Đáp án Tin học ứng dụng 12 kết nối bài 2: Trí tuệ nhân tạo trong khoa học và đời sống

BÀI 2. TRÍ TUỆ NHÂN TẠO TRONG KHOA HỌC VÀ ĐỜI SỐNG

KHỞI ĐỘNG

Trong các cuộc tranh luận về Al thường có hai quan điểm sau:

- Trong tương lai, Al sẽ có thể thông minh hơn nhiều và thay thế hoàn toàn con người.

- AI có thể làm được nhiều việc nhưng không thể thay thế con người.

Em ủng hộ quan điểm nào trong hai quan điểm trên? Vì sao?

Giải chi tiết:

Em ủng hộ quan điểm thứ hai: "AI có thể làm được nhiều việc nhưng không thể thay thế con người." Dưới đây là một số lý do vì sao em chọn quan điểm này:

1. Giới hạn trong sáng tạo và cảm xúc: AI có thể thực hiện các tác vụ theo các thuật toán và dữ liệu đã được lập trình, nhưng nó thiếu khả năng sáng tạo và cảm xúc như con người. Các ngành như nghệ thuật, văn học, và tâm lý học đòi hỏi sự sáng tạo và hiểu biết về cảm xúc mà AI khó có thể đạt được.

2. Tính đạo đức và xã hội: Nhiều quyết định trong cuộc sống và công việc đòi hỏi sự cân nhắc về đạo đức và xã hội. Con người có khả năng phán đoán và đánh giá dựa trên các giá trị văn hóa và đạo đức, điều mà AI không thể làm được một cách tự nhiên.

3. Tương tác xã hội: Con người có khả năng tương tác xã hội phức tạp và xây dựng mối quan hệ. Trong các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, và dịch vụ khách hàng, tương tác con người đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra trải nghiệm tốt và hỗ trợ tâm lý.

4. Kiểm soát và giám sát AI: AI hoạt động dựa trên các thuật toán và dữ liệu, và có thể mắc sai lầm hoặc bị lợi dụng. Con người cần có vai trò giám sát và điều chỉnh để đảm bảo AI hoạt động một cách an toàn và hiệu quả.

5. Hạn chế kỹ thuật: Dù AI ngày càng phát triển, nhưng nó vẫn có những hạn chế kỹ thuật và yêu cầu sự can thiệp của con người để xử lý các tình huống phức tạp và không dự đoán trước được.

Ví dụ, trong lĩnh vực y tế, AI có thể hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán bệnh và phân tích hình ảnh y tế, nhưng quyết định cuối cùng vẫn phải do bác sĩ đưa ra dựa trên kinh nghiệm và hiểu biết về bệnh nhân. Trong giáo dục, AI có thể cung cấp các chương trình học cá nhân hóa, nhưng vai trò của giáo viên trong việc hướng dẫn và động viên học sinh là không thể thay thế.

Vì những lý do này, em tin rằng AI sẽ là công cụ hỗ trợ mạnh mẽ cho con người, nhưng không thể hoàn toàn thay thế vai trò và khả năng của con người trong nhiều lĩnh vực.

1. TRÍ TUỆ NHÂN TẠO VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA MỘT SỐ LĨNH VỰC

Hoạt động 1:

Ngày nay, nhiều lĩnh vực đang có thay đổi lớn lao nhờ ứng dụng AI. Hãy chỉ ra một vài lĩnh vực mà em tìm hiểu được qua các phương tiện thông tin đại chúng và Internet.

Giải chi tiết:

Dưới đây là một vài lĩnh vực đang có những thay đổi lớn lao nhờ ứng dụng AI, theo thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng và Internet:

1. Chăm sóc sức khỏe:

   • Chẩn đoán và điều trị: AI được sử dụng để phân tích hình ảnh y tế như MRI, CT Scan, giúp phát hiện sớm các bệnh như ung thư và tim mạch. Ví dụ, các công ty như IBM Watson Health đã phát triển hệ thống AI để hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị​ (Apple)​.

   • Dự đoán dịch bệnh: AI giúp theo dõi và dự đoán sự bùng phát của các dịch bệnh, từ đó giúp các tổ chức y tế chuẩn bị và ứng phó kịp thời.

