Đáp án Khoa học 5 cánh diều Bài 5: Năng lượng và năng lượng chất đốt

BÀI 5. NĂNG LƯỢNG VÀ NĂNG LƯỢNG CHẤT ĐỐT

MỞ ĐẦU

Một căn phòng đang tối, nêu cách để làm căn phòng sáng lên.

Hướng dẫn chi tiết:

Khi một căn phòng đang tối, cách để làm căn phòng sáng lên: bật đèn, đốt nến, mở cửa nếu trời sáng,...

1. NĂNG LƯỢNG

Quan sát: Kể tên hoạt động của con người, máy móc, phương tiện trong mỗi hình dưới đây. Nêu nguồn cung cấp năng lượng cho mỗi hoạt động đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Câu hỏi: Trình bày một số nguồn năng lượng thông dụng ở địa phương em và việc sử dụng chúng trong cuộc sống hằng ngày.

Hướng dẫn chi tiết:

- Một số nguồn năng lượng thông dụng ở địa phương em: mặt trời, gió, nước, điện,...

 - Việc sử dụng chúng trong cuộc sống hằng ngày:

+ Sử dụng pin năng lượng mặt trời để cung cấp điện cho các thiết bị như đèn, quạt, hoặc sạc điện thoại di động.

+ Sử dụng máy bơm nước hoạt động bằng năng lượng gió để cung cấp nước cho các hoạt động nông nghiệp hoặc sử dụng hàng ngày.

+ Sử dụng thủy điện để tạo ra điện năng từ nước chảy.

2. NĂNG LƯỢNG CHẤT ĐỐT

Quan sát: Nêu một số chất đốt được sử dụng trong các hình dưới đây và vai trò của chúng.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số chất đốt được sử dụng trong các hình và vai trò của chúng:

- Hình 7: Than được dùng để cung cấp nhiên liệu cho nhà máy nhiệt điện.

- Hình 8: Gas được dùng để đun nóng và làm chín thức ăn.

- Hình 9: Củi được dùng để đun nóng và làm chín thức ăn.

- Hình 10: Xăng được dùng để cung cấp nhiên liệu cho máy bay.

Câu hỏi

1. Than đá được sử dụng vào những việc gì? Ngoài than đá, kể tên một số loại than khác mà em biết.

Hướng dẫn chi tiết:

- Than đá được sử dụng làm nhiên liệu trong gia đình, nhà máy nhiệt điện, luyên kim và là nguyên liệu cho ngành hóa học để tạo ra các sản phẩm như dược phẩm, chất dẻo, sợi nhân tạo,...

- Ngoài than đá, còn có một số loại than mà em biết như: than cốc, than bùn và than bitum,...

2. Xăng, dầu được sử dụng vào việc gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Xăng và dầu được sử dụng chủ yếu làm nhiên liệu cho phương tiện giao thông như ô tô, xe máy và máy bay.

3. Nếu lợi ích của việc sử dụng khí sinh học.

Hướng dẫn chi tiết:

Lợi ích của việc sử dụng khí sinh học giảm phát thải khí nhà kính, giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng hóa thạch, và tạo ra một nguồn năng lượng tái tạo và bền vững từ các nguồn tài nguyên sinh học như chất thải hữu cơ và sinh vật.

Luyện tập, vận dụng:  Gia đình và địa phương em thường sử dụng chất đốt vào những việc gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Gia đình và địa phương em thường sử dụng chất đốt vào những việc nhữ nấu nướng, sưởi ấm, thắp sáng, chạy máy,...

Thí nghiệm: Tìm hiểu vai trò của chất đốt

- Bước 1: Tìm hiểu thông tin về một trong những vai trò của chất đốt qua sách, báo, internet.....

Ví dụ:

+ Vai trò của chất đốt trong giao thông, vận tải.

+ ...

- Bước 2: Trao đổi thông tin trong nhóm và lựa chọn hình thức báo cáo.

- Bước 3: Báo cáo kết quả.

Hướng dẫn chi tiết:

Vai trò của chất đốt là cung cấp năng lượng nhiệt khi cháy để sử dụng trong nấu nướng, sưởi ấm, thắp sáng, chạy máy, sản xuất điện và các quá trình công nghiệp khác. 

3. SỬ DỤNG CHẤT ĐỐT AN TOÀN VÀ TIẾT KIỆM

Quan sát: Nói về những nguy cơ có thể xảy ra ở hình 11 và 12.

Hướng dẫn chi tiết:

Những nguy cơ có thể xảy ra ở hình 11 và 12:

- Hình 11: Có thể xảy ra cháy nổ trạm xăng.

- Hình 12: Có thể xảy ra cháy sách.

Câu hỏi: Nêu một số tình huống khác có thể dẫn tới nguy cơ gây cháy, nổ khi sử dụng chất đốt.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số tình huống có thể dẫn tới nguy cơ gây cháy, nổ khi sử dụng chất đốt:

- Sử dụng các thiết bị điện gần chất đốt mà không có biện pháp an toàn.

- Không khóa van bình gas sau khi đun nấu.

- Làm việc gần nguồn nhiệt lớn khi sử dụng chất đốt dễ cháy.

Quan sát: Nêu biện pháp phòng chống cháy, nổ khi sử dụng chất đốt trong các hình dưới đây.

