Nội dung chính Ngữ văn 9 kết nối Bài 5: Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (kịch)

VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC (KỊCH)

I. TÌM HIỂU YÊU CẦU ĐỐI VỚI BÀI VĂN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC (KỊCH)

1. Yêu cầu

- Giới thiệu khái quát về tác phẩm kịch (tên tác phẩm, tên tác giả, thể loại), nêu được nhận định chung về tác phẩm.

- Làm rõ được nội dung chủ đề của tác phẩm.

- Phân tích được những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm kịch (cốt truyện, nhân vật, hành động, xung đột, lời thoại, ... ) và hiệu quả thẩm mĩ của chúng; tập trung vào một số yếu tố nghệ thuật nổi bật nhất của tác phẩm.

- Triển khai được hệ thống luận điểm chặt chẽ; sử dụng lí lẽ, bằng chứng xác đáng từ tác phẩm kịch để làm sáng tỏ ý kiến nêu trong bài viết.

- Khẳng định được ý nghĩa, giá trị của tác phẩm.

2. Phân tích bài viết tham khảo

- Phần Mở bài đã giới thiệu được những thông tin:

+ Vở kịch Yêu Ly của tác giả Lưu Quang Thuận.

+ Vở kịch lấy đề tài từ lịch sử Trung Quốc nhưng đã nói được những vấn đề chung của con người ở mọi thời đại.

- Bài viết nêu chủ đề về sự xung đột giữa các giá trị ngang bằng nhau: tình chồng vợ, cha con và khát vọng lập công; thân thể, tình tri kỉ và ý chí phụng sự minh chủ.

- Nhân vật bi kịch, xung đột nội tâm của nhân vật; kết cục bi kịch.

- Động cơ hành động của nhân vật, mâu thuẫn nội tâm của nhân vật, tính lô-gíc của hành động kịch.

- Qua nỗi khiếp sợ và xót thương, vở kịch khiến cho người đọc hướng đến những giá trị nhân văn, cảm nhận sâu sắc các mối quan hệ đời sống, tự nhận ra đâu là điều chúng ta coi trọng và lựa chọn.

- Bài viết tham khảo đã đáp ứng được những yêu cầu đối với bài văn phân tích một tác phẩm văn học (kịch).

PHẦN II: THỰC HÀNH VIẾT

Trong cảnh VII và đoạn kết của vở kịch, Lưu Quang Vũ tập trung vào việc phân tích sâu sắc tâm lý con người, đặc biệt là tâm trạng của nhân vật chính - Trương Ba. Thay vì chỉ tập trung vào phần kết cục hạnh phúc hoặc bi thương của câu chuyện, ông đưa ra những tình huống phức tạp, đầy rẫy sự đau khổ và khổ đau trong lòng nhân vật. Bằng cách này, ông tạo ra một bức tranh đa chiều về cuộc sống và con người.

Những tác phẩm của Lưu Quang Vũ như "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật mà còn là những bức tranh đời thực, giúp cho người đọc và người xem hiểu sâu hơn về bản chất của con người và xã hội.

Trong cảnh VII của vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt", xung đột giữa hồn và xác đạt đến điểm cao nhất, tạo ra một bức tranh đau đớn về sự phân liệt và mất mát bản chất của con người.

Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác của anh hàng thịt là điểm nhấn của tấn bi kịch này. Trong đó, hồn Trương Ba được miêu tả là nhân hậu, trong sáng và thanh cao, đối lập hoàn toàn với bản chất thô lỗ, phàm tục của thân xác anh hàng thịt. Trương Ba tìm thấy sự chán ghét và lạc lõng trong cơ thể phàm trần, không còn cảm thấy thuộc về chỗ ở của mình. Thôn tính về món ăn phàm trần như "tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi" chỉ là minh chứng cho việc thân xác vẫn bị ràng buộc bởi những ham muốn và nhu cầu vật chất. Trong khi đó, hồn Trương Ba thì khao khát được tự do, muốn trở về với bản nguyên của mình, xa lánh sự trần tục và giả dối. Tình huống này là một tác phẩm bi kịch đích thực, khi mà sự xung đột giữa bản nguyên và sự hiện thực, giữa tinh thần và vật chất, đạt đến đỉnh điểm của nó, tạo ra một cảm giác bất an và đau đớn đối với người xem. Đây là phần mà Lưu Quang Vũ vẽ nên một cách tinh tế, đầy sâu sắc, đánh thức sự nhân văn và triết học trong lòng người xem.

Cuộc tranh luận giữa hồn và xác trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" diễn ra một cách quyết liệt, tạo ra một bức tranh đầy cảm xúc về cuộc đấu tranh giữa tâm hồn và thân xác trong con người. Trong màn đối thoại này, tiếng nói của xác thịt thường xuyên lấn át tiếng nói của linh hồn, đẩy hồn Trương Ba vào thế bị động và phải đối mặt với sự phủ nhận và ti tiện từ phía thân xác. Sự ngao ngán và thở dài của linh hồn là biểu hiện của tâm trạng bức bối và đau khổ tột cùng. Những cảm thán ngắn gọn và ước nguyện khắc khoải của hồn Trương Ba thể hiện sự khao khát vượt qua những yếu kém và tầm thường của thân xác. Màn đối thoại này không chỉ là sự đấu tranh giữa tâm hồn và thân xác mà còn là một ẩn dụ về cuộc đấu tranh giữa những giá trị cao quý và những ham muốn vật chất, giữa cái đẹp và cái xấu trong con người. Hồn Trương Ba, mặc dù luôn cố gắng vượt lên những yếu kém của thân xác, nhưng không thể tránh khỏi những tác động đau đớn và cuốn hút của bản năng thô lỗ, phàm tục. Điều này thể hiện qua những dấu hiệu của sự tha hóa trong hành vi của hồn Trương Ba, như việc trở nên thô lỗ và thèm ăn ngon, thèm rượu thịt, đồng thời cũng là sự thể hiện của một cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ giữa cái tốt và cái xấu trong con người.

Bi kịch trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" không chỉ là cuộc đấu tranh nội tâm của nhân vật chính mà còn là sự phản đối, chối bỏ từ phía những người xung quanh, tạo ra một tình huống đau đớn và cảm xúc đầy sâu sắc.

Trong màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và những người thân, tình trạng tồn tại song song của bản nguyên và sự hiện thực bên ngoài thể hiện sự bất đồng và mất mát của linh hồn. Vợ của Trương Ba đau khổ và muốn rời bỏ gia đình dù là một người hiền lành và cam chịu. Con cháu của ông cũng từ chối ông, gọi ông là "ông xấu lắm, ác lắm" và tố cáo những hành động tệ hại của ông. Mặc dù họ có tình yêu thương và những kỷ niệm tốt về Trương Ba, nhưng họ không thể chấp nhận sự thô lỗ và tầm thường của ông trong thân xác anh hàng thịt.

Chỉ có chị con dâu có thể hiểu và thương Trương Ba nhất, nhưng trước tình hình đó, chị cũng phải thừa nhận sự mất mát dần đi của ông. Sự tuyệt vọng và đau khổ của họ được thể hiện qua câu hỏi "làm sao giữ được thầy ở lại, hiền hậu, vui vẻ, tốt lành như thầy của chúng con xưa kia".

Đây là một phần của bi kịch đặc biệt đau đớn, khi mà người thân ruồng bỏ và từ chối nhân vật chính, làm cho sự đau đớn và tuyệt vọng trong lòng họ càng trở nên sâu sắc hơn. Đây cũng là một khía cạnh của cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ giữa tinh thần và vật chất, cái đẹp và cái xấu trong con người.