Giáo án Lịch sử 12 Cánh diều bài 8: Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975)

A. Địa đạo Củ Chi.

B. Dinh Độc Lập.

C. Nhà tù Chí Hòa.

D. Ngã ba Giồng.

A. Đồng chí.

B. Đất nước.

C. Tháng năm ra trận. 

D. Dáng đứng Việt Nam.

A. 30 năm.

B. 21 năm.

C. 35 năm.

D. 24 năm. 

A. Ngã ba Đồng Lộc. 

B. Cầu Hàm Rồng.

C. Thành cổ Quảng Trị. 

D. Địa đạo Vịnh Mốc.

Mảnh ghép số 1: B

Mảnh ghép số 2: D

Mảnh ghép số 3: A

Mảnh ghép số 4: D

Mảnh ghép số 5: C

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS cả lớp xem video:

+ Việt Nam trên đường thắng lợi 

https://www.youtube.com/watch?v=s23IiHQaGRk

(Từ 49p06 đến hết - tình hình miền Bắc).

+ Việt Nam sau Hiệp định Giơ-ne-vơ.

https://www.youtube.com/watch?v=av-MRje7_2s

(Từ đầu đến 5p42 – tình miền Nam). 

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục 1 SGK tr.42, và trả lời câu hỏi: Trình bày khái quát về bối cảnh lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975). 

- GV nêu câu hỏi gợi mở cho HS thảo luận:

+ Em có nhận xét gì về tình hình miền Bắc sau Hiệp định Giơ-ne-vơ? 

+ Theo em, tại sao sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, Mỹ lại thay chân Pháp vào miền Nam Việt Nam? 

+ Tình hình thế giới đã tác động như thế nào đến cách mạng Việt Nam?

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS thảo luận theo bàn và trả lời câu hỏi: Theo em, điểm khác biệt về bối cảnh lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước với cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp là gì? 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin, tư liệu trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu khái quát về bối cảnh của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975).

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

Điểm khác biệt về bối cảnh lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ: Đất nước bị chia cắt làm hai miền với hai chế độ chính trị khác nhau. Mỗi miền thực hiện một nhiệm vụ chiến lược khác nhau:

+ Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc

+ Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam.

+ Cả nước hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, thực hiện thống nhất đất nước. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: 

Bối cảnh lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975):

+ Thuận lợi: phong trào cách mạng phát triển mạnh, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội đạt được nhiều thành tựu, miền Bắc giải phóng.

+ Khó khăn: Chiến tranh lạnh và đối đầu Đông – Tây căng thẳng; Mỹ dựng lên chính quyền Ngô Đình Diệm. 

- GV chuyển sang nội dung mới. 

1. Bối cảnh lịch sử 

* Bối cảnh thế giới

- Thuận lợi:

+ Phong trào giải phóng dân tộc, phong trào đấu tranh vì hòa bình, dân chủ phát triển mạnh.

+ Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô, Trung Quốc, Đông Âu đạt nhiều thành tựu quan trọng.

- Khó khăn: Chiến tranh lạnh, đối đầu Đông – Tây căng thẳng. 

* Bối cảnh trong nước:

- Thuận lợi: Sau khi kí kết Hiệp định Giơ-ne-vơ, miền Bắc hoàn toàn được giải phóng, tạo điều kiện thực hiện nhiệm vụ cách mạng của cả nước.

- Khó khăn: 

+ Mỹ thay thế Pháp dựng lên chính quyền Ngô Đình Diệm ở miền Nam. + Phá hoại Hiệp định Giơ-ne-vơ.

+ Thực hiện chia cắt Việt Nam, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mỹ ở Đông Nam Á.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 5 nhóm. 

- GV giao nhiệm vụ cho HS tìm hiểu tại nhà (trước 1 tuần) theo các nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1961 – 1965.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1965 – 1968.

+ Nhóm 4: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1969 – 1973.

+ Nhóm 5: Tìm hiểu những nét chính về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1973 – 1975. 

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho Nhóm 1:

Khai thác Hình 2 – 3, Tư liệu, thông tin mục 2a SGK tr.42, 43 và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

Hình 4. “Đội quân tóc dài” 

trong phong trào Đồng khởi ở Bến Tre (1960)

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn (1954 – 1960) (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2.1).