2. Giao thông và vận tải:

   • Xe tự lái: Công nghệ xe tự lái của Tesla và các công ty khác đang phát triển mạnh mẽ, giúp tăng cường an toàn giao thông và giảm tắc nghẽn. Xe tự lái sử dụng AI để nhận diện và xử lý các tình huống giao thông phức tạp​​.

   • Quản lý giao thông thông minh: AI được ứng dụng trong việc điều khiển đèn giao thông và quản lý luồng giao thông trong các thành phố lớn, giúp tối ưu hóa việc di chuyển và giảm thời gian chờ đợi.

3. Tài chính:

   • Phát hiện gian lận: Các ngân hàng và tổ chức tài chính sử dụng AI để phát hiện và ngăn chặn các giao dịch gian lận. AI phân tích dữ liệu giao dịch và phát hiện các mẫu gian lận tiềm ẩn.

   • Tư vấn đầu tư: Robot tư vấn đầu tư sử dụng AI để phân tích dữ liệu thị trường và đưa ra các gợi ý đầu tư cá nhân hóa, giúp người dùng đưa ra quyết định đầu tư thông minh hơn.

4. Giáo dục:

   • Học tập cá nhân hóa: AI hỗ trợ trong việc tạo ra các chương trình học tập cá nhân hóa dựa trên tiến độ và khả năng của từng học sinh. Ví dụ, các nền tảng học trực tuyến như Coursera và Khan Academy sử dụng AI để đề xuất nội dung học tập phù hợp với từng người học​ (Gadgets 360)​.

   • Chấm điểm tự động: AI được sử dụng để chấm điểm và cung cấp phản hồi tự động cho học sinh, giúp giảm tải công việc cho giáo viên và cung cấp phản hồi nhanh chóng cho học sinh.

5. Thương mại điện tử:

   • Gợi ý sản phẩm: AI phân tích dữ liệu hành vi mua sắm của khách hàng để đưa ra các gợi ý sản phẩm cá nhân hóa, giúp cải thiện trải nghiệm mua sắm và tăng doanh số bán hàng. Ví dụ, Amazon sử dụng AI để gợi ý sản phẩm dựa trên lịch sử mua sắm và tìm kiếm của người dùng​ (Gadgets 360)​.

   • Chatbots hỗ trợ khách hàng: AI được sử dụng trong các chatbot để hỗ trợ khách hàng trực tuyến, giải đáp các thắc mắc và xử lý các yêu cầu một cách tự động.

Những lĩnh vực này chỉ là một vài ví dụ tiêu biểu cho thấy AI đang tạo ra những thay đổi lớn lao và mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong cuộc sống hàng ngày.

Câu hỏi

Hãy chỉ ra vài lĩnh vực có sự phát triển đột phá nhờ những thành tựu của AI.

Giải chi tiết:

Dưới đây là một vài lĩnh vực có sự phát triển đột phá nhờ những thành tựu của AI:

1. Chăm sóc sức khỏe:

   • Chẩn đoán bệnh: AI đã giúp cải thiện đáng kể khả năng chẩn đoán bệnh thông qua việc phân tích hình ảnh y tế như MRI, CT Scan và X-ray. Công nghệ này giúp phát hiện sớm các bệnh nguy hiểm như ung thư và bệnh tim mạch​ (Apple)​​ (Gadgets 360)​.

   • Dự đoán dịch bệnh: AI giúp phân tích dữ liệu để dự đoán sự bùng phát của các dịch bệnh, giúp các tổ chức y tế có thể chuẩn bị và phản ứng nhanh chóng​ (Apple)​.

2. Giao thông và vận tải:

   • Xe tự lái: Công nghệ xe tự lái, được phát triển bởi các công ty như Tesla, sử dụng AI để nhận diện môi trường xung quanh và đưa ra các quyết định lái xe, tăng cường an toàn và hiệu quả​ (Gadgets 360)​.

   • Quản lý giao thông thông minh: AI được sử dụng để tối ưu hóa hệ thống đèn giao thông và quản lý luồng giao thông trong các thành phố lớn, giảm thiểu tắc nghẽn và tai nạn giao thông​ (Apple)​.

3. Tài chính:

   • Phát hiện gian lận: AI phân tích các giao dịch tài chính để phát hiện các dấu hiệu gian lận và ngăn chặn chúng kịp thời. Các ngân hàng và tổ chức tài chính sử dụng AI để đảm bảo an toàn cho các giao dịch của khách hàng​ (Gadgets 360)​.

