Đáp án Khoa học máy tính 12 chân trời Bài D2: Gìn giữ tính nhân văn trong không gian mạng

Bài D2. GIỮ TÍNH VĂN MINH TRONG KHÔNG GIAN MẠNG

KHỞI ĐỘNG

Một nhóm bạn trong lớp em cùng nhau tham gia trò chơi trực tuyến nhiều người chơi có nội dung võ thuật cổ trang. Các bạn xưng hô với nhau bằng tên gọi trong trò chơi và phân chia ngôi thứ, giải quyết xung đột bằng những trận đánh một mất một còn trong trò chơi với quy ước kết quả trong trò chơi được dùng để giải quyết cho các vấn đề trong đời thực. Hãy cho biết suy nghĩ của em về sự việc trên.

Giải chi tiết:

Suy nghĩ của em về sự việc này là:

Trò chơi trực tuyến với nội dung võ thuật cổ trang có thể mang lại niềm vui và sự kết nối giữa các bạn. Tuy nhiên, việc xưng hô bằng tên gọi trong trò chơi và giải quyết xung đột bằng trận đánh một mất một còn trong trò chơi có thể gây hiểu nhầm và ảnh hưởng đến mối quan hệ thực tế.

Em nghĩ rằng việc tận hưởng trò chơi và tạo ra những trải nghiệm thú vị là tốt, nhưng cần phân biệt rõ ràng giữa thế giới ảo và thực tế. Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta nên giải quyết xung đột bằng cách trò chuyện, thấu hiểu và tôn trọng lẫn nhau.

KHÁM PHÁ

1. Tính nhân văn

2. Một số vấn đề phát sinh về tính nhân văn trong không gian mạng

3. Biện pháp giữ gìn tính nhân văn trong không gian mạng

Làm

Câu 1: Nghiện trò chơi trực tuyến khiến sức khoẻ bị suy giảm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến suy nghĩ, hành vi và nhận thức. Hãy nêu một số ví dụ về những nguy cơ mà người nghiện trò chơi trực tuyến có thể gặp phải.

Giải chi tiết:

Người nghiện trò chơi trực tuyến đối mặt với nhiều nguy cơ và hậu quả tiêu cực:

- Sức khoẻ vật lý:

+ Thiếu vận động: Người nghiện trò chơi thường ít vận động, dẫn đến tình trạng thừa cân, suy giảm sức kháng và các vấn đề về tim mạch.

+ Mất thời gian ngủ: Trò chơi kéo dài gây thiếu ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần.

- Tâm lý và hành vi:

+ Suy nghĩ và tập trung: Nghiện trò chơi làm suy giảm khả năng tập trung, học tập và làm việc.

+ Xung đột gia đình và xã hội: Nghiện trò chơi gây xung đột với gia đình, bạn bè và gây cô lập xã hội.

- Nhận thức và tư duy:

+ Hiện thực ảo: Người nghiện trò chơi có thể mất khả năng phân biệt hiện thực và thế giới ảo.

+ Giảm khả năng giải quyết vấn đề: Tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề bị ảnh hưởng.

Câu 2: Sống ảo là một hiện tượng, trào lưu phổ biến hiện nay trên các trang mạng xã hội. Hãy nêu suy nghĩ của em về hiện tượng này, đưa ra một số ví dụ minh hoạ và đề xuất những điều chỉnh cần thiết để gìn giữ tính nhân văn trên mạng xã hội.

Giải chi tiết:

- Biểu hiện của sống ảo:

+ Cuồng like: Những người sống ảo thường quan tâm đến lượt like, thả tim, và sự tương tác trên mạng xã hội hơn là giao tiếp thực tế.

+ Luôn dính chặt với điện thoại: Sống ảo khiến người ta dễ dàng bị cuốn vào thế giới ảo, quên đi cuộc sống hàng ngày và giao tiếp với bạn bè, gia đình.

+ Đam mê selfie: Việc chụp ảnh và tạo dáng trên mạng xã hội trở thành mục tiêu hàng đầu của người sống ảo.

- Tác hại của sống ảo:

+ Tốn nhiều thời gian: Sống ảo đòi hỏi thời gian và tập trung, khiến người ta bỏ lỡ những trải nghiệm thực tế.

+ Tâm lý thất thường: So sánh với người khác trên mạng xã hội, áp lực hoàn hảo, và cảm giác không đủ tốt trong thực tế.

