Giáo án sinh học 7 cánh diều

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 24: VAI TRÒ CỦA NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG ĐỐI VỚI CƠ THỂ SINH VẬT

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Dựa vào sơ đồ (mô hình) nêu được thành phần hóa học và cấu trúc, tính chất của nước.
• Nêu được vai trò của nước và các chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật.

2. Năng lực

• Năng lực chung:
• Giải quyết được những nhiệm vụ học tập một cách độc lập, theo nhóm và thể hiện sự sáng tạo.
• Góp phần phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác qua hoạt động nhóm và trao đổi công việc với giáo viên.
• Năng lực riêng:
• Năng lực tự học: phát triển kĩ năng tự đọc và viết tóm tắt nội dung kiến thức đọc được.
• Năng lực nhận thức sinh học: phát triển được kĩ năng trình bày được thành phần hóa học, cấu trúc, tính chất của nước; nhận thức được vai trò của nước và chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT.
• Tranh ảnh, video liên quan đến bài học.
• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập (nếu cần) theo yêu cầu của GV.

=> Giáo án word + Powerpoint sinh học 6 đã được Kenhgiaovien biên soạn đầy đủ chi tiết tất cả các bài trong chương trình giảng dạy. Bộ giáo án tải về và chỉnh sửa được sẽ giúp thầy cô rút ngắn thời gian soạn. Kenhgiaovien soạn đầy đủ tất cả các môn của các bộ lớp 6 sách cánh diều, kết nối tri thức, chân trời sáng tạo.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho học sinh và từng bước làm quen bài học.
3. Nội dung: GV trình bày vấn đề, HS trả lời câu hỏi.
4. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
5. Tổ chức thực hiện:

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi và trả lời câu hỏi: Mọi cơ thể sống dù được cấu tạo từ một tế bào hay nhiều tế bào đều chứa nước. Nước cần thiết để vận chuyển chất dinh dưỡng. Nước cần thiết để vận chuyển chất dinh dưỡng và oxygen đi khắp cơ thể và thải các chất thải ra ngoài. Theo em, điều gì sẽ xảy ra nếu cơ thể thiếu nước.

- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

+ Thiếu nước ở mức độ nhẹ: Cơ thể mệt mỏi, buồn ngủ, đau đầu, chóng mặt, táo bón, thay đổi tâm trạng, dễ cáu gắt, tăng sự lo lắng, chuột rút, đau khớp, ra mắt trũng, da nhăn nheo.

+ Thiếu nước ở mức độ nặng: sốt, huyết áp thấp, nhịp tim nhanh, mê sảng, bất tỉnh, tiêu chảy nặng và/hoặc nôn...

+ Hậu quả dài hạn của cơ thể thiếu nước: cơ thể bị chấn thương nhiệt, sưng não, động kinh, sốc giảm thể tích, suy thận, hôn mê và tử vong.

- GV dẫn dắt vào bài học: Với những hậu quả nghiêm trọng như đã tìm hiểu ở trên, chúng ta thấy nước có vai trò cực kì quan trọng đối với cơ thể sinh vật. Vậy nước có thành phần hóa học, cấu trúc, tính chất như thế nào, vai trò của nước và các chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 24: Vai trò của nước và các chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật.

=> Giáo viên có thể xem bất kì bài giáo án hóa học 7 trong chương trình: giáo án sinh học 7 cánh diều và Giáo án điện tử sinh học 7 cánh diều  . Hệ thống có đầy đủ tất cả các bài soạn  giáo viên củng cố kiến thức thêm cho học sinh

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
2. NƯỚC ĐỐI VỚI CƠ THỂ SINH VẬT

Hoạt động 1: Tìm hiểu thành phần hóa học, cấu trúc, tính chất của nước

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nắm được thành phần hóa học, cấu trúc, tính chất của nước.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận, trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
4. Tổ chức hoạt động:

=> Bắt đầu từ năm học 2023 -2024. Chương trình sinh học lớp 8 thay đổi chương trình mới. Giáo án sinh học 8 cánh diều đã được soạn chi tiết: Giáo án word và giáo án Powerpoin. Ngoài ra, kenhgiaovien có đủ giáo án của các môn của 3 bộ sách: Kết nối, Chân trời, Cánh diều

Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trò của nước đối với cơ thể sinh vật

