Giáo án vật lí 7 kì 1 chân trời sáng tạo

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về sóng âm

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành các nhóm 4 – 6 HS, yêu cầu các nhóm thưc hiện thí nghiệm 1, sau đó tiến hành thảo luận câu hỏi 1.

1. Mô tả thí nghiệm khi chạm nhẹ ngón tay lên nhánh âm thoa sau khi gõ.

2. Mô tả cảm giác khi chạm nhẹ ngón tay lên mặt trống sau khi gõ.

3. Mô tả chuyển động của dây đàn và cảm giác khi chạm nhẹ ngón tay lên dây đàn sau khi gảy.

4. Khi âm thoa, mặt trống, dây đàn phát ra âm thanh thì chúng có đặc điểm gì giống nhau?

- Sau khi HS tổng kết được rằng các vật rung động thì phát ra âm thanh, GV dẫn dắt HS: Trong khoa học, người ta gọi kiểu chuyển động đi qua đi lại như của dây đàn khi phát ra âm thanh là dao động. Và vật dao động phát ra âm thanh được gọi là nguồn âm.

- GV tiếp tục trình bày: Các dao động của nguồn âm có thể lan truyền sang môi trường xung quanh, làm xuất hiện các dao động lan đi trong môi trường và người ta gọi các dao động âm đang lan truyền này là sóng âm.

- GV sử dụng hình ảnh về sự gõ nhịp của ngón tay trên mặt nước để làm xuất hiện các gợn sóng lan đi trên mặt nước để minh họa cho mối liên hệ gần gũi giữa dao động và sóng.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin sgk, thực hiện thí nghiệm, lắng nghe GV trình bày, trả lời câu hỏi. 

- GV trình bày, hướng dẫn HS lần lượt khám phá nội dung bài học.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2- 3 nhóm đứng dậy trình bày câu trả lời

- HS nhóm khác nhận xét, đánh giá, bổ sung

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đánh giá, nhận xét, kết luận, chuyển sang nội dung mới.

- GV lưu ý với HS: Chúng ta dùng từ “âm thanh” khi mô tả liên quan đến hoạt động nghe và dùng từ “sóng âm” khi đề cập đến sự lan truyền âm thanh trong các môi trường.

Nhiệm vụ 2. Hoạt động vận dụng

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giữ nguyên các nhóm, yêu cầu các nhóm sử dụng dụng cụ đã chuẩn bị trước đó, thực hiện thí nghiệm, trả lời câu hỏi vận dụng.

+ Thực hiện các hoạt động sau và chỉ ra bộ phận giao động phát ra âm thanh trong mỗi trường hợp:

a. Căng dây chun trên hộp rỗng như hình a rồi gảy vài lần vào dây chun.

b. Thổi vào còi

+ Chỉ ra bộ phận giao động phát ra âm thanh trong tình huống mở đầu.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin sgk, thực hiện thí nghiệm, lắng nghe GV trình bày, trả lời câu hỏi. 

- GV trình bày, hướng dẫn HS lần lượt khám phá nội dung bài học.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm nhóm đứng dậy trình bày câu trả lời

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV nhận xét, đánh giá, tuyên dương tinh thần học tập của HS.

- GV nhấn mạnh: Đối với hoạt động thổi kèn lá, kèn giấy, huýt sáo, hay thổi còi (ngắn), không khí trong khoang miệng và vòm hàm của người thổi giữ một vai trò quan trọng trong việc tạo ra âm thanh. Âm thanh được tạo ra do sự dao động của không khí.

1. Sóng âm

*Thí nghiệm 1:

1. Nhánh âm thoa rung lên

2. Mặt trống rung lên

3. Chuyển động dây đàn: Đi lên đi xuống rất nhanh

4. Đặc điểm giống nhau: Tất cả các vật dụng này đều dao động qua lại vị trí cân bằng.
*Kết luận:

- Sự rung động qua lại vị trí cân bằng của những vật khi phát ra âm thanh được gọi là dao động.

- Vật dao động phát ra âm thanh được gọi là nguồn âm.

- Sóng âm được phát ra bởi các vật đang dao động.