+ Hình thành tư duy sống lệch: Sống ảo dễ dàng tạo ra ảo tưởng về bản thân và làm mất đi sự thật.

- Đề xuất điều chỉnh:

+ Tạo cân bằng: Hãy cân nhắc thời gian dành cho mạng xã hội và cuộc sống thực tại.

+ Tự nhận thức: Nhận biết khi mình đang sống ảo và tìm cách trải nghiệm thực tế.

+ Gìn giữ tính nhân văn: Hãy tôn trọng và tạo giao tiếp thực tế với bạn bè, gia đình, và xã hội.

Câu 3: Em hãy chọn một trong hai nội dung dưới đây để tìm hiểu và trao đổi với các bạn:

Những nội dung pháp luật Việt Nam quy định trách nhiệm của cá nhân khi tham gia không gian mạng.

Tên những cơ quan chức năng giám sát, bảo đảm an toàn thông tin trên toàn bộ không gian mạng tại Việt Nam.

Giải chi tiết:

- Luật An ninh mạng 2018 quy định về trách nhiệm của cá nhân khi sử dụng không gian mạng:

+ Tuân thủ quy định của pháp luật về an ninh mạng.

+ Thực hiện yêu cầu và hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền trong bảo vệ an ninh mạng.

+ Giúp đỡ, tạo điều kiện cho cơ quan, tổ chức và người có trách nhiệm tiến hành các biện pháp bảo vệ an ninh mạng .

- Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (National Cyber Security Center - NCSC) là đơn vị có chức năng giám sát, hỗ trợ bảo đảm an toàn thông tin trên không gian mạng. Nhiệm vụ của NCSC bao gồm:

+ Giám sát an toàn thông tin trên toàn bộ không gian mạng Việt Nam.

+ Thiết lập mạng lưới giám sát an toàn thông tin mạng trên toàn quốc.

+ Đầu mối tập trung về mặt kỹ thuật, chỉ đạo các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông, Internet (ISP) thực hiện các hoạt động, nhiệm vụ bảo đảm an toàn, an ninh mạng .

Câu 4: Vì một số người dân địa phương nhận diện hai người phụ nữ bán hàng rong giống với hình chụp nhóm bắt cóc trẻ em đang được cảnh báo trên mạng xã hội, họ đã bị bao vây và tấn công. Hãy cho biết suy nghĩ của em về cách ứng xử của người dân trong sự việc trên. Qua đó thảo luận và đề xuất những việc cần thực hiện khi tiếp nhận thông tin trên các trang mạng xã hội.

Giải chi tiết:

Suy nghĩ của em:

+ Ứng xử cẩn thận: Người dân nên cẩn thận và không nên tự ý tấn công dựa trên thông tin chưa được xác minh.

+ Kiểm tra thông tin: Trước khi hành động, họ nên kiểm tra và xác minh thông tin từ nguồn đáng tin cậy.

+ Báo cáo cơ quan chức năng: Nếu có nghi ngờ về tình huống, họ nên báo cáo cho cơ quan chức năng để xử lý.

Đề xuất:

+ Tăng cường giáo dục: Tổ chức các chương trình giáo dục về an toàn thông tin và cách xử lý thông tin trên mạng xã hội.

+ Khuyến khích sử dụng nguồn tin đáng tin cậy: Hướng dẫn người dân sử dụng nguồn tin từ cơ quan chính phủ, trang web uy tín để tránh lan truyền thông tin sai lệch.

Câu 5: Trong một giờ dạy học trực tuyến, giáo viên yêu cầu bạn A phát biểu xây dựng bài học. Bạn A phát biểu nhưng không bật camera. Bạn B nhắn tin lên nhóm trao đổi của lớp để nhắc nhở bạn A thì nhận lại được phản hồi gay gắt từ bạn A và dẫn đến tranh cãi giữa hai bạn với nhau trên mạng. Hãy trình bày suy nghĩ của em về cách ứng xử của cả hai bạn và đề nghị những điều chỉnh cần thiết.

Giải chi tiết:

Suy nghĩ của em: Cả hai bạn đều có thể cải thiện cách ứng xử trong tình huống này:

- Bạn A:

+ Tôn trọng yêu cầu của giáo viên: Bạn A nên bật camera khi được yêu cầu để thể hiện sự tôn trọng và tương tác tốt hơn trong lớp học.

+ Kiểm soát cảm xúc: Phản hồi gay gắt không giúp giải quyết vấn đề. Bạn A nên kiểm soát cảm xúc và thảo luận một cách lịch sự.

