HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS nhắc lại khái niệm năng lượng, quang năng, nhiệt năng, cơ năng đã học lớp 6

+ Năng lượng: Năng lượng đặc trưng cho khả năng tác dụng lực. Mọi vật (con người, động vật, máy móc,…) đều cần năng lượng để hoạt động. Sự hoạt động (thay đổi chuyển động hoặc biết dạng của vật) có được là do có tác dụng lực giữa các vật. Năng lượng có thể chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác. 

+ Quang năng: năng lượng của ánh sáng (ví dụ: Mặt trời, ngọn lửa, bóng đèn điện đang phát ra ánh sáng)

+ Nhiệt năng: năng lượng dưới dạng nhiệt (ví dụ: Cốc nước nóng, hòn than đang cháy,…có năng lượng dưới dạng nhiệt)

+ Cơ năng: gồm động năng và thế năng

·        Động năng: năng lượng sinh ra khi vật chuyển động (ví dụ: người chạy bộ)

·        Thế năng hấp dẫn: năng lượng vật có được khi vật ở trên cao so với mặt đất (ví dụ: em bé chơi cầu trượt)

·        Thế năng đàn hồi: năng lượng vật có được khi vật biến dạng. (ví dụ: lò xo bị nén)

- GV chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm cho mỗi nhóm, yêu cầu HS: bố trí thí nghiệm như hình 15.1, chưa bật công tắc nguồn sáng, dự đoán điều gì xảy ra nếu chiếu sánh sáng vào tế bào quang điện?

- GV yêu cầu HS thực hiện thí nghiệm theo các bước trong SGK, thảo luận trả lời câu hỏi 1,2 trang 78

+ Mô tả và giải thích hiện tượng xảy ra với đèn LED khi:

·         Chưa bật nguồn sáng.

·         Bật nguồn sáng.

+ Trong thí nghiệm 1, nếu thay đèn LED bằng một mô tơ nhỏ (loại 3W hoặc 6W) gần cánh quạt thì có hiện tượng gì xảy ra?

- GV chiếu video kết quả thí nghiệm 1 cho HS kiểm tra

https://www.youtube.com/watch?v=bFC2RDq-iGs

- GV chiếu video khi thay đèn LED bằng một mô tơ nhỏ gắn cánh quạt cho HS quan sát

https://www.youtube.com/watch?v=eWIGWfdQKP0

- GV yêu cầu HS làm phần luyện tập trong SGK: Trong hình dưới đây, năng lượng ánh sáng mặt trời đã chuyển hoá thành dạng năng lượng nào?

Nêu ví dụ cho thấy năng lượng ánh sáng mặt trời có thể chuyển hoá thành dạng năng lượng khác.

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận về năng lượng ánh sáng.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, thực hành thí nghiệm, thảo luận trả lời câu hỏi.

- GV quan sát quá trình HS thực hiện, hỗ trợ khi HS cần.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- Đại diện HS các nhóm đứng dậy trình bày câu trả lời

- HS khác nhận xét, đánh giá, bổ sung

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đánh giá, nhận xét, kết luận, chuyển sang nội dung mới.

1. Năng lượng ánh sáng

* Thí nghiệm thu năng lượng ánh sáng

- Chuẩn bị: Tấm pin mặt trời (loại 5,5V), đèn LED (loại 3W), nguồn sáng (bóng đèn loại 75W hoặc 100W), các dây nối

- Tiến hành thí nghiệm: SGK

* Thảo luận

C1. Mô tả và giải thích hiện tượng khi:

·         Chưa bật nguồn sáng: đèn LED không sáng do không được cung cấp năng lượng.

·         Bật nguồn sáng: đèn LED sáng do nhận được năng lượng ánh sáng mặt trời mà pin mặt trời thu nhận và chuyển hoá thành điện năng qua nguồn sáng.

C2. Nếu thay đèn LED bằng một mô tơ nhỏ (loại 3W hoặc 6W) gắn cánh quạt thì:

·         Khi chưa bật nguồn sáng: cánh quạt đứng im.

