Giáo án và PPT KHTN 8 kết nối Bài 32: Dinh dưỡng và tiêu hoá ở người

BÀI 32. DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HOÁ Ở NGƯỜI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi: Theo em tại sao mỗi người lại có vóc dáng và kích thước khác nhau? Nhờ đâu mà cơ thể con người di chuyển và vận động?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Khái niệm chất dinh dưỡng và dinh dưỡng

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Chất dinh dưỡng là gì? 

• Dinh dưỡng là quá trình như thế nào?

• Cần làm gì để giúp cơ thể hoạt động bình thường, khỏe mạnh? 

• Hoạt động tiêu hoá có vai trò gì đối với cơ thể? 

Sản phẩm dự kiến:

Chất dinh dưỡng là các chất có trong thức ăn mà cơ thể sử dụng làm nguyên liệu cấu tạo cơ thể và cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống

Dinh dưỡng là quá trình thu nhận, biến đổi và sử dụng các chất dinh dưỡng để duy trì sự sống cho cơ thể.

- Để cơ thể hoạt động bình thường, khoẻ mạnh cần cung cấp chất dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý.

- Hoạt động tiêu hoá giúp biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng cung cấp cho cơ thể

Hoạt động 2. Tiêu hoá ở người

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh trao đổi:

• Nêu cấu tạo của hệ tiêu hóa.

• Kể tên ba cơ quan mà thức ăn không đi qua.

• Các cơ quan trong ống tiêu hóa là những cơ quan nào? 

• Kể tên các tuyến tiêu hóa.

• Chức năng của hệ tiêu hoá là gì? 

• Hệ tiêu hoá gồm các cơ quan trong ống tiêu hoá và các tuyến tiêu hoá có vai trò gì?

• Quá trình tiêu hóa diễn ra ở đâu? 

• Tiêu hoá ở ruột non là giai đoạn như thế nào? 

• Các cơ quan trong tiêu hóa có các chức năng và mối quan hệ với nhau như thế nào? 

• Trình bày mối quan hệ giữa tiêu hóa và dinh dưỡng bằng sơ đồ.

Sản phẩm dự kiến:

1. Cấu tạo và chức năng của hệ tiêu hoá

1. Các cơ quan và hệ cơ quan tương ứng với những vị trí được đánh số trong hình

1.Tuyến nước bọt   2. Hầu

3. Thực quản         4. Dạ dày             

5. Tuyến tụy           6. Ruột non               

7. Ruột già            8. Hậu môn

9. Túi mật       10. Gan         11. Miệng

2. Ba cơ quan mà thức ăn không đi qua: Gan, túi mật, tuyến nước bọt.

3. 

Các cơ quan trong ống tiêu hóa: Miệng, Hầu, Thực quản, Dạ dày, Ruột (ruột non, ruột già), Hậu môn

Các tuyến tiêu hóa: Tuyến nước bọt, gan, tụy, mật,...

4. Chức năng của hệ tiêu hoá: biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể có thể hấp thụ và loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể.

Hệ tiêu hoá gồm các cơ quan trong ống tiêu hoá và các tuyến tiêu hoá có vai trò biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể có thể hấp thụ và loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể.

2. Quá trình tiêu hoá ở người

- Quá trình tiêu hóa xảy ra trong đường tiêu hóa hoặc ống tiêu hoá, diễn ra từ miệng đến hậu môn.

- Tiêu hoá ở ruột non là giai đoạn quan trọng nhất.

- Các cơ quan trong tiêu hóa có các chức năng chuyên biệt, có mối quan hệ mật thiết với nhau.

- Mối quan hệ giữa tiêu hóa và dinh dưỡng: Tiêu hóa thức ăn thành các chất dinh dưỡng → Hấp thụ các chất dinh dưỡng → Vận chuyển các chất dinh dưỡng → Sử dụng các chất dinh dưỡng → Bài tiết các chất thải

Hoạt động 3. Một số bệnh về đường tiêu hoá

GV yêu cầu học sinh thảo luận:

• Kể tên một số bệnh về đường tiêu hóa. Nêu biểu hiện và cách phòng, chống các bệnh về đường tiêu hóa đó.

• Nêu một số biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá và cơ sở khoa học của các biện pháp đó theo bảng dưới đây:

• Em hãy cho biết những nguyên nhân nào dẫn đến bệnh về đường tiêu hóa? 

• Nêu các biện pháp phòng ngừa các bệnh đường tiêu hoá.

Sản phẩm dự kiến:

1. Sâu răng

Giai đoạn 1: Răng đổi màu ở một vài vùng trên mặt nhai.

Giai đoạn 2: Sâu men

Giai đoạn 3: Sâu ngà

Giai đoạn 4: Viêm tuỷ

Bên cạnh đó, khi bị sâu răng, hơi thở của người bệnh còn có mùi hôi.

2. Các biện pháp phòng, chống sâu răng:

- Đánh răng đúng cách buổi sáng sau khi ngủ dậy, buổi tối trước khi đi ngủ.

- Lấy sạch mảng bám trên răng,

- Hạn chế ăn đồ ngọt, vệ sinh răng sạch sẽ sau khi ăn.

- Khám răng định kỳ 4 đến 6 tháng một lần.