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nắm được vai trò của nước đối với cơ thể sinh vật.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận, trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
4. Tổ chức hoạt động:

1. VAI TRÒ CỦA CÁC CHẤT DINH DƯỠNG ĐỐI VỚI CƠ THỂ SINH VẬT

Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của các chất chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nắm được vai trò của các chất chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật.
2. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, thảo luận, trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
4. Tổ chức hoạt động:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua trả lời câu hỏi.
3. Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi.
4. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
5. Tổ chức thực hiện:

- GV giao nhiêm vụ 1 cho HS:

Khoanh tròn vào câu đặt trước câu trả lời đúng

Câu 1. Khi tìm kiếm sự sống ở các hành tinh khác trong vũ trụ, các nhà khoa học trước hết tìm kiếm xem ở đó có nước hay không vì:

1. Nước được cấu tạo từ các nguyên tố quan trọng là oxygen và hydrogen.
2. Nước là thành phần chủ yếu của mọi tế bào và cơ thể sống, giúp tế bào tiến hành chuyển hóa vật chất và duy trì sự sống.
3. Nước là dung môi hòa tan nhiều chất cần thiết cho các hoạt động sống của tế bào.
4. Nước là môi trường sống của nhiều loài sinh vật.

Câu 2. Cơ thể sẽ gặp nguy hiểm nếu không được bổ sung nước kịp thời trong những trường hợp nào sau đây?

• Sốt cao.
• Đi dạo
• Hoạt động thể thao ngoài trời với cường độ mạnh.
• Ngồi xem phim.
• Nôn mửa và tiêu chảy.

1. (1), (3), (5).
2. (1), (2), (3).
3. (1), (3), (4).
4. (2), (4), (5).

Câu 3. Đâu không phải là tính chất của nước?

1. Là chất lỏng.
2. Không màu, không mùi, không vị.
3. Hòa tan được dầu, mỡ.
4. Có thể tác dụng được với nhiều chất hóa học để tạo thành các hợp chất khác.

Câu 4. Nước chiếm khoảng bao nhiêu % khối lượng cơ thể?

1. 50%.
2. 70%.
3. 90%.
4. Cả A, B, C đều sai.

Câu 5. Nước là dung môi hòa tan nhiều chất trong cơ thể sống chúng ta vì:

1. Nhiệt dung riêng cao.
2. Liên kết hydrogen giữa các phân tử.
3. Nhiệt bay hơi cao.
4. Tính phân cực.

- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

Câu 1. Đáp án B.

Câu 2. Đáp án A.

Câu 3. Đáp án C.

Câu 4. Đáp án B.

Câu 5. Đáp án D.

- GV nhận xét, chuẩn kiến thức.

 => Ngoài ra, Hệ thống có sãn trọn bộ đầy đủ cả năm của cả giáo án sinh học word 9 , powepoint sinh học 9. Bộ giáo án được soạn đầy đủ tất cả các bài sách giáo khoa và thêm nhiều bài tập củng cố kiến thức.

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua trả lời câu hỏi.
3. Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, liên hệ thực tế, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi.
4. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
5. Tổ chức thực hiện:

- GV giao nhiêm vụ cho HS:

Câu 1. Em hãy giải thích vì sao cây bị héo khi thiếu nước?

Câu 2. Hãy tìm hiểu và nêu một số loại thức ăn có trong bữa ăn hằng ngày để phòng tránh bệnh bướu cổ.

- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

Câu 1. Tế bào thực vật chứa khoảng 70% là nước. Tế bào thực vật khi có đủ nước sẽ cứng và chắc lại. Ngược lại, khi thiếu nước, tế bào sẽ không duy trì được hình dạng, mất sức trương nước dẫn đến hiện tượng cây bị héo.

Câu 2. Để phòng tránh bị bệnh bướu cổ, nên bổ sung các loại thức ăn có chứa iot trong bữa ăn hằng ngày như trứng gà, rau cần, tảo bẹ, cá biển,....

- GV nhận xét, chuẩn kiến thức.

