Giáo án và PPT Ngữ văn 7 kết nối Bài 2: Đồng dao mùa xuân (Nguyễn Khoa Điềm)

VĂN BẢN 1: ĐỒNG DAO MÙA XUÂN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi, huy động kiến thức đã có của HS:

1. Ở tiểu học, các em đã được học bài thơ bốn chữ nào? Hãy kể tên một số bài thơ bốn chữ đã học và đọc một bài thơ mà em yêu thích.

2. Em đã đọc bài thơ nào về chủ đề người lính Việt Nam? Em có cảm nhận gì về họ?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Đọc văn bản

GV yêu cầu HS đọc văn bản.

- GV lưu ý HS theo dõi số tiếng trong mỗi dòng thơ, cách gieo vần, ngắt nhịp để nắm được yếu tố đặc trưng của thể thơ 4 chữ. Đồng thời lưu sy HS hình dung được hình ảnh người lính trong “những năm máu lửa” và hình ảnh người lính nằm lại chiến trường xưa trong tưởng tượng của tác giả.

- GV đặt câu hỏi: Dựa vào phần Đọc, hãy chia bố cục bài thơ.

Sản phẩm dự kiến:

Bố cục:

+ Phần 1 (Khổ 1): giới thiệu hình ảnh

và xuất thân người lính

+ Phần 2 (Khổ 2): thông báo về việc

đất nước hòa bình nhưng người lính không về nữa

+ Phần 3 (Các khổ còn lại): tái hiện lại

những khoảnh khắc, khía cạnh trong tâm hồn người lính nơi chiến trận

Hoạt động 2: Khám phá văn bản

GV yêu cầu HS đọc phần Thông tin tác giả, tác phẩm trong SGK, tóm tắt những ý chính.

Sản phẩm dự kiến:

Tác giả

- Nguyễn Khoa Điềm

Năm sinh: 1943

Quê quán: Thừa Thiên – Huế.

- Phong cách sáng tác: Thơ ông thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết với nhiều suy tư sâu sắc.

Tác phẩm tiêu biểu: Đất ngoại ô (1972), Mặt đường khát vọng

(1974), Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986)...

3. Tác phẩm Đồng dao mùa xuân

Sáng tác: 1994

- Trích Thơ Nguyễn Khoa Điềm, Tuyển tập 40 năm do tác giả chọn

Tiểu sử tác giả Nguyễn Khoa Điềm:

- Quê quán: làng An Cựu, xã Thủy An, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế.

Năm 1955: Nguyễn Khoa Điềm ra Bắc học tại trường học sinh miền Nam.

Năm 1964: ông tốt nghiệp khoa Văn của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội. Sau đó, ông về Nam hoạt động trong phong trào học sinh, sinh viên Huế; xây dựng cơ sở cách mạng, viết báo, làm thơ... cho đến năm 1975.

- Năm 1975: ông trở thành hội viên hội nhà văn 1975.

- Năm 1994 Nguyễn Khoa Điềm ra Hà Nội, làm Thứ trưởng Bộ Văn hoá – Thông tin.

Năm 1995: Ông được bầu làm Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V.

Năm 1996: Ông là Đại biểu Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khoá X và là Bộ trưởng Bộ Văn hóa

- Thông tin.

Năm 2001: Nguyễn Khoa Điềm trở thành Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương, Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương.

Sau Đại hội Đảng lần thứ X, ông về Huế và tiếp tục làm thơ.

Về phong cách sáng tác:

Thơ của Nguyễn Khoa Điềm lấy chất liệu từ văn học Việt Nam và cảm hứng từ quê hương, con người, và tình thần chiến đấu của người chiến sĩ Việt Nam yêu nước...

Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước và con người Việt Nam.

Trong kháng chiến chống Mỹ, thơ của Nguyễn Khoa Điềm thể hiện rõ được con người Việt Nam và bản chất anh hùng bất khuất của chiến sĩ Việt Nam.

Thơ ông giàu chất suy tư, xúc cảm dồn nén, mang màu sắc chính luận

Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc điểm thể thơ

GV giao nhiệm vụ và đặt câu hỏi cho HS, yêu cầu HS làm việc theo nhóm:

Nhóm 1:

+ Bài thơ gồm có mấy khổ, mỗi khổ có mấy dòng?

+ Có khổ thơ nào có cấu tạo đặc biệt không? Tác dụng của chúng là gì?

Nhóm 2: Hoàn thành bảng sau để tìm hiểu đặc điểm của bài thơ

Sản phẩm dự kiến:

1. Tìm hiểu thể thơ bốn chữ

* Khổ thơ:

- Bài thơ gồm 9 khổ thơ, mỗi khổ có 4 dòng.

- Khổ 1 và khổ 2 có cấu tạo khác biệt với các khổ còn lại:

+ Khổ một: 3 dòng thơ, kể lại sự kiện người lính lên đường ra chiến trường, tạo nên một sự lửng lơ, khiến người đọc có tâm trạng chờ đợi được đọc câu chuyện tiếp theo về anh...

+ Khổ hai: 2 dòng thơ, kể về sự ra đi của người lính - diễn tả sự hi sinh bất ngờ, đột ngột giữa lúc tuổi xanh, thể hiện tâm trạng đau thương của nhà thơ, đồng thời gợi lên trong người đọc niềm tiếc thương sâu sắc.

* Số tiếng: 4 tiếng, ngắn gọn nhưng rất sắc nét, dứt khoát khắc họa hình ảnh người lính hi sinh vì Tổ quốc khi tuổi đời còn rất trẻ.

* Gieo vần: chủ yếu vần chân như lính - bình, lửa – nữa...

* Ngắt nhịp: 2/2, tác giả tạo điểm nhấn ở nhịp 1/3 nói lên sự mất mát, gợi cảm xúc tiếc thương, bùi ngùi

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Tên bài thơ “Đồng dao mùa xuân” gợi nhắc đến:

A. mùa hè hay chính là thanh xuân của con người.

B. mùa thu hay chính là thanh xuân của con người.

C. mùa đông hay chính là thanh xuân của con người.

D. mùa xuân hay chính là thanh xuân của con người.

Câu 2. Điền vào chỗ trống: Theo tiếng gọi của Tổ quốc, anh lên đường ra mặt trận. Trong một trận chiến ác liệt, anh đã ........, vĩnh viễn nằm lại dưới những cánh rừng đại ngàn.

A. ra đi

B. anh dũng hi sinh

C. năm lại

D. chết

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Đọc bài thơ Đồng dao mùa xuân, ta như nghe được một câu chuyện về cuộc đời người lính. Em hãy hình dung và kể lại câu chuyện đó.

Câu 2. Sử dụng kiến thức đã học để viết đoạn văn kể lại sự việc Đồng dao mùa xuân bay lên khỏi bãi sông bằng lời của một trong hai nhân vật Mon và Mên (ngôi thứ nhất).