Đáp án Khoa học 5 cánh diều Bài 7: Năng lượng điện

BÀI 7. NĂNG LƯỢNG ĐIỆN

MỞ ĐẦU

Nêu vai trò của năng lượng điện trong đời sống và sản xuất.

Hướng dẫn chi tiết:

Vai trò của năng lượng điện trong đời sống và sản xuất: cung cấp nguồn năng lượng cho các thiết bị gia dụng, hệ thống chiếu sáng, máy móc công nghiệp, và các quá trình sản xuất trong nhiều lĩnh vực khác nhau như công nghiệp, nông nghiệp, y tế và dịch vụ.

1. MẠCH ĐIỆN THẮP SÁNG

Quan sát: Nêu các bộ phận có trong mạch điện thắp sáng ở hình 2. Cho biết vai trò của mỗi bộ phân đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Các bộ phận có trong mạch điện thắp sáng ở hình 2:

- Khóa K: Dùng để đóng, mở mạch điện.

- Bóng đèn: Thắp sáng.

- Dây dẫn: Dẫn điện và kết nối các bộ phận trong mạch điện thành mạch kín.

- Pin: Cung cấp nguồn điện.

Quan sát: Khi đóng công tắc (mạch kín) hay mở công tác (mạch hở) thì đèn sáng?

Hướng dẫn chi tiết:

Khi đóng công tắc (mạch kín) thì đèn sáng. 

Luyện tập, vận dụng

1. Mô tả cấu tạo và hoạt động của mạch điện thắp sáng.

Hướng dẫn chi tiết:

Cấu tạo của mạch điện thắp sáng gồm: bóng đèn, pin, dây dẫn và công tắc được nối với nhau. Khi đóng công tắc, nguồn điện tạo ra dòng điện chạy trong mạch. Và dòng điện này đi qua bóng đèn làm đèn phát sáng.

2.Nêu ví dụ về mạch điện thắp sáng mà em biết.

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ về mạch điện thắp sáng mà em biết: mạch điện thắp sáng ở lớp học.

Thí nghiệm: Mắc mạch điện thắp sáng

- Chuẩn bị Bộ dụng cụ mạch điện như hình 3

- Tiến hành

+ Đề xuất cách mắc mạch điện cho đèn sáng.

+ Thực hiện mắc mạch điện theo cách đề xuất. Nếu đèn không sáng thị đề xuất cách làm khác và thực hiện.

+ Từ đó, rút ra cách mắc mạch điện thắp sáng.

Hướng dẫn chi tiết:

- Đề xuất cách mắc mạch điện cho đèn sáng: Dây dẫn điện nối bóng đèn, công tắc với cực dương của ổ lắp pin và cực âm của ổ láp pin. Lắp pin vào ổ lắp pin.

- Cách mắc mạch điện thắp sáng: dây dẫn điện nối bóng đèn, công tắc với cục dương và cực âm của pin tạo thành mạch điện thắp sáng. Khi đóng công tắc, dòng điện qua bóng đèn làm sáng đèn sáng (mạch kín). Khi mở công tắc (mạch hở) dòng điện không qua bóng đèn, đèn không sáng.

2. VẬT DẪN ĐIỆN VÀ VẬT CÁCH ĐIỆN

Thí nghiệm: Tìm hiểu vật dẫn điện và vật cách điện

- Chuẩn bị. Bộ dụng cụ mạch điện như các hình 3, 4 và một số vật làm bằng nhôm, nhựa, đồng, sắt, thuỷ tinh

- Tiến hành:

+ Đề xuất cách xác định các vật đã chuẩn bị là vật dẫn điện hay cách điện

+ Thực hiện theo cách đã đề xuất và ghi kết quả theo gợi ý sau:

Hướng dẫn chi tiết:

Lắp vào mạch điện đơn giản, hai cái kẹp dây điện như hình 5. Dùng hai kẹp dây điện kẹp vào hai đầu vào vật làm từ làm từ nhôm, nhựa, đồng, sắt, thuỷ tinh và đóng khoá K thì đèn sáng thì là vật dẫn điện và không sáng là vật cách điện.

Câu hỏi:  Ở mỗi vật trong các hình 5, 6, bộ phận nào dẫn điện, bộ phận nào. cách điện? Giải thích vì sao những bộ phận  đó phải dẫn điện cách điện.

Hướng dẫn chi tiết:

- Ở hình 5: vỏ phích cắm điện là bộ phận không dẫn điện còn hai chân phích cắm là bộ phận dẫn điện. Do vỏ phích cắm điện được làm bằng nhựa mà nhựa không dẫn điện nên vỏ phích cắm điện là bộ phận không dẫn điện.

- Ở hình 6: lớp vỏ ngoài dây dẫn là bộ phận không dẫn điện còn lõi dây điện là bộ phận dẫn điện vì lõi dây dẫn điện được làm bằng đồng mà đồng dẫn điện nên lõi dây dẫn là bộ phận dẫn điện.

Câu hỏi: Vì sao người thợ điện cần đeo găng tay khi kiểm tra, sửa chữa điện (hình 7)?

Hướng dẫn chi tiết:

Người thợ điện cần đeo găng tay khi kiểm tra, sửa chữa điện vì gang tay làm bằng vật cách điện nên khi sử dụng nó sẽ giúp tránh bị điện giật.

Luyện tập, vận dụng: Quan sát hộp đựng pin của chuột máy tính không dây, các điều khiển quạt, ti vi... hoặc đồ chơi chạy bằng pin và cho biết:

1. Hai đầu nổi pin làm bằng vật dẫn điện hay vật cách điện? Vì sao?

2. Theo em, khi lắp pin vào hộp đựng pin cần lưu ý điều gì? 

Hướng dẫn chi tiết:

a) Hai đầu nổi pin thường được làm bằng vật dẫn điện do kim loại dùng để dẫn dòng điện liên tục từ pin tới thiết bị hoặc mạch điện.

b) Khi lắp pin vào hộp đựng pin, cần lưu ý đảm bảo các đầu dương và âm của pin được đặt đúng hướng, tương ứng với dấu (+) và (-) trên hộp đựng pin để tránh nguy cơ ngắn mạch hoặc hỏng pin.

3. SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG ĐIỆN AN TOÀN VÀ TIẾT KIỆM

Quan sát: Dựa vào thông tin dưới đây, cho biết em cần làm gì và không được làm gì để tránh bị điện giật. Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

- Em không được: Tuyệt đối không chạm tay vào chỗ hở điện, không chọc ngón tay vào ổ điện, không cầm các vật bằng kim loại cắm và ổ điện, khi nhìn thấy dây điện bị đứt, cần tránh xa và báo cho người lớn, khi nhìn thấy người bị điện giật cần báo ngay cho người lớn

- Em không được: Chạm tay vào chỗ hở điện, chọc ngón tay vào ổ điện, cầm các vật bằng kim loại cắm và ổ điện, khi nhìn thấy dây điện bị đứt thì lại gần.

- Em cần: Khi nhìn thấy người bị điện giật, cần báo cho người lớn để lập tức cắt nguồn điện bằng mọi cách như ngắt cầu dao hoặc dùng vật khô không dẫn điện (ví dụ: gậy gỗ, gậy tre, que nhựa,...) gạt dây điện ra khỏi người bị nạn.

Luyện tập, vận dụng: Sắp xếp các thẻ chữ dưới đây thành hai nhóm các việc cần làm và các việc không được làm để tránh tai nạn do điện gây ra.

Hướng dẫn chi tiết:

- Việc cần làm để tránh tai nạn do điện gây ra:

a) Ngắt nguồn điện trước khi sửa điện.

e) Báo cho thợ điẹn khi thấy có dây điện đứt.

- Việc không được làm để tránh tai nạn do điện gây ra:

b) Chơi thả diều dưới đường dây điện.

c) Dẫm chân lên dây điện.

d) Dùng dao, kéo cắt ngang dây điện trong mạch điện.

g) Chọc ngón tay vào ổ điện.

h) Rút ổ cắm khỏi nguồn bằng cách cầm dây điện kéo.

i) Vừa sạc điện thoại vừa gọi điện.

k) Phơi quần áo trên dây điện.

Luyện tập, vận dụng: 

1. Nêu ví dụ cho từng biện pháp tiết kiệm điện sau đây: 

a) Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng

b) Sử dụng các loại thiết bị tiết kiệm điện.

c) Sử dụng hiệu quả các thiết bị điện 

d) Tận dụng năng lượng ánh sáng mặt trời, năng lượng gió..... thay vì sử dụng năng lượng điện.

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ cho từng biện pháp tiết kiệm điện:

a) Tắt đèn khi ra khỏi phòng hoặc khi không cần sử dụng.

b) Sử dụng bóng đèn LED thay vì bóng đèn thông thường để tiết kiệm điện.

c) Sử dụng máy lạnh ở nhiệt độ thiết lập hợp lý và làm sạch bộ lọc định kỳ để tăng hiệu suất hoạt động.

d) Sử dụng hệ thống năng lượng mặt trời để làm nóng nước hoặc cài đặt các tuabin gió để làm mát không gian.

2. Nêu lí do vì sao phải sử dụng điện tiết kiệm.

Hướng dẫn chi tiết:

Phải sử dụng điện tiết kiệm để giúp giảm chi phí hóa đơn điện, bảo vệ môi trường bằng cách giảm lượng khí thải và tiết kiệm tài nguyên năng lượng. 

Luyện tập, vận dụng: Liệt kê những việc làm thiết thực để tiết kiệm năng lượng điện ở trường và ở nhà dựa vào gợi ý dưới đây. Với mỗi việc làm, đánh dấu x vào ô tương ứng với mức độ em đã thực hiện.

Hướng dẫn chi tiết:

Thí nghiệm: Tìm hiểu những việc cần làm để sử dụng an toàn và tiết kiệm điện

Bước 1: Viết hoặc sưu tầm hình ảnh các việc cần làm để sử dụng an toàn và tiết kiệm điện. Trình bày những việc làm đó theo gợi ý sau:

Bước 2: Vận động gia đình và cộng đồng cũng thực hiện.

Hướng dẫn chi tiết:

Sử dụng điện

- An toàn:

+ Kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống điện định kỳ.

+ Tránh quá tải hệ thống điện.

+ Sử dụng thiết bị điện an toàn.

+ Bảo quản dây điện cẩn thận

- Tiết kiệm:

+ Tắt thiết bị khi không sử dụng.

+ Sử dụng thiết bị tiết kiệm điện.

+ Sử dụng thiết bị năng lượng mặt trời.