Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 Cánh diều bài 2: Quan Thanh Tra (Gô-gôn)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ: Nhắc lại kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV yêu cầu HS trả lời:

+ Nhắc lại một số hiểu biết về tác giả Mô-li-e và xuất xứ văn bản   “Quan thanh tra”.

+ Nêu tình huống và xung đột kịch trong văn bản “Quan thanh tra”.

+ Làm rõ đặc điểm của nhân vật thị trưởng, nhân vật Khlet-xta-cốp và các nhân vật quý tộc khác.

+ Nhắc lại phần tổng kết về nội dung và nghệ thuật của trích đoạn kịch “Quan thanh tra”.

• HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

• GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

• GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức.

I. Nhắc lại kiến thức 

1. Tác giả và xuất xứ đoạn trích

a. Tác giả

- N.V.Gô-gôn (1809 - 1852) là nhà văn hiện thực đầu tiên của Nga, là người dẫn đầu Trường phái Tự nhiên.

- Có đóng góp lớn cho nền văn học Nga và thế giới.

b. Xuất xứ đoạn trích

- Trích từ vở Quan thanh tra được Gô-gôn sáng tác năm 1835 và xuất bản năm 1836, thể hiện lối viết trào phúng trong những tác phẩm của ông.

2. Ôn tập đặc điểm của hài kịch trong đoạn trích Quan thanh tra

a. Tình huống kịch

Tình huống nhầm lẫn được phát hiện phơi bày: Mọi người đều nhận nhầm Khlet-xta-cốp chính là quan thanh tra được thủ đô cử tới. Chỉ đến khi chủ sự bưu điện đọc trộm được bức thư mà Khlet-xta-cốp viết, mọi người mới nhận ra mình đã bị lừa bởi một người vô danh rỗng túi.

=> Tạo ra mâu thuẫn, xung đột => tiếng cười.

b. Xung đột kịch

+ Bề nổi: Là mối xung đột giữa quan chức địa phương quan liêu, bịp bợm thối tha >< Khlet-xta-cốp một kẻ láu cá, đục nước béo cò.

=>Đây là kiểu xung đột giữa cái xấu và cái xấu trong hài kịch.

+ Bề sâu: Nạn tham ô, tham nhũng sự ngu dốt và thối nát của quan chức địa phương >< lý tưởng.

c. Nhân vật Thị trưởng

- Đặc điểm: 

+ Là kẻ bịp bợm, lừa lọc, ăn hối lộ.

+ Là kẻ hám danh, tìm mọi cơ hội để thăng chức, thăng quyền.

+ Là kẻ lộng hành, cậy quyền lực để sát phạt trừng trị tất cả những kẻ trái ý chống lại hắn.

+ Là kẻ ngu ngốc, nhìn gà hóa cuốc.

- Cách thức khắc họa nhân vật: 

+ Chi tiết “thằng thị trưởng ngu như một con ngựa thiến lông xám” được nhắc lại 3 lần trong bức thư 

+ Khắc họa nhân vật qua hình thức đối lập và thống nhất.

+ Lời thoại: linh hoạt => độc thoại => bàng thoại => Trở lại đối thoại.

d. Nhân vật Khlet-xta-cốp

- Đặc điểm: 

+ Có một quá khứ bất hảo cùng với ông bạn Giẻ lau: ăn chơi, bài bạc

+ Là kẻ cơ hội, láu cá, khoác lác, đục nước béo cò hắn vừa được ăn, được danh, được tình, được tiền, được trận cười vỡ bụng bởi sự nhầm lẫn của đám quan lại. 

+ Là kẻ có tài điểm huyệt chân dung hài kịch của bộ máy công quyền và quý tộc. Hắn khiến cho tất cả các nhân vật phải bước ra sân khấu và diễn trò. 

- Cách khắc họa nhân vật:

+ Miêu tả gián tiếp, nhân vật không xuất hiện trực tiếp.

+ Xuất hiện qua bức thư, qua lời thoại của các nhân vật khác.