   • Tư vấn đầu tư: Robot tư vấn đầu tư sử dụng AI để phân tích dữ liệu thị trường và đưa ra các đề xuất đầu tư cá nhân hóa, giúp người dùng đưa ra các quyết định đầu tư thông minh hơn​ (Apple)​.

4. Giáo dục:

   • Học tập cá nhân hóa: AI hỗ trợ trong việc tạo ra các chương trình học tập cá nhân hóa dựa trên tiến độ và khả năng của từng học sinh. Các nền tảng học trực tuyến như Coursera và Khan Academy sử dụng AI để đề xuất nội dung học tập phù hợp với từng người học​ (Gadgets 360)​.

   • Chấm điểm tự động: AI giúp tự động chấm điểm và cung cấp phản hồi nhanh chóng cho học sinh, giảm tải công việc cho giáo viên và cải thiện chất lượng giáo dục​ (Apple)​.

5. Thương mại điện tử:

   • Gợi ý sản phẩm: AI phân tích dữ liệu hành vi mua sắm của khách hàng để đưa ra các gợi ý sản phẩm cá nhân hóa, cải thiện trải nghiệm mua sắm và tăng doanh số bán hàng. Ví dụ, Amazon sử dụng AI để gợi ý sản phẩm dựa trên lịch sử mua sắm và tìm kiếm của người dùng​ (Gadgets 360)​.

   • Chatbots hỗ trợ khách hàng: AI được sử dụng trong các chatbot để hỗ trợ khách hàng trực tuyến, giải đáp các thắc mắc và xử lý các yêu cầu một cách tự động, tăng cường hiệu quả dịch vụ khách hàng​ (Apple)​.

Những lĩnh vực này cho thấy sự phát triển đột phá nhờ AI, mang lại những lợi ích lớn lao và thay đổi cách chúng ta làm việc và sinh sống.

2. TRÍ TUỆ NHÂN TẠO VÀ MỘT VÀI CẢNH BÁO

Hoạt động 2: Những hình dung của em về tương lai của AI

Trên cơ sở những thông tin về sự phát triển của AI ngày nay, hãy cho biết những suy nghĩ của em về tương lai của AI.

Giải chi tiết:

Theo những thông tin về sự phát triển của Al ngày nay, em tin rằng tương lai của Al sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Công nghệ Al sẽ ngày càng thông minh và có khả năng thực hiện nhiều tác vụ phức tạp hơn. Tuy nhiên, em cũng tin rằng vai trò của con người vẫn sẽ luôn cần thiết. Con người sẽ tận dụng sức mạnh của Al để thúc đẩy sự tiến bộ và tạo ra những giải pháp sáng tạo, đồng thời giữ vai trò chỉ đạo, đánh giá và đảm bảo rằng Al được sử dụng một cách đúng đắn và có lợi cho con người và xã hội.

Câu hỏi 1: Trên cơ sở các phân tích về khả năng xử lí ngôn ngữ của ChatGPT ở trên, hãy chỉ ra một vài ví dụ ứng dụng AI cũng có khả năng đọc hiểu, trả lời câu hỏi của người dùng.

Giải chi tiết:

Dưới đây là một số ví dụ về ứng dụng Al có khả năng đọc hiểu và trả lời câu hỏi của người dùng:

- Hệ thống trợ lí ảo: Như Siri của Apple, Google Assistant và Amazon Alexa, chúng có khả năng đọc hiểu câu hỏi của người dùng và cung cấp câu trả lời hoặc thực hiện các tác vụ yêu cầu.

- Công cụ tìm kiếm thông minh: Google Search và các công cụ tìm kiếm khác sử dụng Al để đọc hiểu câu hỏi và cung cấp kết quả tìm kiếm phù hợp. Chúng có khả năng hiểu ngữ cảnh và trả về thông tin chi tiết liên quan đến câu hỏi.

- Hệ thống hỏi đáp tự động: Chatbot và hệ thống hỏi đáp tự động sử dụng Al để đọc và hiểu câu hỏi của người dùng, sau đó trả lời một cách tự động và logic. Ví dụ như hệ thống hỗ trợ khách hàng tự động trên các trang web.

- Ứng dụng diễn giải văn bản: Các ứng dụng như SummarizeBot sử dụng Al để đọc và hiểu văn bản, sau đó tóm tắt nội dung và trả lời các câu hỏi liên quan đến văn bản đó.