- GV mở rộng kiến thức, hướng dẫn HS sử dụng thiết bị có kết nối internet, tìm hiểu thêm về “Đội quân tóc dài”: 

+ Ra đời trong phong trào Đồng khởi của tỉnh Bến Tre năm 1960, phát triển rộng khắp trong toàn miền Nam. + Trong phong trào Đồng khởi, bà Nguyễn Thị Định đã chỉ đạo lực lượng vũ trang vừa đánh địch chống càn, vừa huy động lực lượng quần chúng đấu tranh địch vận, đấu tranh chính trị, lập nên “Đội quân tóc dài. Các má, các cô, các chị trong đội quân là những người phụ nữ chân quê, lam lũ nhưng lại là những con người trung kiên, ưu tú, dũng cảm và mưu trí. 

Nữ tướng Nguyễn Thị Định nói chuyện thân mật

với các nữ đại biểu dự Đại hội Anh hùng - Chiến sĩ thi đua miền Nam lần thứ 2 (9/1967)

+ “Đội quân tóc dài” trở thành tên gọi chung cho các phong trào đấu tranh chống Mỹ của phụ nữ Nam Bộ và các đơn vị nữ binh trong Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam.

Thiếu tướng Nguyễn Thị Định chỉ đạo lực lượng 

vũ trang đánh địch chống càn, huy động lực lượng 

quần chúng đấu tranh binh vận, đấu tranh chính trị với phương châm “Ba mũi giáp công” 

Video: Đội quân tóc dài anh hùng. 

https://www.youtube.com/watch?v=aPH1WlVyDPY

(Từ 5p06 đến hết).

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ai nhanh hơn”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội chơi, trả lời các câu hỏi GV đưa ra về về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960.

+ Sau thời gian 7 phút, đội nào có đáp nhiều đáp án đúng, cung cấp nhiều thông tin hơn, đó là đội chiến thắng.

Câu 1: So sánh nhiệm vụ và phương pháp đấu tranh của quân dân miền Nam trước và trong phong trào Đồng khởi. 

Câu 2: Thắng lợi của phong trào Đồng khởi có ý nghĩa gì?

Câu 3: Nhận xét về bước phát triển của cách mạng miền Nam  1954 – 1960? 

Bước 2 : HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS Nhóm 1 khai thác tư liệu, thông tin trong mục và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 1 trình bày khái quát những nét chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960 theo Phiếu học tập số 1.

- GV mời đại diện 2 đội chơi lần lượt trả lời các câu hỏi:

Câu 1: 

Nhiệm vụ và phương pháp đấu tranh của quân dân miền Nam:

+ Trước phong trào Đồng Khởi: 

• Đấu tranh đòi Mỹ - chính quyền Sài Gòn thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ.

• Bảo vệ hòa bình, gìn giữ lực lượng cách mạng.

+ Trong phong trào Đồng khởi: sử dụng bạo lực cách mạng nổi dậy chống chính quyền Ngô Đình Diệm.

Câu 2: Thắng lợi của phong trào Đồng khởi đã đưa cách mạng miền Nam từ thế gìn giữ lực lượng sang thế tiến công. 

Câu 3: 

Bước phát triển của cách mạng miền Nam   1954 – 1960: Đấu tranh chính trị chuyển sang đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang, tiến đến sử dụng bạo lực cách mạng (chính trị kết hợp vũ trang), chủ động tấn công chính quyền Sài Gòn).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1.

- GV kết luận: 

+ Ở miền Bắc: khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, bước đầu phát triển kinh tế - xã hội.

+ Ở miền Nam: đấu tranh chính trị chuyển sang đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang, tiến đến sử dụng bạo lực cách mạng (chính trị kết hợp vũ trang, chủ động tấn công chính quyền Sài Gòn). 

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

2. Các giai đoạn phát triển chính

a. Giai đoạn 1954 – 1960

Kết quả Phiếu học tập số 1 về những nét chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960 đính kèm phía dưới Hoạt động 2.1. 