=> Vai trò: phơi bày tất cả những ung nhọt thối nát của bộ máy quan chức, quý tộc trong xã hội đương thời ra ánh sáng của sân khấu.

e. Các nhân vật quý tộc khác

Đây chính là bộ mặt thật của những người đứng đầu thành phố: xấu xa, đê tiện, lừa lọc đầy dối trá. Từ đó thể hiện hình ảnh tiêu biểu cho hình tượng quan lại thời bấy giờ trong xã hội

=> Góp phần mang đến tiếng cười sảng khoái cho người đọc. Về sự trái ngược giữa chức vụ, ngoại hình với nhân cách. 

3. Tổng kết

a. Nội dung

- Đoạn trích đã vạch trần bản chất của bộ máy quan chức dưới chế độ Sa hoàng.

- Phê phán, châm biếm, chế giễu những thói hư tật xấu, những góc khuất của xã hội.

- Phản ánh một xã hội bất công, sử dụng quyền lợi của nhiều tầng lớp xã hội.

b. Nghệ thuật

- Xây dựng tình huống độc đáo, thú vị

- Tạo hình nhân vật chân thực, phản ánh cử chỉ, điệu bộ, nỗi tức giận  của nhân vật hiện thực cụ thể

- Sử dụng ngôn ngữ tăng tính trào phúng.

Trường THPT:……………

Lớp:………………………..

Họ và tên:………………….

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN: QUAN THANH TRA

Câu 1: Đoạn trích Quan thanh tra được trích từ tác phẩm nào?

A. Quan thanh tra.

B. Trưởng giả học làm sang.

C. Tác-tuýp.

D. Con ngựa thành Troy.

Câu 2: Tính cách của nhân vật Khlet-xta-cốp như thế nào?

A. Hiền lành, trung thực.

B. Láu cá, cơ hội, khoác lác.

C. Mưu mô, nham hiểm.

D. Độc ác, tàn bạo.

Câu 3: Đoạn trích phê phán tầng lớp nào trong xã hội Nga đương thời?

A. Sa hoàng.

B. Công nhân.

C. Trí thức.

D. Quan lại.

Câu 4: Đọan trích đã phê phán hiện tượng nào dưới thời Nga hoàng?

A. Phân biệt chủng tộc.

B. Phân biệt giàu nghèo.

C. Xung đột sắc tộc.

D. Hối lộ, tham nhũng.

Câu 5: Thông điệp chính của đoạn trích là gì?

A. Vấn nạn đạo đức và tham nhũng trong xã hội.

B. Tình yêu thương và sự sẻ chia.

C. Sự liêm khiết, chính trực.

D. Niềm tin vào thiên lương trong sáng.

1.A

2.B

3.D

4.D

5.A

HỒI III LỚP I

ÁC-PA-GÔNG, CỜ-LÊ-ĂNG, Ê-LI-DƠ, VA-LE-RƠ, BÀ CỜ-LỐT, BÁC GIẮC, BỜ-RANH-ĐA-VOAN, LA MÉC-LUY-SƠ

Ác-pa-gông: – Nào, lại cả đây để tôi phân lệnh chốc nữa làm và cắt việc cho mỗi người. Lại gần đây, bà Cờ-lốt. Bắt đầu là bà nhé. (Bà Cờ-lốt cầm cái chổi.) Được, bà sẵn khí giới cầm tay rồi. Tôi trao cho bà nhiệm vụ lau chùi mọi nơi, và nhất là cẩn thận đừng có các đồ gỗ mạnh quá, sợ mòn mất. Ngoài việc ấy, tôi uỷ cho bà, lúc bữa ăn tối, quân giám chai lọ; nếu để thất lạc cái nào và đánh vỡ cái gì, tôi sẽ bắt đến bà rồi trở vào tiến công.

Bác Giắc: (nói riêng) – Hình phạt thiết thực gớm!

Ác-pa-gông: (vẫn nói với bà Cờ-lốt) – Thôi đi. Đến anh Bờ-ranh-đa-voan và anh La Méc-luy-sơ, tôi cắt cho các anh chức vụ lau rửa cốc và rót rượu, nhưng chỉ khi nào mọi người khát, chứ không phải theo thói của những thằng đầy tớ dỡ đần, như muốn khiêu khích người ta, nhắc nhở người ta phải uống khi người ta không nghĩ đến chuyện uống. Hãy chờ khi người ta hò đôi ba lần đã, và nhớ là phải mang thêm thật nhiều nước lã.