1. Kế hoạch đánh giá

Phiếu học tập số 1:

Giáo án powerpoint sinh học 7 cánh diều

BÀI 24: VAI TRÒ CỦA NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG ĐỐI VỚI CƠ THỂ SINH VẬT

KHỞI ĐỘNG

Theo em, điều gì sẽ xảy ra khi cơ thể thiếu nước?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Nước đối với cơ thể sinh vật
2. Thành phần hóa học, cấu trúc và tính chất của nước

Thảo luận cặp đôi

Quan sát Hình 24.1, dựa vào kiến thức đã học ở bài 4 phần II (SGK trang 29) và trả lời câu hỏi:

Hãy cho biết thành phần hóa học và cấu trúc của phân tử nước.

- Thành phần hóa học và cấu trúc của phân tử nước:

Nước được hợp thành từ các phân tử có hai nguyên tử H, một nguyên tử O và có dạng gấp khúc, có công thức hóa học là .

Em hãy nêu tính chất của nước.

Là chất lỏng, không màu, không mùi, không vị, sôi ở 100°C, đông đặc ở 0°C (nước đá).

Nước có thể tác dụng với nhiều chất hóa học để tạo thành các hợp chất khác.

Có thể hòa tan được nhiều chất như muối ăn, đường,…nhưng không hòa tan được dầu mỡ.

Đọc mục Em có biết SGK trang 112 để biết vì sao nhện nước có thể di chuyển trên bề mặt nước.

2. Vai trò của nước đối với cơ thể sinh vật

Sự sống trên Trái đất liên quan và phụ thuộc vào nước. Nước là nhân tố quan trọng đối với các cơ thể sống. Sinh vật cần một lượng nước rất lớn trong suốt đời sống.

Đọc thông tin mục I.2 SGK trang 113 và trả lời câu hỏi: Hãy nêu vai trò của nước đối với cơ thể sinh vật.

Nước cho ánh sáng chiếu qua nên quá trình quang hợp có thể diễn ra ở sinh vật có khả năng quang hợp sống trong nước.

Là thành phần quan trọng trong tế bào và cơ thể sinh vật.

Là môi trường và nguyên liệu cho quá trình trao đổi chất, chuyển hóa

Là dung môi vận chuyển các chất dinh dưỡng, chất thải trong tế bào và mô.

Giúp duy trì nhiệt độ bình thường của cơ thể.

Chia lớp thành 2 nhóm, quan sát Hình 24.2 – Vai trò của nước đối với cơ thể người SGK trang 113,  thảo luận và thực hiện nhiệm vụ:

Nhóm 1: Tìm hiểu vai trò của nước đối với sức khỏe, cơ thể người.

Nhóm 2: Tìm hiểu vai trò của nước đối với đời sống sinh hoạt của con người.

Vai trò của nước đối với sức khỏe, cơ thể con người:

Nước tạo ra nước bọt.

Nước giúp thải chất thải của cơ thể.

Nước giúp bề mặt niêm mạc ẩm ướt.

Nước là thành phần chính tạo nên môi trường trong cơ thể.

Nước cần cho tuyến nội tiết để tạo hormone.

Nước điều chỉnh thân nhiệt.

Nước tham gia chuyển hóa thức ăn thành các chất cần thiết cho tiêu hóa.

Nước là thành phần chính của máu. Máu giúp vận chuyển khí oxygen và các chất đi khắp cơ thể.

HS xem video

Vai trò của nước đối với đời sống sinh hoạt của con người:

• Là nhân tố tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên hầu hết các lĩnh vực kinh tế, xã hội từ nông nghiệp, công nghiệp, đến du lịch.
• Phần lớn các hoạt động kinh tế đều phụ thuộc rất nhiều vào tài nguyên nước.

1. Vai trò của chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật

Đọc thông tin mục II SGK trang 113 và trả lời câu hỏi:

• Chất dinh dưỡng là gì?
• Chất dinh dưỡng gồm những loại nào?
• Kể tên một số loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng mà em biết.

Chất dinh dưỡng là những chất hay hợp chất hóa học được cơ thể sinh vật lấy từ bên ngoài vào, tham gia đổi mới các thành phần của tế bào hoặc kiến tạo tế bào, tham gia các phản ứng hóa học trong cơ thể, tạo ra năng lượng cho các hoạt động sống.

Chất dinh dưỡng gồm 2 loại:

• Nhóm chất cung cấp năng lượng: carbohydrat (tinh bột, đường, chất xơ,…), protein (chất đạm), lipid (chất béo).
• Nhóm chất không cung cấp năng lượng: chất khoáng, nước, vitamin.

