Giáo án toán 10 kết nối tri thức

Ngày soạn: .../.../...

Ngày dạy: .../.../...

BÀI 15: HÀM SỐ (4 tiết)

1. MỤC TIÊU:
2. Kiến thức: Học xong bài này, HS đạt các yêu cầu sau:

- Nhận biết được những mô hình thực tế (dạng bảng, biểu đồ, công thức) dẫn đến khái niệm hàm số.

- Mô tả được các khái niệm cơ bản vể hàm số: định nghĩa hàm số, tập xác định, tập giá trị, hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến, đổ thị của hàm số.

- Mô tả được các đặc trưng hình học của đổ thị hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến.

- Vận dụng được kiến thức của hàm số vào giải quyết các bài toán thực tiễn.

2. Năng lực

Năng lực chung:

NL tự chủ và tự học thông qua hoạt động cá nhân; NL giao tiếp và hợp tác thông qua trao đổi với bạn bè và hoạt động nhóm; NL giải quyết vấn đề;

Năng lực riêng: NL sử dụng công cụ, phương tiện học toán; NL tư duy và lập luận toán học; Rèn luyện năng lực mô hình hoá toán học và năng lực giải quyết vấn để toán học thông qua các bài toán thực tiễn (xây dựng các hàm số bậc nhất trên từng khoảng mô tả công thức tính tiển điện, tiền đi taxi, tiển trả cước điện thoại, ...).

3. Phẩm chất

- Bổi dưỡng hứng thú học tập, ý thức làm việc nhóm, ý thức tìm tòi, khám phá và sáng tạo cho HS.

- Rèn luyện tính cần thận, chính xác. Tư duy các vấn đề toán học một cách lôgic và hệ thống.

- Chủ động phát hiện, chiếm lĩnh tri thức mới, biết quy lạ về quen, có tinh thần trách nhiệm hợp tác xây dựng cao.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1 - GV: 

- SGK, tài liệu  giảng dạy, kế hoạch bài dạy, máy chiếu.

- Nghiên cứu kĩ bài học và phương pháp dạy học phù hợp.

- Sưu tầm các hình ảnh thực tế, video minh họa liên quan đến bài học, các thiết bị dạy học phục vụ hình thành và phát triển năng lực HS.

2 - HS : SGK, SBT, vở ghi, giấy nháp, đồ dùng học tập (bút, thước...), bảng nhóm, bút viết bảng nhóm.

=> Giáo viên có thể xem bất kì bài giáo án toán 10 trong chương trình:giáo án word toán 10 kết nối tri thức và giáo án điện tử toán 10 kết nối tri thức. Hệ thống có đầy đủ tất cả các bài soạn của giáo án dạy thêm toán 10 kết nối để giáo viên củng cố kiến thức thêm cho học sinh.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

TIẾT 1: KHÁI NIỆM HÀM SỐ

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)
2. a) Mục tiêu:

- HS làm quen với khái niệm hàm số.

1. b) Nội dung: HS thực hiện các yêu cầu dươi sự hướng dẫn của GV.
2. c) Sản phẩm: HS trả lời được câu hỏi mở đầu.
3. d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV dẫn dắt, yêu cầu HS đọc tình huống mở đầu và dự đoán:

+ “ Quan sát hóa đơn tiền điện ở hình dưới. Hãy cho biết tổng lượng điện tiêu thụ trong tháng và số tiền phải trả (chưa tính thuế giá trị gia tăng). Có cách nào mô tả sự phụ thuộc của số tiền phải trả vào tổng lượng điện tiêu thụ hay không?”

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS quan sát và chú ý lắng nghe, thảo luận nhóm đôi hoàn thành yêu cầu.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới: “Để trả lời được câu hỏi này, cũng như hiểu rõ hơn về hàm số, chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài ngày hôm nay”. Bài 15: Hàm số

1. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
2. a) Mục tiêu:

- HS làm quen với các dạng hàm số: hàm số cho bằng bảng; hàm số cho bằng biểu đồ, hàm số cho bằng công thức.

Hiểu về định nghĩa, khái niệm hàm số, tập xác định và tập giá trị của hàm số.

1. b) Nội dung:

 HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

1. c) Sản phẩm: HS nắm vững kiến thức, kết quả của HS.