Bác Giắc: (nói riêng) – Vâng, rượu nguyên không pha, bốc lên đầu.

La Méc-luy-sơ: – Thế chúng tôi có phải cởi áo ngoài không, thưa ông?

Ác-pa-gông: – Có, nhưng khi nào thấy khách đến đã; và giữ gìn kĩ chớ làm hỏng y phục.

Bờ-ranh-đa-voan: – Thưa ông, ông đã biết rõ, vạt trước áo vét dài của tôi bị một vết dầu đèn to tướng.

La Méc-luy-sơ: – Còn tôi, thưa ông, quần của tôi thì thủng đít và, nói lỗi phép, người ta nhìn thấy...

Ác-pa-gông: (nói với La Méc-luy-sơ) – Im! Liệu khéo quay cái đó vào phía tường và lúc nào cũng quay đằng trước ra phía khách là được. (Ác-pa-gông đặt chiếc mũ trước áo của mình để chỉ cho Bờ-ranh-đa-voan phải làm thế nào để che vết dầu.) Còn anh, khi hầu bàn, luôn luôn cầm mũ thế này này. Còn cô con gái của tôi, con phải để mắt đến mọi thứ khi dọn bàn và cẩn thận đừng để hư hại gì. Việc ấy, đúng là việc đàn bà con gái. Nhưng con phải chuẩn bị đón tiếp cô người yêu của cha cho tử tế; cô ấy sẽ đến thăm con và cùng đi với con ra chợ phiên. Con nghe thấy cha nói gì chưa?

Ê-li-dơ: – Có, thưa cha.

Ác-pa-gông: – Vâng, cô ngốc ạ. Còn anh, cậu ấm của tôi, cha đã rộng lòng tha thứ câu chuyện lúc nãy, đừng có mà mặt sưng mày sỉa với cô ta.

Cờ-lê-ăng: – Con, thưa cha, con mà mặt sưng mày sỉa? Và về lí do gì kia ạ?

Ác-pa-gông: – Trời ơi! Chúng tao hiểu cách đối xử của con cái, khi bố muốn tục huyền, và chúng nó thường nhìn cái người gọi là mẹ kế ấy bằng con mắt thế nào rồi. Nhưng nếu mày muốn tạo quên đi cái việc hoang tàng của mày vừa rồi, thì tao dặn mày trước hết là phải niềm nở mà đon đả với người ta, và cố gắng đón tiếp thế nào cho tốt đẹp nhất!

Cờ-lê-ăng: - Thưa cha, nói thật với cha, con không thể hứa với cha là con vui sướng có cô ấy làm mẹ kế. Con sẽ nói dối, nếu con bảo cha như vậy. Nhưng về việc đón tiếp tử tế và có bộ mặt niềm nở, thì con xin hứa là, về mục này, con tuân theo lời cho

không sai một li.

Ác-pa-gông: – Ít nhất cứ phải chú ý.

Cờ-lê-ăng: – Rồi cha xem, cha sẽ không có điều gì phải phàn nàn cả.

Ác-pa-gông: – Con thế là khôn ngoan. Va-le-rơ ơi, giúp tôi việc này. Ô này, bác Giác lại gần đây. Tôi để bác lại người cuối cùng đấy.

Bác Giắc: – Nhưng, thưa ông, ông muốn nói với anh đánh xe hay anh đầu bếp, bởi vì tôi vừa là anh này vừa là anh kia.

Ác-pa-gông: – Với cả hai.

Bắc Giắc: – Nhưng, trong hai người, ông nói với ai trước? Ác-pa-gông: – Với đầu bếp.

Bắc Giắc: – Vậy ông làm ơn chờ cho.

(Bác bỏ mũ đánh xe và xuất hiện với bộ áo đầu bếp.)

Ác-pa-gông: – Nghi thức quỷ quái gì thế?