·         Khi bật nguồn sáng: cánh quạt bắt đầu quay. Vậy năng lượng ánh sáng đã chuyển hóa thành cơ năng.

* Luyện tập

Trong hình, năng lượng ánh sáng mặt trời đã chuyển hoá thành nhiệt năng.
Các dạng năng lượng được chuyển hoá từ năng lượng mặt trời:

·         Điện năng: được chuyển hoá thông qua các tấm pin năng lượng mặt trời và cung cấp cho các thiết bị điện trong gia đình.

·         Hóa năng: cây xanh chuyển hóa ánh sáng Mặt Trời thành năng lượng hóa học thông qua quá trình quang hợp.

* Kết luận

- Ánh sáng là một dạng năng lượng

- Năng lượng ánh sáng có thể thu được bằng nhiều cách khác nhau.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đặt vấn đề: Dùng đèn pin chiếu ánh sáng lên bảng, ta chỉ nhìn thấy vệt sáng trên bảng, mà không thấy đường đi của ánh sáng. Vậy ánh sáng xuất phát từ đèn pin đến bảng đi như thế nào? Chúng ta cần một thí nghiệm để thấy rõ đường đi của ánh sáng.

- GV chiếu video thí nghiệm tạo chùm sáng cho HS quan sát:

https://www.youtube.com/watch?v=GNRmHKaPrcc (0:00 – 0:38)

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, trả lời câu hỏi 3 trong SGK

+ Mô tả các chùm sáng trong Hình 15.2b và 15,2c.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS lắng nghe, tiếp nhận câu hỏi, trả lời

- GV phân tích và hướng dẫn để HS hiểu bài

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- HS trình bày câu trả lời, ghi chép nội dung chính.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đánh giá, nhận xét, kết luận, chuyển sang nội dung mới.

2. Chùm sáng và tia sáng

 a) Quan sát các chùm sáng

C3. Mô tả các chùm sáng trong hình :

·         Hình 15.2b: chùm sáng loe rộng ra

·         Hình 15.2c: chùm sáng song song đều nhau.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đặt vấn đề: Để nghiên cứu sự truyền ánh sáng, chúng ta cần biểu diễn một cách trực quan ánh sáng được truyền đi như thế nào.

- GV chia lớp thành 4 – 6 nhóm, phát đồ dùng thí nghiệm (nguồn sáng, một tờ giấy khổ lớn để quan sát đường truyền của ánh sáng), yêu cầu các nhóm thực hành thí nghiệm theo các bước SGK, sau đó thảo luận, trả lời câu hỏi:  Quan sát đường truyền của ánh sáng trong Hình 15.3 và mô tả chùm sáng trên mặt giấy.

- GV đưa ra kết luận về tia sáng

- GV giới thiệu phần mở rộng trong SGK về 3 loại chùm sáng thường gặp

- GV mở rộng hoạt động vận dụng: mắt ra nhìn thấy bảng, hãy vẽ đường đi của một nguồn sáng nào đó (Mặt trời, bóng đèn) phản chiếu lên bảng rồi đến mắt.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hành thí nghiệm, suy nghĩ trả lời

- GV giảng giải, đặt câu hỏi, cùng HS giải quyết vấn đề.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- HS trả lời, trình bày câu trả lời trước lớp.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đánh giá, nhận xét, kết luận chuyển sang nội dung tiếp theo.

b) Tạo chùm sáng hẹp song song

* Thí nghiệm 2: Tạo một chùm sáng hẹp song song (SGK)

* Thảo luận

C4. Chùm sáng trên mặt giấy là chùm sáng hẹp có đường truyền thẳng.

* Kết luận

- Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có mũi tên chỉ hướng, gọi là tia sáng. 

-  Một chùm sáng hẹp song song có thể xem là một tia sáng.

- Biểu diễn tia sáng: Ngời ta quy ước biểu diễn tia sáng bằng một đường thẳng có mũi tên chỉ hướng truyền của ánh sáng.