Hướng dẫn chi tiết:

Biện pháp phòng chống cháy, nổ khi sử dụng chất đốt trong các hình:

- Hình 13: Không để bình chứa và đường ống dẫn xăng, dầu, ga…bị rò rỉ.

- Hình 14: Không để các chất dễ cháy, nổ như ga, xăng, dầu, giấy, củi,..gần lửa.

- Hình 15: Trang bị bình chữa cháy, lắp đặt hệ thống cảnh báo.

 Câu hỏi: Kể thêm một số biện pháp phòng cháy, nổ khi sử dụng chất đốt.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số biện pháp phòng cháy, nổ khi sử dụng chất đốt:

- Kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ các thiết bị chứa chất đốt như bình gas.

- Đảm bảo sự thông thoáng cho không gian sử dụng chất đốt để tránh tích tụ khí gas.

- Sử dụng thiết bị an toàn như bộ cảm biến gas để phát hiện rò rỉ khí gas.

- Tránh đặt các vật dụng dễ cháy gần nguồn nhiệt hoặc chất đốt.

Quan sát: Dựa vào các hình dưới đây, cho biết:

1. Vì sao khi sử dụng chất đốt có thể gây ô nhiễm môi trường?

2. Một số biện pháp hạn chế gây ô nhiễm khi sử dụng chất đốt.

Hướng dẫn chi tiết:

1. Khi sử dụng chất đốt có thể gây ô nhiễm môi trường vì có thể thải ra khí thải độc hại trong quá trình đốt chất đốt và nguyên liệu ra ngoài môi trường.

2. Một số biện pháp hạn chế gây ô nhiễm khi sử dụng chất đốt:

- Nhà máy nhiệt điện sử dụng than dùng thiết bị làm sạch khí thải:

- Phương tiện giao thông cần kiểm tra, bảo dưỡng bộ phận lọc khí thải.

- Xây thêm các ống khói ở nơi có chất đốt.

Câu hỏi: Nêu ví dụ về việc sử dụng chất đốt có thể gây ô nhiễm môi trường.

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ về việc sử dụng chất đốt có thể gây ô nhiễm môi trường: việc sử dụng than, dầu, hoặc gas trong các quá trình sản xuất và năng lượng có thể gây ra ô nhiễm môi trường bằng cách thải ra khí CO₂, SO₂,...và các hợp chất hữu cơ độc hại vào không khí, và làm tăng bụi bẩn trong không khí.

Thí nghiệm: Thực hiện tiết kiệm chất đốt

- Bước 1: Tìm hiểu những việc làm tiết kiệm chất đốt qua sách, báo, internet...

Ví dụ: Tắt bếp khi không sử dụng; điều chỉnh ngọn lửa phù hợp khi đun;…

- Bước 2: Trao đổi thông tin trong nhóm và lựa chọn hình thức báo cáo. 

- Bước 3: Báo cáo kết quả

Hướng dẫn chi tiết:

Những việc làm tiết kiệm chất đốt qua sách, báo, internet:

- Tắt bếp khi không sử dụng

- Điều chỉnh ngọn lửa khi đun nấu

- Bảo trì các thiết bị sử dụng chất đốt thường xuyên tránh rò rỉ

Luyện tập, vận dụng

1. Ở gia đình và địa phương em sử dụng những biện pháp nào để giảm ô nhiễm môi trường khi sử dụng chất đốt? 

Hướng dẫn chi tiết:

Ở gia đình và địa phương em đã sử dụng các thiết bị điện một cách tiết kiệm, tắt khi không sử dụng, ưu tiên sử dụng các thiết bị sử dụng năng lượng tái tạo thay vì chất đột, bảo trì thường xuyên,...

2. Đánh giá việc thực hiện sử dụng chất đốt an toàn và tiết kiệm ở gia đình em.

Hướng dẫn chi tiết:

Việc thực hiện sử dụng chất đốt an toàn và tiết kiệm ở gia đình em rất hiệu quả.

3. Em và gia đình cần làm gì để sử dụng chất đốt an toàn và tránh lãng phí?

Hướng dẫn chi tiết:

Những việc mà em và gia đình cần làm để sử dụng chất đốt an toàn và tránh lãng phí:

- Đảm bảo rằng các thiết bị như lò nấu ăn, bếp gas hoặc lò sưởi được bảo dưỡng định kỳ để tránh sự cố gây cháy, nổ hoặc rò rỉ chất đốt.

- Chọn lựa và sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng, hiệu quả như lò điện có chức năng tự động tắt, bếp gas có lò có điều chỉnh nhiệt độ hoặc lò sưởi có hệ thống điều khiển.

- Luôn giữ lửa dưới sự kiểm soát, không để lửa cháy không kiểm soát hoặc lửa đốt quá mạnh, gây lãng phí chất đốt.

- Đảm bảo rằng các thiết bị sử dụng chất đốt được tắt hoàn toàn khi không sử dụng để tránh lãng phí chất đốt.

- Đảm bảo rằng gia đình có kiến thức về cách sử dụng chất đốt an toàn và biết cách ứng phó trong trường hợp khẩn cấp như rò rỉ khí gas.

- Ưu tiên sử dụng chất đốt từ nguồn tái tạo như sinh khối hoặc năng lượng mặt trời để giảm lượng khí thải và tác động đến môi trường.