- Bạn B:

+ Lựa chọn từ ngữ và cách gửi thông điệp: Bạn B nên nhắc nhở bạn A một cách nhẹ nhàng và tôn trọng. Tránh sử dụng từ ngữ gây xúc phạm.

+ Thấu hiểu và tìm cách giải quyết: Bạn B nên thấu hiểu tình huống của bạn A và tìm cách giải quyết mâu thuẫn thay vì tạo thêm xung đột.

- Đề nghị điều chỉnh:

+ Tạo môi trường tôn trọng và hỗ trợ: Giáo viên nên tạo môi trường học tập tôn trọng và khuyến khích tương tác tích cực giữa học sinh.

+ Hướng dẫn về giao tiếp trực tuyến: Tổ chức các buổi học về giao tiếp trực tuyến để học sinh hiểu rõ hơn về cách ứng xử và tương tác trong môi trường học tập ảo.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hãy nhận định tính đúng/sai trong những tình huống sau, đề xuất hướng điều chỉnh phù hợp và liên hệ bản thân.

a) Bạn A rất thích sử dụng mạng xã hội và thường xuyên đăng tải toàn bộ các trạng thái suy nghĩ cá nhân không phân biệt buồn, vui, tích cực, tiêu cực.

b) Bạn B thường xuyên truy cập mạng xã hội, tìm kiếm các đáp án, hướng dẫn giải các bài tập và chia sẻ lại trên nhóm thảo luận trực tuyến của lớp.

c) Bạn C thích sưu tầm những tin tức giật gân và chia sẻ công khai trên trang Facebook cá nhân, chia sẻ riêng cho các bạn trên nhiều nền tảng mạng xã hội.

d) Bạn D chia sẻ liên kết dẫn đến một trung tâm tư vấn du học nước ngoài trên mạng cho các bạn trong lớp, kêu gọi các bạn đăng kí tham gia để được tư vấn đi du học.

e) Bạn E xác định bản thân sẽ trở thành người chơi trò chơi điện tử chuyên nghiệp và đã tham gia rất nhiều giải đấu thể thao điện tử trong, ngoài nước, là thành phần chính thức trong đội thi đấu của các nhà tài trợ. Rất nhiều bạn học trong lớp đã hâm mộ bạn ấy và dành phần lớn thời gian ngoài giờ lên lớp để tham gia các trò chơi điện tử cũng như theo dõi các trận thi đấu của bạn ấy, suy tôn lên mức thấn tượng và sẵn sàng hỗ trợ mọi yêu cầu từ bạn để nhận được vẻ tham gia xem giải đấu trực tiếp.

g) Bạn G và các bạn rất thích học theo những trào lưu mới trên mạng xã hội, cập nhật các cách sử dụng từ ngữ mới đôi khi hơi khó hiểu và hướng dẫn lại cho các bạn trong lớp cùng học và sử dụng theo.

Giải chi tiết:

a) Tính đúng/sai: Đúng.

Hướng điều chỉnh phù hợp: Bạn A nên cân nhắc trước khi đăng tải toàn bộ các trạng thái suy nghĩ cá nhân trên mạng xã hội. Việc chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân có thể gây hại cho quyền riêng tư và ảnh hưởng đến hình ảnh của bạn. Nên xem xét và chọn lọc những thông tin phù hợp để chia sẻ công khai.

b) Tính đúng/sai: Sai.

Hướng điều chỉnh phù hợp: Bạn B nên chia sẻ và thảo luận với nhóm lớp về các bài tập và đáp án một cách cởi mở, giúp đỡ nhau trong quá trình học tập. Tuy nhiên, chia sẻ đầy đủ đáp án có thể vi phạm quy tắc và chính sách của trường. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc chia sẻ phương pháp giải quyết và hướng dẫn nhóm để khuyến khích sự học tập sáng tạo và tự do.

c) Tính đúng/sai: Sai.

Hướng điều chỉnh phù hợp: Bạn C nên cân nhắc trước khi chia sẻ những tin tức giật gân công khai trên mạng xã hội. Điều này có thể gây ra sự không thoải mái và không hài lòng cho một số người trong danh sách bạn bè của bạn. Hãy chia sẻ những thông tin phù hợp và cân nhắc mức độ phù hợp cho từng đối tượng.

d) Tính đúng/sai: Sai.