- Hệ thống quản lý tri thức: Các hệ thống như IBM Watson và Microsoft Azure Cognitive Services có khả năng đọc hiểu văn bản chuyên môn, tài liệu khoa học và báo cáo, và trả lời câu hỏi liên quan trong lĩnh vực đó.

Câu hỏi 2: Hãy nêu một số nguy cơ có thể xảy ra liên quan đến việc phát triển AI.

Giải chi tiết:

Dưới đây là một số nguy cơ có thể xảy ra liên quan đến việc phát triển AI:

1. Mất việc làm:

   • Thay thế lao động con người: AI có thể tự động hóa nhiều công việc, từ sản xuất đến dịch vụ khách hàng, dẫn đến việc mất việc làm cho hàng triệu người lao động. Theo một báo cáo từ McKinsey, đến năm 2030, khoảng 400 đến 800 triệu người có thể mất việc do tự động hóa​ (Gadgets 360)​.

2. Phân biệt đối xử và bất công:

   • Thuật toán thiên vị: AI có thể phản ánh và khuếch đại những thiên vị có sẵn trong dữ liệu huấn luyện. Ví dụ, một số hệ thống tuyển dụng tự động đã bị phát hiện phân biệt đối xử dựa trên giới tính hoặc chủng tộc​ (Gadgets 360)​.

3. Bảo mật và quyền riêng tư:

   • Xâm phạm quyền riêng tư: AI có thể thu thập và phân tích lượng lớn dữ liệu cá nhân, dẫn đến việc xâm phạm quyền riêng tư. Các công nghệ như nhận diện khuôn mặt có thể được sử dụng để giám sát người dân mà không có sự đồng ý của họ​ (Gadgets 360)​.

   • Tấn công an ninh mạng: AI có thể được sử dụng để phát triển các cuộc tấn công mạng phức tạp hơn, như việc sử dụng AI để tạo ra mã độc hoặc tấn công mạng dựa trên học máy​ (Gadgets 360)​.

4. Quyết định sai lầm:

   • Thiếu minh bạch: AI hoạt động dựa trên các thuật toán phức tạp mà đôi khi ngay cả những người phát triển cũng không thể giải thích được. Điều này có thể dẫn đến những quyết định sai lầm mà không thể giải thích được​ (Gadgets 360)​.

   • Sai sót trong dữ liệu: Nếu dữ liệu huấn luyện bị sai sót hoặc thiếu sót, AI có thể đưa ra các quyết định không chính xác, ảnh hưởng tiêu cực đến các lĩnh vực quan trọng như y tế và tài chính​ (Gadgets 360)​.

5. Nguy cơ từ AI tự chủ:

   • AI không kiểm soát được: Nếu AI đạt đến mức tự chủ cao, nó có thể đưa ra các quyết định mà không cần sự can thiệp của con người, dẫn đến các tình huống không mong muốn hoặc thậm chí nguy hiểm​ (Gadgets 360)​.

   • AI trong quân sự: Việc sử dụng AI trong quân sự, như trong các hệ thống vũ khí tự động, có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường nếu AI hoạt động không đúng hoặc bị tấn công​ (Gadgets 360)​.

6. Tác động xã hội:

   • Gia tăng khoảng cách giàu nghèo: AI có thể làm tăng khoảng cách giàu nghèo khi những lợi ích từ công nghệ này chủ yếu rơi vào tay một số ít các công ty lớn và những người có kỹ năng cao, trong khi những người lao động phổ thông có thể bị thay thế​.

Những nguy cơ này đòi hỏi chúng ta phải có các biện pháp quản lý và điều chỉnh hợp lý để đảm bảo AI được phát triển và sử dụng một cách an toàn và công bằng.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Chat GPT là hệ thống AI sử dụng ngôn ngữ để tương tác với con người. Hãy nêu một vài ứng dụng AI sử dụng hình ảnh để tương tác.

Giải chi tiết:

Dưới đây là một số ví dụ về ứng dụng Al sử dụng hình ảnh để tương tác:

- Hệ thống nhận diện khuôn mặt: chúng được sử dụng để mở khóa điện thoại, xác minh danh tính, giám sát an ninh và thực hiện các tác vụ khác dựa trên việc nhận diện hình ảnh khuôn mặt.

- Hệ thống phân loại hình ảnh: ví dụ như ứng dụng nhận diện loại hoa, nhận diện thương hiệu sản phẩm, hay phân loại chủ đề trong hình ảnh.

