Giáo án và PPT Địa lí 10 cánh diều Bài 12: Đất và sinh quyển

BÀI 12: ĐẤT VÀ SINH QUYỂN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Đặc trưng của thổ nhưỡng là

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Đất và lớp vỏ phong hóa

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy tìm hiểu về cơ cấu dân số theo giới?

Sản phẩm dự kiến:

- Đất là lớp vật chất tơi xốp nằm trên cùng của bề mặt lục địa. 

- Đất gồm có các thành phần vô cơ, hữu cơ, nước, không khí và được đặc trưng bởi độ phủ. Độ phủ là khả năng cung cấp chất dinh dưỡng, khoáng, nước, nhiệt, khí cho thực vật sinh trưởng và phát triển, tạo ra năng suất cây trồng. 

- Lớp vỏ phong hoá là sản phẩm phong hoá của đá gốc, nằm phía dưới lớp đất và phía trên cùng của tầng đá gốc.

Hoạt động 2. Các nhân tố hình thành đất

GV đưa ra câu hỏi: Các nhân tố hình thành đất là?

Sản phẩm dự kiến:

- Đá mẹ: nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho đất, quyết định đến thành phần khoáng vật, thành phần cơ giới của đất.

- Khí hậu: Nhiệt và ẩm làm phá huỷ đá gốc tạo ra các sản phẩm phong hoá và tiếp tục phong hoá thành đất; ảnh hưởng đến chế độ nhiệt ẩm của đất, sự hoà tan, rửa trôi hoặc tích tụ vật chất trong các tầng đất.

- Sinh vật: Cung cấp chất dinh dưỡng cho đất; thực vật cung cấp chất hữu cơ vi sinh vật phân giải xác thực vật và động vật tổng hợp thành mùn, Động vật sống trong đất có vai trò cải tạo đất.

- Địa hình: 

+ Độ cao: Những vùng núi cao, do nhiệt độ thấp nên quá trình phong hoá diễn ra chậm làm quá trình hình thành đất diễn ra yếu. 

+ Hướng sườn: Sườn đón nắng và đón gió ẩm có nhiệt ẩm dồi dào hơn sườn khuất nắng, khuất gió nền đất giàu mùn hơn.

+ Độ dốc: Địa hình dốc có sự xâm thực và xói mòn chặn ra mạnh hơn, nhất là trong điều kiện mất lớp phủ thực vật nên tầng đất thường mỏng và bị bạc màu. Địa hình bằng phẳng có quá trình bồi tụ chiếm ưu thế nên tầng đất dày và giàu chất dinh dưỡng hơn.

+ Hình thái địa hình: Nơi trũng thấp ngập nước thường xuyên có đất khác với nơi cao ráo thoát nước tốt.

+ Thời gian: Thời gian từ khi một loại đất bắt đầu được hình thành đến nay được gọi là tuổi đất. Trong thời gian đó xảy ra toàn bộ các hiện tượng của quá trình hình thành đất, tác động của các nhân tố hình thành đất.

+ Con người: Hoạt động sản xuất của con người làm cho đất tốt lên hay xấu đi.

………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Các nhân tố nào sau đây có tác động quan trọng nhất đến việc hình thành nên các thành phần chủ yếu của đất?

• A. Khí hậu, sinh vật.
• B. Đá mẹ, khí hậu.
• C. Địa hình, đá mẹ.
• D. Sinh vật, đá mẹ.

Câu 2: Loại đất nào sau đây không thuộc nhóm feralit?

• A. đất phù sa cổ.
• B. đất ở núi đá.
• C. đất đỏ bazan.
• D. đất đỏ đá vôi.

Câu 3: Vai trò quan trọng của vi sinh vật trong việc hình thành đất là

• A. hạn chế sự xói mòn, rửa trôi.
• B. góp phần làm phá huỷ đá.
• C. cung cấp vật chất hữu cơ.
• D. phân giải, tổng hợp chất mùn.

Câu 4: Lớp vật chất tơi xốp ở bề mặt lục địa có khả năng cung cấp nước, nhiệt, khí và các chất dinh dưỡng cần thiết cho thực vật sinh trường và phát triển được gọi là gì?

• A. Sinh quyển.
• B. Thổ nhưỡng.
• C. Khí quyển.
• D. Thủy quyển.

Câu 5: Thứ tự từ bề mặt đất xuống sâu là

• A. đá gốc, lớp vỏ phong hoá, lớp phủ thổ nhưỡng.
• B. lớp vỏ phong hoá, lớp phủ thổ nhưỡng, đá gốc.
• C. đá gốc, lớp phủ thổ nhưỡng, lớp vỏ phong hoá.
• D. lớp phủ thổ nhưỡng, lớp vỏ phong hoá, đá gốc.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tác động quan trọng nhất của sinh vật đối với việc hình thành đất là

Câu 2: 5: Vai trò của địa hình trong việc hình thành đất là gì?