Có giáo án điện tử:

• Giáo án điện tử toán 10 kết nối tri thức

1. d) Tổ chức thực hiện:

Tài liệu khác:

• Giáo án dạy thêm toán 10 kết nối tri thức với cuộc sống

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

1. a) Mục tiêu: Học sinh củng cố lại kiến thức thông qua một số bài tập.
2. b) Nội dung: HS dựa vào kiến thức đã học vận dụng làm BT
3. c) Sản phẩm: Kết quả của HS.
4. d) Tổ chức thực hiện:

=> Năm học 2023-2024, chương trình toán 11 có thay đổi. Chính vì thế Kenhgiaovien đã triển khai soạn các bộ giáo: giáo án Word , giáo án Powerpoint  đầy đủ cả năm của toán 11 kết nối. Chương trình giáo án dạy thêm toán 11 kết nối và giáo án chuyên đề toán 11 kết nối cũng được hệ thống biên soạn cả năm chi tiết. Ngoài ra, kenhgiaovien có đủ giáo án của các môn của 3 bộ sách: Kết nối, Chân trời, Cánh diều

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. a) Mục tiêu:

- Học sinh thực hiện làm bài tập vận dụng để nắm vững kiến thức.

1. b) Nội dung: HS sử dụng SGK và vận dụng kiến thức đã học để làm bài tập.
2. c) Sản phẩm: Kết quả của HS.
3. d) Tổ chức thực hiện:

- GV chiếu Slide , tổ chức củng cố HS qua trò chơi trắc nghiệm.

- HS thảo luận, tìm ra câu trả lời.

- GV cùng cả lớp chữa bài, đưa ra đáp án:

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ghi nhớ kiến thức trong bài.

- Hoàn thành các bài tập trong SBT

- Chuẩn bị , đọc và xem trước Tiết 2: Đồ thị của hàm số.

Giáo án powerpoint toán 10 kết nối tri thức

KHỞI ĐỘNG

• Quan sát hóa đơn tiền điện ở hình bên. Hãy cho biết tổng lượng điện tiêu thụ trong tháng và số tiền phải trả (chưa tính thuế giá trị gia tăng).
• Có cách nào mô tả sự phụ thuộc của số tiền phải trả vào tổng lượng điện tiêu thụ hay không?

CHƯƠNG IV: HÀM SỐ, ĐỒ THỊ VÀ ỨNG DỤNG

BÀI 15: HÀM SỐ

Tiết 1: KHÁI NIỆM HÀM SỐ

Hoạt động 1: Nhận biết hàm số cho bằng bảng

Đọc nội dung HĐ1, quan sát bảng 6.1 trang 5 SGK và thảo luận nhóm 4, trả lời các câu hỏi:

• Nêu hiểu biết của em về bụi PM.
• Hãy cho biết nồng độ bụi PM 2.5 tại mỗi thời điểm 8 giờ, 12 giờ, 16 giờ.
• Trong bảng 6.1, mỗi thời điểm tương ứng với bao nhiêu giá trị của nồng đồ bụi PM 2.5?

Bụi PM:

Bụi PM 2.5 là hạt bụi mịn có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet, gây hại cho sức khỏe

Nồng độ bụi PM 2.5 tại mỗi thời điểm 8 giờ, 12 giờ, 16 giờ.

• 8 giờ: 57,9
• 12 giờ: 69,07
• 16 giờ: 81,78

Trong bảng 6.1, mỗi thời điểm tương ứng với bao nhiêu giá trị của nồng độ bụi PM 2.5

=> Mỗi thời điểm tương với duy nhất 1 giá trị của nồng độ bụi PM 2.5.

HĐ2: Nhận biết hàm số cho bằng biểu đồ

Có Powerpoint sinh động:

• Giáo án powerpoint toán 10 kì 1 kết nối tri thức
• Giáo án powerpoint toán 10 kì 2 kết nối tri thức

Hoạt động nhóm đôi

Quan sát Hình 6.1 SGK trang 5 và thực hiện các yêu cầu:

1. Thời gian theo dõi mực nước biển ở Trường Sa được thể hiện trong hình từ năm nào đến năm nào?
2. Trong khoảng thời gian đó, năm nào mực nước biển trung bình tại Trường Sa cao nhất, thấp nhất?

Giải

2019. a) Thời gian theo dõi mực nước biển ở Trường Sa được thể hiện trong hình từ năm 2013 đến năm 2019.
2020. b) Trong khoảng thời gian đó, năm 2013 và năm 2018 mực nước biển trung bình tại Trường Sa cao nhất, năm 2019 thấp nhất.