*Bài tập vận dụng:

a) Bộ phận dao động: dây chun

b) Bộ phận dao động: còi

- Bộ phận dao động trong câu mở đầu: chai thủy tinh.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV  - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu thí nghiệm 2 và bài tập vận dụng

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành các nhóm và lần lượt giao nhiệm vụ cho các nhóm tiến hành thí nghiệm 2 (sgk) và trả lời câu hỏi:

+ HS A áp tai vào cạnh bàn có nghe rõ được tiếng gõ không?

+ HS A áp tai vào quyển sách có nghe rõ được tiếng gõ không?

- GV tiếp tục yêu cầu các nhóm thảo luận, trả lời câu hỏi:

+ Thí nghiệm 2 cho thấy sóng âm được truyền qua môi trường nào?

+ Em hãy đề xuất một thí nghiệm khác để chứng tỏ sóng âm truyền được trong chất rắn.

- GV cho HS thực hiện thí nghiệm ở bài tập vận dụng, trao đổi, trả lời câu hỏi:

a. Ban B có nghe rõ tiếng nói của bạn A không?

b. Trong trò chơi này, tiếng nói của bạn A được truyền qua những môi trường nào?

- GV lấy thêm ví dụ khác để HS biết thêm về môi trường truyền âm: Ngày xưa, để phát hiện tiếng vó ngựa hoặc tiếng chân đoàn người di chuyển, người ta thường áp tai xuống đất để nghe, tiếng vó ngựa hoặc tiếng chân đoàn người di chuyển đã được truyền qua môi trường không khí và truyền đến tai người nghe, âm thanh này phát ra dưới mặt đất nên người ta phải áp tai xuống đất để nghe.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hành thí nghiệm, thảo luận, đưa ra ý kiến trả lời câu hỏi.

- GV quan sát HS làm thí nghiệm, hướng dẫn HS khi cần.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- HS trình bày câu trả lời, báo cáo kết quả thu được từ thí nghiệm.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đánh giá, nhận xét, kết luận, chuyển sang nhiệm vụ 2.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu thí nghiệm 3

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu các nhóm chuẩn bị dụng cụ, tiến hành thí nghiệm 3 như gợi ý của HS, đồng thời thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi 5.

+ Sóng âm có truyền được trong nước không?

+ Khi đồng hồ reo, sóng âm truyền đến tai học sinh qua những môi trường nào?

- GV lưu ý với HS: Có thể dùng một loa bluetooth hoặc điện thoại di động để thay thế cho đồng hồ báo thức. Tuy nhiên cần mở âm lượng lớn. Và chọn loại cốc thủy tinh nặng để cốc và đồng hồ bên trong cốc có thể chìm dưới dưới mực nước trong bể.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS chia nhóm, phân công nhiệm vụ, tiến hành thí nghiệm, thảo luận, trả lời câu hỏi.

- GV quá trình học tập của HS, hỗ trợ khi cần

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- HS trình bày câu trả lời, báo cáo kết quả thu được từ thí nghiệm.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đánh giá, nhận xét, kết luận, chuyển sang nội dung mới.

2. Môi trường truyền âm

*Thí nghiệm 2:

-  Học sinh A áp tai vào cạnh bàn có nghe rõ được tiếng gõ

-  Học sinh A áp tai vào quyển sách nghe rõ được tiếng gõ.

=> Kết luận: Sóng âm truyền qua được môi trường chất rắn.

- Ví dụ: Bạn A đứng trong phòng, áp tai vào cửa, bạn B đứng ngoài dùng tay gõ nhẹ vào cửa. Khi bạn B gõ cửa, bạn A nghe thấy tiếng gõ.

*Bài tập vận dụng:

a. Bạn B nghe rõ tiếng nói của bạn A

b. Trong trò chơi này, tiếng nói của bạn A được truyền qua môi trường chất rắn và chất khí.

*Thí nghiệm 3:

a. Sóng âm có truyền được trong nước.

b. Khi đồng hồ reo, sóng âm truyền đến tai học sinh qua môi trường: chất lỏng (nước), chất rắn (cốc thủy tinh).

=> Kết luận: Sóng âm truyền được trong các môi trường rắn, lỏng và khí.