Các việc nên làm để hạn chế những ảnh hưởng tới sức khoẻ khi đã bị sâu răng:

- Hạn chế ăn đồ quá nóng/ quá lạnh.

- Vệ sinh răng miệng đúng cách (đánh răng, súc miệng bằng các dung dịch vệ sinh răng miệng).

- Điều trị vùng răng bị sâu ngay khi phát hiện. 

2. Một số biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá và cơ sở khoa học của các biện pháp đó:

Một số bệnh về đường tiêu hoá như: sâu răng, viêm loét dạ dày - tá tràng,...

Nguyên nhân do chế độ ăn không lành mạnh, lười vận động, do căng thẳng, lo lắng,...

Biện pháp phòng ngừa các bệnh đường tiêu hoá:

• Ăn đúng cách, khoa học

• Uống đủ nước 

• Lựa chọn thực phẩm lành mạnh

Vận động thường xuyên

Hoạt động 4. CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG Ở NGƯỜI

HS tìm hiểu trả lời câu hỏi:

• Chế độ dinh dưỡng của cơ thể người phụ thuộc vào những yếu tố nào? Hãy phân tích những yếu tố phụ thuộc đó.

• Để cơ thể hoạt động bình thường, khỏe mạnh cần có chế độ ăn uống như thế nào? 

Sản phẩm dự kiến:

1. Chế độ dinh dưỡng của cơ thể người phụ thuộc vào: Giới tính, độ tuổi, cường độ hoạt động, trạng thái của cơ thể

+ Trẻ em có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn người cao tuổi để đảm bảo nguyên liệu tạo ra năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống, nguyên liệu để xây dựng cơ thể, giúp cơ thể lớn lên.

+ Người lao động cường độ cao có nhu cầu dinh dưỡng cao vì cần nhiều năng lượng để vận động.

+ Người bệnh và khi mới khỏi bệnh cần được cung cấp chất dinh dưỡng nhiều hơn để phục hồi sức khoẻ.

- Để cơ thể hoạt động bình thường, khoẻ mạnh cần có chế độ ăn hợp lý, khoa học. 

Hoạt động 5. AN TOÀN VỆ SINH THỰC PHẨM

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh tìm hiểu:

• Trên bao bì thực phẩm đóng gói thường in những tôn tin gì để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm?

• Kể tên một số bệnh do mất vệ sinh an toàn thực phẩm.

• Vệ sinh an toàn thực phẩm là có ý nghĩa như thư thế nào đối với sức khỏe, tính mạng của con người? 

Sản phẩm dự kiến:

1. Trên bao bì thực phẩm đóng gói thường in 

- Giá trị dinh dưỡng của thực phẩm: giúp người tiêu dùng lựa chọn được thực phẩm phù hợp để thực hiện chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh. 

- Hạn sử dụng: giúp người tiêu dùng biết được thời gian sản phẩm có thể giã được chất lượng và đảm bảo an toàn khi sử dụng, sau thời gian đó, thực phẩm không còn giữ được giá trị dinh dưỡng như in trên bao bì cũng như không đảm bảo an toàn khi sử dụng. 

2. 

Một số bệnh do mất vệ sinh an toàn thực phẩm:

- Ngộ độc thực phẩm,

- Rối loạn tiêu hoá gây đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy; 

- Rối loạn thần kinh gây đau đầu, chóng mặt, hôn mê, tê liệt các chi,... 

Để phòng chống các bệnh do mất vệ sinh an toàn thực phẩm cần 

- Lựa chọn thực phẩm đảm bảo vệ sinh, nguồn gốc rõ ràng; 

- Chế biến và bảo quản thực phẩm đúng cách; 

Kết luận

Vệ sinh an toàn thực phẩm là các điều kiện và biện pháp cần thiết để đảm bảo thực phẩm không gây hại cho sức khỏe, tính mạng của con người.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Trong các bộ phận dưới đây, quá trình tiêu hoá thức ăn về mặt hoá học diễn ra mạnh mẽ nhất ở bộ phận nào?

A. Hồi tràng

B. Hỗng tràng

C. Dạ dày

D. Tá tràng

Câu 2: Độ acid cao của thức ăn khi xuống tá tràng chính là tín hiệu

A. đóng tâm vị.

B. mở môn vị.

C. đóng môn vị.

D. mở tâm vị.

Câu 3: Hoạt động đảo trộn thức ăn được thực hiện bởi các cơ quan

A. Răng, lưỡi, cơ má.

B. Răng và lưỡi

C. Răng, lưỡi, cơ môi, cơ má

D. Răng, lưỡi, cơ môi.

Câu 4: Từ ngoài vào trong, các cơ của dạ dày sắp xếp theo trật tự như thế nào ?

A. Cơ dọc – cơ chéo – cơ vòng

B. Cơ chéo – cơ vòng – cơ dọc

C. Cơ dọc – cơ vòng – cơ chéo

D. Cơ vòng – cơ dọc – cơ chéo

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: C

Câu 3: A

Câu 4: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Vi khuẩn Helicobacter pylori – thủ phạm gây viêm loét dạ dày – kí sinh ở đâu trên thành cơ quan này?

Câu 2: Nêu một số biện pháp phòng chống bệnh về tiêu hóa và dinh dưỡng.

Câu 3: Em hãy xây dựng chế độ dinh dưỡng cho bản thân và những người trong gia đình.