HD3: Nhận biết hàm số cho bởi công thức

kWh hay kW.h (kilo-oat giờ, còn gọi là số điện) là đơn vị để đo đại lượng điện tiêu thụ.

VD: một chiếc bàn là công suất 2kW, nếu sử dụng liên tục trong 1 giờ sẽ tiêu thụ lượng điện là 2kWh.

Quan sát Bảng 6.2 trang 5 SGK

Bảng 6.2

(Theo tập đoàn Điện lực Việt Nam ngày 20/3/ 2019)

6. a) Dựa vào bảng 6.2 về giá bán lẻ điện sinh hoạt, hãy tính số tiền phải trả ứng với mỗi lượng điện tiêu thụ ở bảng:

5. b) Gọi x là lượng điện tiêu thụ (đơn vị kWh) và y là số tiền phải trả tương ứng (đơn vị nghìn đồng). Hãy viết công thức mô tả sự phụ thuộc của y vào x khi 0 ≤ x ≤ 5.

Giải

• Số tiền phải trả ứng với 50kWh là:

50. 1678 = 83 900 (đồng)

• Số tiền phải trả ứng với 100kWh là:

100. 1734 = 173 400 (đồng)

• Số tiền phải trả ứng với 200kWh là:

200. 2014 = 402 800 (đồng)

50. b) Công thức mô tả sự phụ thuộc của y vào x khi 0 ≤ x ≤ 5 là: y = 50. x

Thảo luận nhóm đôi

Em hãy nhận xét những điểm giống nhau giữa các tình huống ở HĐ1, HĐ2, HĐ3.

• Trong HĐ1, nếu gọi x là thời điểm và y là nồng độ bụi PM 2.5 thì với mỗi giá trị của x, xác định được chỉ một giá trị tương ứng của y.
• Ta tìm thấy mối quan hệ phụ thuộc tương tự giữa các đại lượng trong HĐ2, HĐ3.

KẾT LUẬN

Nếu với mỗi giá trị của x thuộc tập hợp số D có một và chỉ một giá trị tương ứng của y thuộc tập hợp số thực R thì ta có một hàm số.

Ta gọi x là biến số và y là hàm số của x.

Tập hợp D gọi là tập xác định của hàm số.

Tập tất cả các giá trị y nhận được, gọi tập giá trị của hàm số.

Khi y là hàm số của x, ta có thể viết:

 y = f(x), y = g(x),...

Ví dụ 1

Trong HĐ1, nếu gọi x là thời điểm, y là nồng độ bụi PM 2.5 thì x là biến số và y là hàm số của x.

Tập xác định của hàm số là:

D = {0; 4; 8; 12; 16}

Tập giá trị của hàm số là {74,27; 64,58; 57,9; 69,07; 81,78}

Ví dụ 2: Viết hàm số mô tả

sự phụ thuộc của quãng đường đi được vào thời gian của một vật chuyển động thẳng đều với vận tốc 2 m/s. Tìm TXĐ của hàm số đó. Tính quãng đường đi được sau 5s, 10s.

Một vật chuyển động thẳng đều với vận tốc 2m/s thì quãng đường đi được S (m) phụ thuộc vào thời gian t(s) theo công thức S = 2t, trong đó t là biến số, S(t) là hàm số của t.

Tập xác định của hàm số là D = [0; +∞)

Viết hàm số mô tả sự phụ thuộc của quãng đường đi được vào thời gian của một vật chuyển động thẳng đều với vận tốc 2 m/s. Tìm TXĐ của hàm số đó. Tính quãng đường đi được sau 5s, 10s.

Quãng đường vật đi được sau 5s là:  = S(5) = 2. 5 = 10(m)

Quãng đường vật đi được sau 10s là:

 = S(10) = 2. 10 = 200(m)

Ví dụ 3: Tìm tập xác định của các hàm số sau:

1. a) y =
2. b) y =

Giải

1. a) Biểu thức y = có nghĩa khi 2x - 4 ≥ 0 ó x ≥ 2

Vậy tập xác định của hàm số đã cho là D = [2; +∞)

1. b) Biểu thức y = có nghĩa khi x - 1 ≠ 0 ó x ≠ 1

Vậy tập xác định của hàm số D = R\ {1}

Khi cho hàm số bằng công thức y = f(x) mà không chỉ rõ tập xác định của nó thì ta quy ước tập xác định của hàm số là tập hợp tất cả các số thực x sao cho biểu thức f(x) có nghĩa.