Tư liệu 1: Ở Miền Bắc (1954 – 1960).

Video: Miền Bắc khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội, ra sức chi viện cho miền Nam.

https://www.youtube.com/watch?v=PR_dFLkir8I

Tư liệu 2: Ở Miền Nam (1954 – 1960).

Video: Phong trào Đồng Khởi - Bước ngoặt của cách mạng miền Nam.

https://www.youtube.com/watch?v=roJNRmlG9Yk

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho Nhóm 2:

Khai thác mục Góc mở rộng, Bảng 1, thông tin mục 2b SGK tr.44 và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

+ Nhóm 2a: Đóng vai là một người dân đang sinh sống tại miền Bắc trong những năm 1961 – 1965, gửi một bức thư tới những người dân đang sống và chiến đấu tại miền Nam.

+ Nhóm 2b: Đóng vai một chiến sĩ giải phóng quân đang chiến đấu tại miền Nam, gửi một bức thư tới những người dân đang sinh sống tại miền Bắc.

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1961 – 1965 (đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2).

- GV tổ chức cho HS cả lớp chơi trò chơi “Nhà sử học thông thái”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội, lần lượt trả lời các câu hỏi GV đưa ra về chủ đề cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954 – 1960.

+ HS đội nào có câu trả lời chính xác, thông tin mở rộng, đó là đội chiến thắng.

Câu 1: Em hiểu như thế nào về chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”?

Câu 2: Chiến thắng Ấp Bắc (T1/1963) có ý nghĩa như thế nào?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 2 trình bày những nét chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1961 – 1965 theo Phiếu học tập số 2. 

- GV mời đại diện các đội trả lời câu hỏi trò chơi:

Câu 1: 

- “Chiến tranh đặc biệt”: 

+ Là hình thức chiến tranh xâm lược thực dân kiểu mới, được tiến hành bằng quân đội tay sai, dưới sự chỉ huy của hệ thống cố vấn Mỹ.

+ Dựa vào vũ khí, trang thiết bị kĩ thuật, phương tiện chiến tranh của Mỹ, chống lại các lực lượng cách mạng và nhân dân ta.

- Âm mưu cơ bản:

+ “Dùng người Việt đánh người Việt”.

+ Tiến hành dồn dập lập “ấp chiến lược”.

- Chiến thuật phổ biến: “trực thăng vận” và “thiết xa vận”.

Câu 2:  Có ý nghĩa về chiến thuật và về chiến lược. 

- Lần đầu tiên trên chiến trường miền Nam, quân dân ta đánh bại các chiến thuật “trực thăng vận, “thiết xa vận” của quân đội Sài Gòn,

- Đánh dấu sự phát triển về chất của cuộc chiến tranh cách mạng ở miền Nam.

- Chứng minh quân dân ta hoàn toàn có khả năng đánh bại các chiến thuật chiến tranh hiện đại của Mỹ và chính quyền, quân đội Sài Gòn. 

- Cổ vũ mạnh mẽ lực lượng vũ trang cách mạng miền Nam. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 2. 

- GV kết luận: 

Ý nghĩa của cách mạng hai miền trong giai đoạn 1961 – 1965:

+ Miền Bắc: Thực hiện kế hoạch nhà nước 5 năm lần thứ nhất nhằm bước đầu xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội; tăng cường chi viện cho tiền tuyến miền Nam. 

+ Miền Nam: Chiến đấu chống chiến lược Chiến tranh đặc biệt; giành thắng lợi trên cả ba mặt trận quân sự, chính trị, phá ấp chiến lược.  

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

b. Giai đoạn 1961 – 1965

Kết quả Phiếu học tập số 2 về những nét chính của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1961 – 1965 đính kèm phía dưới Hoạt động 2.2.

Tư liệu 3: Ở Miền Bắc (1961 - 1965).

Tư liệu 4: Ở Miền Nam (1961 - 1965).

Video: Đường đến ngày thống nhất: Chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”.

https://www.youtube.com/watch?v=_ry9M-IwWy4 (từ 0p52 đến hết)

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2