Kể tên một số loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng: cá hồi, cải xoăn,  tảo biển, tỏi, động vật giáp xác, khoai tây, gan, cá mòi, quả việt quất, lòng đỏ trứng, socola đen...

Quan sát Hình 24.3 SGK trang 114 và trả lời câu hỏi:

Nêu vai trò của các chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật. Lấy ví dụ cụ thể.

Vai trò của các chất dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật:

Nhóm chất cung cấp năng lượng

• Cacbonhydrat: Cung cấp năng lượng, cấu tạo nên tế bào và các mô.
• Protein: Tham gia cung cấp năng lượng, là nguyên liệu xây dựng tế bào, tham gia điều hòa hoạt động sống,…
• Lipit: Cung cấp và dự trữ năng lượng, tham gia cấu trúc màng tế bào.

Nhóm chất không cung cấp năng lượng

• Chất khoáng: Là thành phần thiết yếu cấu tạo tế bào, tham gia vào quá trình trao đổi chất của cơ thể.
• Nước: Tham gia vào quá trình trao đổi chất và điều hòa nhiệt độ cơ thể.
• Vitamin: Là thành phần thiết yếu cấu tạo tế bào, tham gia vào quá trình trao đổi chất của cơ thể, bảo vệ tế bào và cơ thể.

Hoạt động cặp đôi

Thảo luận theo cặp đôi và lấy ví dụ về những bệnh do thiếu chất dinh dưỡng ở động vật và thực vật.

Ví dụ: bệnh còi xương do thiếu vitamin D, quáng gà do thiếu vitamin A, suy dinh dưỡng do thiếu protein,....

Đọc mục Tìm hiểu thêm SGK trang 114 và cho biết nguyên nhân gây bệnh bướu cổ ở người.

=>Nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh bướu cổ là do sự thiếu hụt i-ốt trong cơ thể.

Có Powerpoint sinh động

• Giáo án Powerpoint sinh học 7 kì 1 cánh diều
• Giáo án powerpoint sinh học 7 kì 2 cánh diều

TRÒ CHƠI

ĐƯỜNG LÊN ĐỈNH OLYPIA

Nhóm 1: Với mỗi câu hỏi, trong vòng 10s, các đội sẽ đưa ra đáp án. Đội nào trả lời nhanh và chính xác nhất được 40 điểm, nhanh nhì 30 điểm, nhanh ba 20 điểm, chậm nhất 10 điểm. Trả lời sai không đạt điểm nào.

Câu 1: Chất dinh dưỡng nào sau đây không thuộc nhóm chất dinh dưỡng cung cấp năng lượng?

1. Protein B. Lipit
2. Vitamin D. Tinh bột

Đáp án C

Câu 2: Cơ thể sẽ gặp nguy hiểm nếu không được bổ sung nước kịp thời trong trường hợp nào sau đây?

1. Sốt cao B. Đi dạo
2. Ngồi xem phim D. Uống nhiều rượu

Đáp án A

Câu 3: Đâu không phải là tính chất của nước?

1. Là chất lỏng
2. Không màu, không mùi, không vị
3. Hòa tan được dầu, mỡ
4. Có thể tác dụng được với nhiều chất hóa học để tạo thành các hợp chất khác.

Đáp án C

Câu 4: Nước chiếm khoảng bao nhiêu % khối lượng cơ thể?

1. 50% B. 70%
2. 90% D. 85%

   Đáp án B

Câu 5: Nước là dung môi hòa tan nhiều chất trong cơ thể sống chúng ta vì:

1. Nhiệt dung riêng cao
2. Liên kết hydrogen giữa các phân tử
3. Nhiệt bay hơi cao
4. Tính phân cực

Đáp án D

Được hỗ trợ thêm phần trắc nghiệm sinh học 7 cánh diều + 1 số đề thi để hỗ trợ tốt giảng dạy

VẬN DỤNG

Câu 1. Em hãy giải thích vì sao cây bị héo khi thiếu nước?

Câu 2. Hãy tìm hiểu và nêu một số loại thức ăn có trong bữa ăn hàng ngày để phòng tránh bệnh bướu cổ.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

• Ôn lại kiến thức đã học
• Hoàn thành bài tập vận dụng
• Đọc trước bài sau - Bài 25: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật