Giáo án dạy thêm Ngữ văn 9 Cánh diều bài 6: Vụ cải trang bất thành (Trích Sơ-lốc Hôm – Đoi-lơ)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ: Nhắc lại kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV yêu cầu HS trả lời:

+ Nhắc lại kiến thức về truyện trinh thám.

+ Tổng hợp lại kiến thức về tác giả Đoi-lơ và tác phẩm “Vụ cải trang bất thành”

+ Nhắc lại cốt truyện và nhân vật trong tác phẩm.

+ Nhận xét lại tình huống truyện, lựa chọn ngôi kể, điểm nhìn và giọng điệu khi kể.

+ Nhắc lại nội dung và nghệ thuật của truyện.

• HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

• GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

• GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

I. Nhắc lại kiến thức 

- Truyện trinh thám

- Truyện trinh thám là truyện viết về việc điều tra, khám phá các vụ án hoặc những bí mật cần được đưa ra ánh sáng. Truyện thường bắt đầu bằng một sự việc bất ngờ hoặc tình huống gay cấn (ví dụ: án mạng, mất tích, ăn trộm,..), kế đó là những diễn biến căng thẳng, kịch tính để rồi tất cả được giải quyết ở phần cuối câu chuyện.

- Truyện trinh thám không bày ngay trước mặt người đọc mà như một cuộc điều tra sự thật. Tất cả các sự kiện diễn ra trong trí tưởng tượng của người đọc.

- Cốt truyện

+ Mở đầu: án mạng, sự việc bí ẩn.

+ Phần thắt nút: Xuất hiện những manh mối.

+ Phần mở nút: Có các giả thuyết và suy luận để hung thủ bị phanh phui.

- Nhân vật

+ Đa dạng, phong phú, nổi bật: nạn nhân, kẻ bị tình nghi, thám tử, kẻ phạm tội (Thông thường kẻ bị tình nghi và phạm tội là một).

- Ngôn ngữ

+ Thường dễ hiểu, không hoa mĩ, không gây khó hiểu cho người đọc.

2. Tác giả - tác phẩm

a. Tác giả

• Tên: Đoi-lơ 

• Năm sinh – năm mất: 1859-1930

- Quê quán: là nhà văn người Scotland.

+ Đoi-lơ là đỉnh cao của văn học. Ông đã tạo ra một nhân vật thu hút các độc giả bằng cách suy luận sắc sảo. Không chỉ là một nhà văn, ông còn thử sức với các tiểu thuyết lịch sử, truyện phưu lưu và siêu nhiên.

b. Tác phẩm

• Cốt truyện của “Vụ cải trang bất thành”:

Đến hôm làm lễ ở nhà thờ, En-giô đến đón Me-ri và mẹ nhưng vì sợ chật nên để họ ngồi trên một chiếc xe ngựa còn En-giô lên một chiếc xe khác. Khi tới nơi thì En-giô biến mất. Sự mất tích của En-giô đã khiến Me-ri tìm đến thám tử Hôm. Câu chuyện mở đầu bằng cuộc trò chuyện về manh mối mà cô Me-ri cung cấp của Oát-xơn (nhân vật tôi) và thám tử Hôm. Sau một hồi nói chuyện họ gửi 2 lá thư. Trong đó một lá thư mời cha dượng của cô Me-ri đến để cung cấp thông tin làm rõ vụ án. Khi cha dượng đến với sự tự tin thì bị Hôm vạch trần thủ đoạn. Ông ta vì muốn chiếm giữ tài sản của vợ và của con riêng nên không muốn Me-ri yêu hay cưới một ai. Nên ông ta phải cải trang thành một chàng trai đến để lừa gạt Me-ri vì lợi dụng tật mắt cận thị của Me-ri. Khi đã dụ được Me-ri yêu mình, cha dượng tiến hành thực hiện giao ước trên quyền Kinh Thánh để Me-ri không thể quên được mình. Và đến ngày cưới thì chỉ cần biến mất là ông ta có thể giữ chân con gái và khối tài sản.

c. Nhân vật

* Thám tử Hôm

+ Nhân vật thám tử luôn là người khác biệt, họ có khả năng quan sát và suy luận sắc bén, giải quyết vụ án bằng chứng cứ và suy nghĩ hoàn toàn hợp lí và thuyết phục.

+ Hôm có khả năng quan sát tốt: khi nghe sự việc, chưa đọc lá thư của Ên-giô để lại, chỉ mới nhìn người bị hại Me-ri, ông đã phán đoán được đôi phần. Hôm nhận định: “Chính cô ấy mới là đối tượng cần xem xét đây...Bản thân cô thiếu nữ này đã nói lên khá nhiều thông tin rồi”. Và chỉ qua vết mực và găng tay, Hôm đã suy đoán những sự việc mà Me-ri đã làm lúc sáng. => Khả năng nhìn nhận mọi thứ và khả năng quan sát đến suy luận rất sắc sảo.

+ Khả năng thống kê kĩ càng và liên tưởng chính xác: Hôm đã dùng kính lúp để soi ra những chỗ bị mờ nhòe và ông còn đếm được 14 đặc điểm khác. Hôm đã soi lỗi từng lá thư và đối chiếu với nhau, Hôm phát hiện kẻ mất tích và ông Uyn-đi-banh là cùng một người.

+ Với thủ đoạn tinh vi của lão, Hôm đã lần mò được qua trí thông minh và sự công tâm, quyết phanh phui chân tướng của những kẻ xấu thể hiện Hôm là người chính thực, nhạy bén, bảo vệ cho những người bị lợi dụng quá đáng.

d. Tình huống truyện, ngôi kể, giọng điệu

*  Tình huống truyện

Cha dượng với sự tham lam của cải vật chất đã lợi dụng lòng tin và tật đồng lõa, cận thị của vợ và con mình đã dùng thủ đoạn bịp bợm nhằm giữ tài sản cho riêng mình. Thám tử khi biết chuyện đã dựa vào tài năng của mình để điều tra sự thật. 

• Tình huống truyện độc đáo, li kì. Góp phần thể hiện được sự ác độc, nham hiểm, lòng tham vô đáy của cha dượng và sự nhẹ dạ cả tin của cô gái Me-ri.

*  Ngôi kể: thứ nhất

 Nhân vật tôi “Oát-xơn”- người bạn đồng hành của Hôm. Điều này làm cho câu chuyện trở nên khách quan. Và sự thật dần mở ra trong sự lời kể của nhân vật tôi. Nhân vật tôi không có khả năng tư duy như Hôm nên nhân vật tôi vừa là người biết được sự việc và cũng là người nghe phán đoán, suy luận của Hôm. 

*  Giọng điệu: 

Phù hợp với tính cách của từng nhân vật. Xuyên suốt văn bản, ta thấy Hôm là người quyết đoán, thông minh đưa ra lập luận chặt chẽ. Còn Uyn-đi-banh được miêu tả với vẻ tự cao và sự nhục nhã, khi mình bị lộ.

3. Tổng kết

*  Nội dung

+ Phê phán con người lòng tham vô đáy, bất chấp tình nghĩa để không từ mọi thủ đoạn. Cũng chính là xã hội nước Anh thời bấy giờ với sự lên ngôi của giá trị đồng tiền.

+ Qua vụ xử án, đã cho chúng ta thấy sự thông minh, khả năng quan sát và kĩ năng thu thập thông tin của nhân vật Hôm.

+ Đồng thời, nhắc nhở con người về sự cả tin, dễ bị lừa gạt.

*  Nghệ thuật

+ Xây dựng tình huống truyện độc đáo. 

+  Nghệ thuật xây dựng nhân vật tài tình, qua lời nói và hành động. 

+ Sử dụng ngôi kể, điểm nhìn sáng suốt.