Nội dung chính Công nghệ cơ khí 11 cánh diều Bài 20: Hệ thống bôi trơn và hệ thống làm mát

BÀI 20: HỆ THỐNG BÔI TRƠN VÀ HỆ THỐNG LÀM MÁT

I. HỆ THỐNG BÔI TRƠN

1. Nhiệm vụ

- Hệ thống bôi trơn có nhiệm vụ đưa dầu bôi trơn đến các bề mặt ma sát (bề mặt tiếp xúc của hai chi tiết có chuyển động tương đối với nhau) để thực hiện bôi trơn làm giảm ma sát, mài mòn và tăng tuổi thọ của chi tiết máy.

2. Phân loại

- Động cơ đốt trong có các phương pháp bôi trơn sau:

+ Bôi trơn vùng té: Phương pháp bôi trơn này đơn giản, chủ yếu sử dụng trên động cơ cỡ nhỏ như xe máy, xuống máy, bơm nước....

+ Pha dầu bôi trơn vào nhiên liệu: Phương pháp bôi trơn này được sử dụng ở động cơ xăng 2 kì dùng cacte nén khí.

+ Bôi trơn cưỡng bức: Phương pháp bôi trơn này dùng bơm dầu đẩy dầu đến các bề mặt cần bôi trơn với áp suất nhất định.

3. Hệ thống bôi trơn cưỡng bức

a) Cấu tạo

*Trả lời câu hỏi (SGK – tr91)

Các bộ phận chính của hệ thống bôi trơn: cacte dầu, bơm dầu, đường dẫn dầu, lọc dầu và các van.

b) Nguyên lí làm việc

*Trả lời câu hỏi (SGK – tr91)

- Nguyên lí làm việc của hệ thống bôi trơn:

+ Dầu được bơm hút từ cacte qua phao hút đưa đến bầu lọc thô, tại đây dầu được lọc tương đối sạch và đưa đến đường dầu chính.

+ Từ đường dầu chính, dầu được đưa đi bôi trơn các bề mặt ma sát như trục khuỷu, trục cam,… Dầu sau khi bôi trơn các bề mặt ma sát rơi trở lại cate dầu.

+ Một phần dầu còn lại qua bầu lọc tinh, tại đây dầu lọc rất sạch và quay trở lại cacte.

 *Kết luận

- Trên hệ thống, van 4, 6, 12 có nhiệm vụ sau:

+ Van (4): đảm bảo ổn định áp suất dầu của hệ thống.

+ Van (6): đảm bảo an toàn khi bầu lọc thô bị tắc, hỏng.

+ Van (12): đảm bảo làm mát dầu.

II. HỆ THỐNG LÀM MÁT

1. Nhiệm vụ

- Hệ thống làm mát giữ cho nhiệt độ các chi tiết của động cơ không vượt quá giới hạn cho phép khi làm việc.

2. Phân loại

Theo chất làm mát, hệ thống làm mát có thể phân loại như sau:

- Làm mát bằng không khí.

- Làm mát bằng chất lỏng. Đối với làm mát bằng chất lỏng lại được chia ra làm các loại sau:

+ Làm mát kiểu bốc hơi, đây là phương pháp làm mát đơn giản thường sử dụng trên các động cơ cỡ nhỏ dùng trong nông nghiệp.

+ Làm mát kiểu đối lưu tự nhiên, phương pháp này được sử dụng ở một số động cơ tĩnh tại.

+ Làm mát kiểu tuần hoàn cưỡng bức, phương pháp này được sử dụng phổ biến trên động cơ đốt trong.

3. Hệ thống làm mát tuần hoàn cưỡng bức

a) Cấu tạo chung

*Trả lời câu hỏi (SGK – tr92)

Các bộ phận chính của hệ thống làm mát tuần hoàn cưỡng bức gồm: bơm nước, két nước, quạt gió, van hằng nhiệt và các đường ống nước.

b) Nguyên lí làm việc

*Trả lời câu hỏi (SGK – tr92)

Nguyên lí làm việc của hệ thống làm mát tuần hoàn cưỡng bức:

- Bơm nước hút nước từ két qua đường nước vào làm mát đến các áo nước trong thân máy làm mát xilanh động cơ.

- Sau khi làm mát xilanh, nước đi lên làm mát nắp máy rồi theo đường nước ra khỏi động cơ đến van hằng nhiệt.

- Tại van hằng nhiệt xảy ra hai trường hợp:

+ Nếu nhiệt độ nước làm mát nhỏ hơn giá trị giới hạn (khi động cơ mới làm việc), van hằng nhiệt mở theo lối tắt để nước quay về bơm tiếp tục đi làm mát động cơ. Như vậy, nhiệt độ nước làm mát tăng nhanh và động cơ nhanh chóng đạt đến nhiệt độ làm việc, giảm thời gian chạy ấm máy.

+ Nếu nhiệt độ nước làm mát cao vượt quá giá trị giới hạn, van hằng nhiệt mở thông về két nước. Nước về két được làm mát nhanh nhờ giàn ống của két nước và quạt gió. Sau khi được làm mát, nước lại tiếp tục đi vào làm mát động cơ.

4. Hệ thống làm mát bằng không khí

a) Cấu tạo

*Trả lời câu hỏi (SGK – tr93)

Hệ thống làm mát bằng không khí có cấu tạo đơn giản gồm các cánh tản nhiệt được đúc liền với thân máy.

b) Nguyên lí làm việc

*Trả lời câu hỏi (SGK – tr93)

Khi động cơ làm việc, nhiệt từ các chi tiết cần làm mát được truyền đến các cánh tản nhiệt và tản ra ngoài không khí.