Luyện tập 1

6. a) Hãy cho biết bảng 6.4 có cho ta một hàm số hay không. Nếu có, tìm tập xác định và giá trị của hàm số đó.

Bảng 6.4 cho ta một hàm số, vì mỗi thời điểm cho ta một giá trị tuổi thọ trung bình của người Việt Nam.

TXĐ của hàm số là: D = {2013; 2014; 2015; 2016; 2017; 2018}.

Tập giá trị của hàm số là {73,1; 73,2; 73,3; 73,4; 73,5}

1. b) Trở lại HĐ2, hãy cho biết giá trị của hàm số tại x = 2 018
2. c) Cho hàm số y = f(x) = -2. Tính f(1); f(2) và tập xác định, tập giá trị của hàm số này.
3. b) Giá trị của hàm số tại x = 2018 là 242.
4. f(1) = - 2. = - 2

      f(2) = - 2.  = - 8

Tập xác định của hàm số là: D = {2013; 2014; 2015; 2016; 2017; 2018; 2019}

Tập giá trị của hàm số là: {237; 239; 241; 242}

Được hỗ trợ thêm phần trắc nghiệm toán 10 kết nối tri thức + 1 số đề thi để hỗ trợ tốt giảng dạy

LUYỆN TẬP

Bài 6.1 (SGK - tr9): Xét hai đại lượng x, y phụ thuộc vào nhau theo các hệ thức dưới đây. Những trường hợp nào thì x là hàm số của y?

1. a) x + y = 1 b) y = c)  = x           d)  -  = 0

Trả lời

Hệ thức a) x + y = 1 và hệ thức b) y =  thì y là hàm số của x.

Bài 6.2 (SGK - tr9)

Hãy lấy một ví dụ về hàm số được cho bằng bảng hoặc biểu đồ. Hãy chỉ ra tập xác định và tập giá trị của hàm số đó.

VD:

Bảng điều tra chiều cao của 4 thành viên nhóm 1 của lớp 10A1:

Tập xác định của hàm số là:

D = {Linh; Sơn; Phương; Hùng}

Tập giá trị của hàm số: {163; 168; 155; 173}.

Bài 6.3 (SGK - tr9): Tìm tập xác định của các hàm số sau:

1. y = 2+ 3x + 1
2. y =
3. y = +

Giải

1. a) TXĐ: D = R
2. b) Biểu thức có nghĩa khi - 3x + 2 ≠ 0 ó x ≠ 1; x ≠ 2

Vậy TXĐ của hàm số là D = R\ {1; 2}

1. c) Biểu thức có nghĩa khi

  ó  ó -1 ≤ x ≤ 1

Vậy TXĐ của hàm số là D = [-1; 1]

Bài 6.4 (SGK - tr9): Tìm tập xác định và tập giá trị của các hàm số sau:

1. y = 2x + 3
2. y = 2
3. a) TXĐ của hàm số: D = R

Tập giá trị của hàm số là R.

1. b) TXĐ của hàm số là D = R

Tập giá trị của hàm số là [0; +∞)

VẬN DỤNG

Cả lớp cùng tham gia trò chơi “Đường lên đỉnh Oympia”

bằng cách trả lời nhanh 5 câu trắc nghiệm sau đây:

TRÒ CHƠI

Câu hỏi: Tập xác định của hàm số y =  là?

1. D = R B. D = (1; +∞)
2. D = R \{1} D. D = [1; +∞)

Câu hỏi: Tìm TXĐ của hàm số y =  - ?

1. D = [-3; +∞) B. D = [-2; +∞)
2. D = R D. D = [2; +∞)

Câu hỏi: Biểu thức nào sau đây không phải là hàm số?

1. y = x - 1 B. y =
2. y = D. |y| = 5x

Câu hỏi: Tập giá trị của hàm số y =  là?

1. R B. (0; + ∞)
2. (- ∞; 0) D. [0; +∞)

Câu hỏi: Tìm tất cả các giá trị thực của tham số  m để hàm số y =  xác định trên R  

1. m ≥ 11 B. m > 11
2. m < 11 D. m ≤ 11

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Ôn lại các kiến thức đã học

Hoàn thành bài tập trong SBT

Đọc trước nội dung phần 2. Đồ thị của hàm số