- Hệ thống nhận dạng biểu cảm khuôn mặt: chúng có thể được sử dụng trong các ứng dụng như phân tích tương tác người-máy, nghiên cứu tâm lý, hoặc phản hồi tự động dựa trên biểu cảm khuôn mặt.

- Hệ thống gợi ý sản phẩm dựa trên hình ảnh: ví dụ như ứng dụng tìm kiếm thời trang, tìm kiếm món ăn, hoặc tìm kiếm nội thất dựa trên hình ảnh.

Câu 2: Vì sao cần ngăn cấm việc giao toàn quyền quyết định cho AI điều khiển vũ khí sát thương.

Giải chi tiết:

Cần ngăn cấm việc giao toàn quyền quyết định cho AI điều khiển vũ khí sát thương vì:

- AI thiếu tính nhân văn và trách nhiệm nên AI có thể đưa ra quyết định một cách không phù hợp và không đáng tin cậy, gây hậu quả không mong muốn.

- Rủi ro mất kiểm soát: AI có thể tự hành động mà không cần sự kiểm soát của con người , gây hậu quả không kiểm soát được.

- Sự mất cân nhắc và phán đoán.

- Mối đe dọa cho sự an toàn và bảo mật: nếu AI bị xâm nhập hoặc lợi dụng, nó có thể được sử dụng để thực hiện các hành động độc hại hoặc tấn công con người mà không có sự kiểm soát từ con người.

VẬN DỤNG

Hãy tìm hiểu cách thức hoạt động của ứng dụng tìm đường trên Google Maps để nhận biết các biểu hiện “thông minh” của ứng dụng này.

Giải chi tiết:

Google Maps là một ví dụ điển hình về ứng dụng AI trong thực tế với nhiều tính năng thông minh giúp người dùng tìm đường và khám phá thế giới xung quanh một cách dễ dàng và hiệu quả. Một số biểu hiện "thông minh" của Google Maps bao gồm:

1. Dự đoán và đề xuất tuyến đường: Google Maps sử dụng AI để phân tích dữ liệu giao thông thực tế và lịch sử, từ đó dự đoán tình trạng giao thông và đề xuất tuyến đường tối ưu nhất cho người dùng. Tính năng này giúp người dùng tránh được tắc đường và tiết kiệm thời gian di chuyển.

2. Chế độ xem chi tiết và trực quan: Với "Immersive View," Google Maps kết hợp hình ảnh từ Street View và ảnh chụp từ trên không để tạo ra mô hình kỹ thuật số 3D của các địa điểm. Tính năng này giúp người dùng có cái nhìn toàn cảnh về nơi họ định đến, bao gồm thông tin về thời tiết, mật độ người và các dịch vụ xung quanh​ (blog.google)​​ (blog.google)​.

3. Live View với AR: Tính năng này sử dụng AI và thực tế tăng cường (AR) để giúp người dùng định hướng khi đi bộ. Bằng cách giơ điện thoại lên, người dùng có thể nhìn thấy các chỉ dẫn trực tiếp trên màn hình, giúp họ dễ dàng tìm thấy các điểm đến như ATM, nhà hàng, công viên và trạm giao thông công cộng gần đó​ (blog.google)​​ (blog.google)​.

4. Đề xuất địa điểm dựa trên sở thích và hành vi người dùng: Google Maps sử dụng AI để cung cấp các gợi ý về địa điểm ăn uống, tham quan và hoạt động dựa trên lịch sử tìm kiếm và sở thích của người dùng. Các đề xuất này không chỉ dựa trên vị trí hiện tại của người dùng mà còn tính đến các yếu tố như ngân sách và thời tiết​ (TechRadar)​.

5. Thông tin chi tiết về các trạm sạc xe điện: Đối với người dùng xe điện, Google Maps cung cấp thông tin về các trạm sạc gần nhất, bao gồm loại sạc, tốc độ sạc và trạng thái hoạt động của trạm. Điều này giúp giảm bớt lo lắng về việc tìm nơi sạc trong các chuyến đi dài​ (blog.google)​.

Những tính năng này minh chứng cho khả năng "thông minh" của Google Maps trong việc cung cấp các dịch vụ và thông tin hữu ích cho người dùng, đồng thời cải thiện trải nghiệm di chuyển và khám phá của họ.