Hướng điều chỉnh phù hợp: Bạn D nên cẩn thận khi chia sẻ liên kết đến một trung tâm tư vấn du học nước ngoài trên mạng xã hội. Trước khi chia sẻ, hãy đảm bảo rằng trung tâm được đáng tin cậy và có uy tín. Ngoài ra, hãy cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác về trung tâm, cung cấp lời khuyên về việc tìm hiểu và xác minh thông tin với các nguồn đáng tin cậy.

e) Tính đúng/sai: Đúng.

Hướng điều chỉnh phù hợp: Bạn E có thể tiếp tục trở thành người chơi trò chơi điện tử chuyên nghiệp và tham gia các giải đấu. Tuy nhiên, cần hạn chế việc sử dụng thời gian học tập và tương tác xã hội. Hãy duy trì sự cân bằng giữa việc tham gia vào trò chơi điện tử và đảm bảo rằng việc học tập và phát triển cá nhân không bị ảnh hưởng.

g) Tính đúng/sai: Đúng.

Hướng điều chỉnh phù hợp: Bạn G và các bạn nên chia sẻ những trào lưu mới trên mạng xã hội và cách sử dụng từ ngữ mới một cách có trách nhiệm. Tuy nhiên, hãy đảm bảo rằng những từ ngữ và trào lưu không vi phạm quy tắc và chính sách của trường. Nếu có bất kỳ từ ngữ khó hiểu nào, hãy cung cấp giải thích và hướng dẫn cho các bạn trong lớp để đảm bảo mọi người hiểu rõ và sử dụng một cách đúng đắn.

Câu 2: Hãy thảo luận với các bạn trong lớp về những tình huống vi phạm tính nhân văn trong không gian mạng và khung hình phạt tương ứng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm. Qua đó, đề xuất giải pháp khắc phục, giúp người dùng nhận biết và không vô tình rơi vào các tình huống vi phạm tương tự.

Giải chi tiết:

Suy nghĩ của em về vi phạm tính nhân văn trong không gian mạng và khung hình phạt tương ứng:

- Vi phạm tính nhân văn trên mạng:

+ Xúc phạm danh dự: Việc công khai xúc phạm, lăng mạ hoặc châm biếm người khác trên mạng là vi phạm tính nhân văn.

+ Tuyên truyền gây thù hận: Lan truyền thông tin gây thù hận, chia rẽ giữa các dân tộc, tôn giáo, và quốc gia cũng là vi phạm.

- Khung hình phạt tương ứng:

+ Phạt tiền: Mức xử phạt dao động từ 20 triệu đồng đến 160 triệu đồng tùy từng hành vi vi phạm.

+ Tuyên truyền và giáo dục: Tăng cường tuyên truyền về tính nhân văn, đạo đức trên mạng.

Giải pháp khắc phục:

- Tăng cường giáo dục: Tổ chức các chương trình giáo dục về an toàn thông tin, đạo đức trực tuyến.

- Kiểm tra thông tin: Người dùng cần kiểm tra thông tin trước khi chia sẻ và không lan truyền thông tin gây thù hận, phỉ báng.

VẬN DỤNG

Hãy để xuất các nội dung truyền thông trên mạng xã hội cho sự kiện “Lễ ra trường” dành cho học sinh lớp 12 ở trường em sao cho đạt hiệu quả lan toả lớn, kêu gọi được sự tham gia hỗ trợ về con người, cơ sở vật chất mà vẫn đảm bảo tính nhân văn.

Giải chi tiết:

Dưới đây là một số gợi ý về việc xuất các nội dung truyền thông trên mạng xã hội cho sự kiện “Lễ ra trường” dành cho học sinh lớp 12:

- Bài phát biểu cảm xúc của học sinh lớp 12:

+ Tạo nội dung chân thành: Học sinh có thể chia sẻ về những kỷ niệm, cảm xúc và suy nghĩ của mình trong thời gian học tập.

+ Kêu gọi sự tham gia: Khuyến khích học sinh tham gia bằng cách chia sẻ bài viết, hình ảnh về sự kiện trên mạng xã hội.

- Video clip hoặc hình ảnh tốt nghiệp: Tạo video clip hoặc album hình ảnh về những khoảnh khắc đáng nhớ trong quá trình học tập, kết thúc năm học.

- Thông báo và kêu gọi hỗ trợ: Tạo bài viết thông báo về sự kiện, kêu gọi sự tham gia của gia đình, bạn bè, cựu học sinh và cộng đồng để hỗ trợ học sinh lớp 12 trong ngày lễ ra trường.