Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 12 Cánh diều bài 4: Lưu biệt khi xuất dương (Xuất dương lưu biệt – Phan Bội Châu)

CHÀO CÁC EM ĐÃ ĐẾN VỚI TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy thực hiện yêu cầu sau:

Hãy chia sẻ ngắn gọn những ấn tượng của em về nhà chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu.

Phan Bội Châu đã để lại cho lịch sử của dân tộc nhiều tư tưởng có giá trị.

Những quan điểm xuất phát từ nhu cầu bức thiết của lịch sử về đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng con người.

Sự kết hợp giữa:

• Tư tưởng văn hóa phương Đông
• Phương Tây với truyền thống văn hóa Việt Nam.

Bài 4: Văn tế, thơ

Ôn tập văn bản

LƯU BIỆT KHI XUẤT DƯƠNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

• Tác giả và xuất xứ đoạn trích
• Ôn tập những đặc sắc về tư tưởng và nghệ thuật trong bài.
• Tổng kết

I. NHẮC LẠI KIẾN THỨC

II. LUYỆN TẬP

III. VẬN DỤNG

I. NHẮC LẠI KIẾN THỨC

Các em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Nhắc lại một số hiểu biết về tác giả Phan Bội Châu và hoàn cảnh sáng tác bài thơ “Lưu biệt khi xuất dương.”
• Chủ đề của bài thơ là gì?
• Vẻ đẹp hào hùng và lãng mạn của người chí sĩ cách mạng qua bài “Lưu biệt khi xuất dương” được thể hiện như thế nào?

Các em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Tư duy mới mẻ, táo bạo và khát vọng hành động của nhà chí sĩ cách mạng trong buổi ra đi tìm đường cứu nước được thể hiện như thế nào qua bài “Lưu biệt khi xuất dương”?
• Nhắc lại phần tổng kết về nội dung và nghệ thuật của văn bản.

1. Tác giả và xuất xứ đoạn trích

a. Tác giả

Phan Bội Châu (1867 – 1940)

Tên thuở nhỏ là Phan Văn San, biệt hiệu chính Sào Nam.

Phong cách nghệ thuật: văn chương là vũ khí để tuyên truyền cổ động.

b. Hoàn cảnh sáng tác

1905: trước lúc tác giả sang Nhật Bản tìm một con đường cứu nước mới, ông làm bài thơ này để giã từ bè bạn, đồng chí.

Lưu biệt khi xuất dương

2. Ôn tập những đặc sắc về tư tưởng và nghệ thuật trong bài thơ

a. Chủ đề

Lời mời gọi lên đường, gửi gắm một khát vọng hoài bão mãnh liệt.

Khẳng định tình yêu đất nước tha thiết và thôi thúc tinh thần chiến đấu và bảo vệ Tổ quốc của tác giả.

b. Vẻ đẹp hào hùng và lãng mạn của người chí sĩ cách mạng

1

Thể hiện qua tư duy mới mẻ và những khát vọng lớn lao, mạnh mẽ.

2

Quan niệm mới mẻ và chí làm trai:

• Phải làm được những điều phi thường, mạnh mẽ.
• Tự quyết định tương lai của mình.
• Trở thành người chủ động trước thời thế.
• Không thụ động, phụ thuộc vào hoàn cảnh.

3

Ý chí hào hùng của nam nhân mọi thời đại:

• Tầm vóc con người trong vũ trụ và tự ý thức trách nhiệm: làm những điều to lớn giúp ích cho đất nước, để lại tên tuổi cho đời sau.
• Sự tự tin làm nên vẻ đẹp lãng mạn và sự ý thức về tầm vóc lớn lao tạo nên vẻ đẹp hào hùng cho nhân vật.
• Khát vọng mạnh mẽ, táo bạo về một cuộc ra đi hoành tráng: Con người trở thành trung tâm của bức tranh.

Bài thơ xây dựng thành công vẻ đẹp hào hùng và lãng mạn của nhân vật trữ tình. Những khát vọng mạnh mẽ đã trở thành nhựa sống dào dạt chảy trong suốt bài thơ.

c. Tư duy mới mẻ, táo bạo và khát vọng hành động của nhà chí sĩ cách mạng

1

Quan niệm mới về chí làm trai và tư thế tầm vóc của con người trong vũ trụ:

Phải hiên ngang, lừng lẫy, phải xoay chuyển càn khôn.