Bác Giắc: – Ông cứ nói.

Ác-pa-gông: – Bác Giắc, chả là tôi đã định thết cơm khách tối nay.

Bác Giắc: (nói riêng) – Một kì quan vĩ đại!

Bác Giắc: – Được, nếu ông cho nhiều tiền.

Ác-pa-gông: – Bác cho biết, liệu có cho chúng ta ăn ngon được không?

Ác-pa-gông: – Quỷ thật! Lúc nào cũng tiền! Hình như chúng nó không có gì khác mà nói: “Tiền, tiền, tiền”. À! Chúng nó chỉ có tiếng “tiền” nơi cửa miệng. Lúc nào cũng nói tiền. Tiền, đó là gươm gối đầu giường” của chúng nó.

Va-le-rơ: – Tôi chưa từng thấy câu trả lời nào láo lếu như vậy. Thật là kì diệu khi ăn ngon mà cần nhiều tiền! Đó là một việc dễ nhất trên đời; chẳng có ai ngu tối đến đâu mà không làm được như vậy; nhưng để hành động ra con người thông minh và khéo léo, phải nói là làm được cơm ngon với ít tiền thôi.

Bác Giắc: – Ăn ngon với ít tiền thôi?

Va-le-rơ: – Đúng.

Bác Giắc: (nói với Va-le-rơ) – Theo tôi, thưa ông quản gia, ông làm ơn cho chúng tôi ông cũng tài giỏi cả. biết cái bí mật ấy và nhận lấy cái chức đầu bếp của tôi; như vậy, ở cái nhà này, việc gì ông cũng tài giỏi cả.

Ác-pa-gông: – Thôi im. Bác cần những gì nào?

Bác Giắc: – Đấy, có ông quản gia, ông ấy làm cơm ngon cho ông mà mất ít tiền.

Ác-pa-gông: – Chao chao! Tôi muốn bác trả lời tôi.

Bác Giắc: – Các ông có bao nhiêu người ăn?

Ác-pa-gông: – Chúng tôi tám hoặc mười người; nhưng chỉ tính tám người. Khi đủ cho tám người ăn thì cũng rất đủ cho mười người.

Va-le-rơ: – Đúng thế.

Bác Giắc: – Vậy thì phải bốn bát nấu rõ đầy và năm đĩa xào đầu vị. Món nấu: nước dùng tôm he, chim đa đa hâm bắp cải xanh, rau nấu thượng thang, vịt nấu củ cải. Đầu vị: thịt gà xé, bồ câu ra giàng nhồi thịt, ức bê non, dồi lợn và nấm xào.

Ác-pa-gông: – Quái quỷ! Thế để thết cả một thành phố à?

Bác Giắc: – Thịt quay đầy một xanh thật to, xếp cao thành hình kim tự tháp, nửa con bê thả béo bên sông, ba chim trĩ, ba gà mái tơ béo, mười hai chim câu nuôi chuồng, mười hai gà giò,

Ác-pa-gông: (lấy tay bịt miệng bác Giắc) – À! Thằng phản chủ! Mày ăn hết của của tao.

Bác Giắc: – Món đầu vị...

Ác-pa-gông: (lại lấy tay bịt miệng bác Giắc) – Nữa kia à?

(Mô-li-e, Lão hà tiện, Đỗ Đức Hiểu dịch, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2020, tr.74–79)

Câu 1: Qua đoạn trích, em nhận thấy nhân vật Ác-pa-gông là người có tính cách như thế nào?

Câu 2: Nhận xét lời độc thoại của nhân vật bác Giắc khi nghe ông Ác-pa-gông cắt đặt công việc.

Câu 3: Tại sao ông Ác-pa-gông bực tức khi thấy bác Giác nhắc đến tiền?

Câu 4: Nhận xét những món ăn mà bác Giắc dự định nấu cho bữa tiệc. Thái độ của ông Ác-pa-gông khi nghe bác Giắc nói về những món ăn đó như thế nào? 

Câu 5: Đoạn trích thể hiện mâu thuẫn gì giữa chủ nhà và gia nhân?