Giáo án và PPT Lịch sử 8 chân trời Bài 20: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Việt Nam (1858 - 1884)

BÀI 20: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM (1858 – 1884)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Lập sơ đồ những sự kiện chính xảy ra trong quá trình Pháp xâm lược Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1873?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Thực dân Pháp xâm lược và cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam trong giai đoạn 1858- 1873

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy nêu những nét chính của cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược ở Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1873?

Sản phẩm dự kiến:

* Cuộc kháng chiến ở Đà Nẵng và Nam Kì (1858 – 1867)

- Ngày 1/9/1858: liên quân Pháp, Tây Ban Nha đánh chiếm Đà Nẵng.

→ Nhân dân, quân đội triều đình (dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương) đẩy lùi nhiều đợt tấn công của quân Pháp, Tây Ban Nha.

- Tháng 2/1859: Pháp buộc phải rút phần lớn binh lực tại Đà Nẵng.

- Ngày 17/2/1859: Pháp tấn công Gia Định. 

→ Thành Gia Định thất thủ.

→ Triều đình Nguyễn cho xây đại đồn Chí Hòa.

- Ngày 24/2/1861: quân Pháp tung hỏa lực tấn công, hạ đại đồn Chí Hòa.

→ Chiếm 3 tỉnh Định Tường, Biên Hòa, Vĩnh Long. 
- Tháng 6/1862: Triều đình Huế kí Hiệp ước Nhâm Tuất.

→ 2 bên tạm hòa hoãn.

- Năm 1867: Pháp vi phạm Hiệp ước, chiếm 3 tỉnh miền Tây.

* Cuộc kháng chiến ở Đà Nẵng và Nam Kì (1867 – 1873)

- Phong trào kháng Pháp của nhân dân Nam Kì dưới sự lãnh đạo của thủ lĩnh địa phương tiếp tục diễn ra khắp nơi, ngày càng lan rộng:

+ Trương Định lập căn cứ ở Gò Công.

+ Võ Duy Dương ở Đồng Tháp Mười.

+ Nguyễn Trung Trực ở Hòn Chông.

+ Nguyễn Hữu Huân ở Tân An. 

→ Nhiều lãnh tụ thà chết chứ không chịu hợp tác với kẻ xâm lược.

- Một số nhà nho (Nguyễn Đình Chiểu, Phan Văn Trị) dùng thơ văn để chiến đấu.

Hoạt động 2. Thực dân Pháp mở rộng xâm lược ra cả nước và cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam giai đoạn 1873-1884

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy trình bày những sự kiện chính về quá trình Pháp xâm lược và cuộc kháng chiến của quân dân Việt Nam giai đoạn 1873 – 1884?

Sản phẩm dự kiến:

* Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược Bắc Kì lần thứ nhất (1873 – 1874)

- Năm 1873:

+ Pháp đánh Hà Nội và Bắc Kì lần thứ nhất.

+ Nguyễn Tri Phương hi sinh.

+ Trong trận Cầu Giấy lần thứ nhất, Gác-ni-ê từ trận. 

- Năm 1874:

+ Triều đình Huế kí Hiệp ước Giáp Tuất. Pháp rút quân khỏi Bắc Kì.

+ Sáu tỉnh Nam Kì thuộc về Pháp.

+ Khởi nghĩa Trần Tấn, Đặng Như Mai ở Nghệ - Tĩnh. 

* Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược Bắc Kì lần thứ hai (1882 – 1884)

- Năm 1882:

+ Pháp đánh Hà Nội và Bắc Kì lần thứ hai.

+ Hoàng Diệu tuẫn tiết. 

+ Quân Pháp đánh chiếm Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì.

- Năm 1883:

+ Trận Cầu Giấy lần thứ hai: Ri-vi-e tử trận.

+ Pháp chiếm cửa biển Thuận An (Huế).

+ Triều đình kí Hiệp ước Hác-măng, chính thức thừa nhận nền bảo hộ của Pháp ở Bắc Kì và Trung Kì. 

- Năm 1884:

+ Triều đình kí Hiệp ước Pa-tơ-nốt. 

+ Việt Nam trở thành nước thuộc địa nửa phong kiến. 

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Kế hoạch nào của Pháp bước đầu thất bại ở Bán đảo Sơn Trà?

1. Vườn không nhà trống
2. Đánh nhanh thắng nhanh
3. Đánh nhanh rút gọn
4. Đáp án khác

Câu 2: Sau thất bại ở Đà Nẵng, Pháp chuyển quân vào?

1. Đà Nẵng
2. Bình Định
3. Nam Kỳ
4. Bắc Kỳ

Câu 3: Nguyên do chiến sự Đông Nam Kì không giành thắng lợi?

1. Quân đội triều đình không nắm bắt thời cơ, mà vẫn “thủ hiểm”, phòng ngự trong Đại đồn Chí Hòa
2. Pháp tập trung lực lượng tấn công Đại đồn Chí Hòa, đánh chiếm Gia Định, tiếp đó, mở rộng đánh chiếm các tỉnh: Định Tường, Biên Hoà, Vĩnh Long.
3. Cả hai đáp án trên đều đúng
4. Nhân dân không có tinh thần chiến đấu

Câu 4: Sau khi triều đình nhà Nguyễn kí Hiệp ước với Pháp thì nhân dân có thái độ gì ?

1. Phong trào nhanh chóng thất bại
2. Phong trào bị dập tắt
3. Phong trào kháng Pháp của nhân dân Đông Nam Kỳ diễn ra sôi nổi và ngày càng lan rộng
4. Đáp án khác

Câu 5: Hậu quả của Hiệp ước Nhâm Tuất là?

1. Nền độc lập, chủ quyền quốc gia bị xâm phạm nghiêm trọng
2. Kinh tế đất nước suy kiệt
3. Thực dân Pháp có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện các bước xâm lược tiếp theo
4. Cả ba đáp án trên đều đúng

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Dưới sự chỉ huy trực tiếp của ai, nhân dân cùng với quân đội triều đình đẩy lùi nhiều đợt tấn công, cầm chân liên quân Pháp - Tây Ban Nha suốt 5 tháng trên bán đảo Sơn Trà?

Câu 2: Sáng 1/9/1858, Pháp nổ súng tấn công và đổ bộ lên đâu mở đầu quá trình xâm lược Việt Nam?