Không chấp nhận một cuộc sống bình thường.

Phan Bội Châu nêu lên một chí làm trai vượt lên mưu đồ công danh để hướng tới những lý tưởng cao đẹp ở đời.

2

Ý thức trách nhiệm cá nhân trước thời cuộc:

Quan điểm không chấp nhận thực tại.

Không chấp nhận số phận, chủ động xoay chuyển thời thế.

Nam nhi phải đi tìm con đường cứu nước.

• Thái độ quyết liệt trước tình cảnh đất nước vẫn tin điều xưa cũ.
• Niềm tin sắt đá vào bản thân và thế hệ tương lai.

Khát vọng hành động và tư thế lên đường: có một sức mạnh, khơi dậy nhiệt huyết cả một thế hệ.

3. Tổng kết

a. Nội dung

Khắc họa vẻ đẹp lãng mạn, hào hùng của nhà chí sĩ cách mạng những năm đầu TK XX.

Tư tưởng mới mẻ, nhiệt huyết sôi nổi và khát vọng cháy bỏng trong buổi đầu ra đi tìm đường cứu nước.

3. Tổng kết

b. Nghệ thuật

Giọng thơ tâm huyết có sức lay động mạnh mẽ, chất lãng mạn toát ra từ nhiệt huyết cách mạng sôi nổi của nhà thơ.

II. LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 1

Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1: Nét tiến bộ trong “chí làm trai” của Phan Bội Châu là gì?

C. Thấy rõ trách nhiệm của mình với cộng đồng, với đất nước.

D. Không màng đến việc học hành theo kiểu Nho giáo.

A. Từ bỏ con đường quan quyền.

B. Nổi tiếng để được lưu danh thiên cổ.

Câu 2: Thái độ buộc phải rất rạch ròi của Phan Bội Châu đối với nền học vấn cũ không xuất phát từ nguyên nhân nào trong những nguyên nhân sau ?

C. Từ nỗi nhục, nỗi đau của người dân nô lệ.

D. Từ thái độ muốn đoạn tuyệt với truyền thống.

A. Từ khát vọng và chí hướng làm trai.

B. Từ ảnh hưởng của sách báo có nội dung cách mạng, duy tân.

Câu 3: Âm hưởng hào hùng ở 2 câu kết suy cho cùng toát ra từ đâu?

D. Từ hùng tâm tráng chí của nhân vật trữ tình.

C. Từ ý, tứ của câu thơ.

A. Từ hình ảnh kì vĩ (trường phong, bạch lãng).

B. Từ cách dùng từ, phối thanh, ngắt nhịp.

Câu 4: Chữ “hi kì” trong câu “Sinh vi nam tử yếu hi kì” nhấn mạnh điều gì trong những điều sau?

A. Tính chất lớn lao, trọng đại, kì vĩ của công việc mà kẻ làm trai phải gánh vác.

C. Tính chất độc đáo, đặc biệt của công việc mà kẻ làm trai phải theo đuổi.

D. Tính chất lừng lẫy của hiệu quả công việc mà kẻ làm trai có thể tạo ra.

B. Tính chất lạ lẫm, kì dị của công việc mà kẻ làm trai bị cuốn hút.

Câu 5: Bài thơ nào dưới đây được sáng tác trong cảnh tù đày cũng đề cập đến chí làm trai giữa vũ trụ bao la?

A. Đập đá Côn Lôn của Phan Châu Trinh.

C. Ngắm trăng của Hồ Chí Minh.

D. Khi con tu hú của Tố Hữu

B. Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Nhiệm vụ 2

Luyện tập theo văn bản

Em hãy viết đoạn văn phân tích hai câu thơ mà em yêu thích trong bài “Lưu biệt khi xuất dương”.

Gợi ý

Sinh vi nam tử yếu hy kì

Khẳng hứa càn khôn tự chuyển đi.

Quan niệm về chí nam nhi xưa:

• Phải làm nên nghiệp lớn.
• Xưng danh thiên hạ.
• Phải lạ ở trên đời

------------------------------

---------------- Còn tiếp -------------------