BÀI 27

HAI BÀI TOÁN VỀ PHÂN SỐ

KHỞI ĐỘNG

Bài toán 1. Báo Cheetah (Tri-tơ, H.6.2) được coi là động vật chạy nhanh nhất trên Trái Đất, tốc độ chạy có thể lên tới 120 km/h (Theo vast.gov.vn). Mặc dù được mệnh danh là "chúa tể rừng xanh" nhưng tốc độ chạy tối đa của sư tử chỉ bằng khoảng  tốc độ chạy tối đa của báo Cheetah. Tốc độ chạy tối đa của sư tử là bao nhiêu?

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Tìm giá trị phân số của một số cho trước

Bài toán 1 yêu cầu tìm của 120 km/h.

Ta chia 120 thành 3 phần bằng nhau rồi lấy 2 trong 3 phần ấy.

Muốn tìm  của 120 ta cần thực hiện phép tính nào?

Em hãy dùng sơ đồ đoạn thẳng để minh họa  của 120.

Giải:

Ta cần tính  . 2 hay 120. .

Vậy tốc độ chạy tối đa của sư tử là:

120. = 80 (km/h)

Quy tắc tìm giá trị phân số của một số

Muốn tìm  của một số số a cho trước, ta tính  (m n *)

Quy tắc trên được áp dụng với a là một số tùy ý.

Chẳng hạn,  của (-80) là (-80) .   = -60.

Ví dụ 1

Chiều dài đường chạy marathon (ma-ra-tông) là 42 195 m. Khi còn cách đích  đường chạy, một vận động viên thấy bạn gặp sự cố nên đã dìu bạn cùng về đích. Tính chiều dài quãng đường hai bạn cùng nhau về đích.

Giải:

Chiều dài quãng đường hai bạn cùng nhau về đích là:

                         42 195 .  = 970 (m)

Hoạt động cá nhân

Luyện tập 1

1. a) Tính của 200; b)  giờ là bao nhiêu phút.

Giải:

1. a) của 20 là: 20 .   =  =
2. b) 1 giờ = 60 phút.

 của một giờ là: 60 .  = 45 (phút)

1 giờ bằng bao nhiêu phút?

2. Tìm một số biết giá trị phân số của nó

Bài toán 2. Nga mua quà biếu ông bà hết 400 nghìn đồng, số tiền này bằng  số tiền Nga đã tiết kiệm được. Số tiền Nga tiết kiệm được là bao nhiêu?

Liệu cách giải của bài toán này có gì khác so với bài toán 1.

Nếu gọi T là số tiền Nga tiết kiệm được (cần tìm) thì đề bài cho biết  của T bằng bao nhiêu? Tìm T bằng cách nào?

Giải:

Gọi T là số tiền mà Nga tiết kiệm được.

Ta đã biết  số tiền đó là 400 nghìn đồng, nghĩa là :  . T = 400.

Từ đó ta có T = 400 :

Vậy Nga đã tiết kiệm được:

T = 400 :   = 400 .   = 500 (nghìn đồng).

Quy tắc tìm một số biết giá trị phân số của số đó

Muốn tìm một số khi biết  của số đó bằng b, ta tính  (m, n *).

Ví dụ 2

Một chủ xưởng mộc đã vay một khoản tiền để mua nguyên vật liệu mà không bị tính lãi. Một tháng sau khi vay, chủ xưởng đã hoàn trả được một phân khoản vay nên số nợ sau tháng thứ nhất còn 90 triệu đồng và bằng  số nợ ban đầu. Hỏi người chủ xưởng mộc đã vay bao nhiều tiền?

Giải

Theo đề bài,  số nợ ban đầu là 90 (triệu đồng).

Do đó, người chủ xưởng đã vay:

90 :  = 210 (triệu đồng).

Bài toán đã cho những số liệu nào?

Hoạt động cá nhân

Luyện tập 2

Tìm một số biết, -115 là  của số đó.

Trả lời

của số đó là -115. Số đó là:

            (-115) :  -460

Hoạt động nhóm đôi

Vận dụng

Trong ngày thứ Sáu siêu khuyên mại hằng năm (Black Friday),  số mặt hàng trong một siêu thị được giảm giá. Tính ra có khoảng 6 000 mặt hàng được giảm giá trong ngày này. Hãy cho biết siêu thị có khoảng bao nhiêu mặt hàng.

Giải

Siêu thị có khoảng số mặt hàng là:

6 000 :  = 8 000 (mặt hàng)

LUYỆN TẬP

• Chia lớp làm 4 nhóm, mỗi nhóm hoàn thành các bài tập và bảng nhóm.
• Nếu trả lời đúng và nhanh nhất các nhóm sẽ mang về lần lượt: 4; 3; 2; 1 điểm.
• Trả lời sai không được điểm.
• Thời gian suy nghĩ và trả lời 4 phút.

Bài 6.34 (SGK-tr.24):

Tính:

8. a) của 100; b)  của -8.

Giải:

1. a) của 100 là: 100 . = 80
2. b) của -8 là: (-8) . = -2

Bài 6.35 (SGK-tr.24):

1. a) của 30 m là bao nhiêu mét?
2. b) ha là bao nhiêu mét vuông?

Giải:

1. a) của 30 m là: 30 .   = 12 (m)
2. b) 1 ha = 10 000 m².

 ha là: 10 000 .  = 7 500 (m²)

Bài 6.36 (SGK-tr.24):

Tìm một số biết:

1. a) của số đó là 145;                   b) -36 là  của số đó.

Giải:

145. a) của số đó là 145. Số đó là: 145 :
146. b) -36 là của số đó. Số đó là: (-36) : -96

VẬN DỤNG

Bài 6.37 (SGK-tr24): Tàu ngầm lớp Kilo 636 trang bị cho Hải Quân Việt Nam có thể lặn tối đa tới 300 m.

(Theo vnexpress.net)

Để thực hiện một nhiệm vụ, tàu cần lặn tới độ sâu bằng  độ sâu tối đa. Em hãy tính xem lúc đó tàu cách mực nước biển bao nhiêu mét ?

Giải:

Tàu cần lặn tới độ sâu là:

 300 .  = 120 (m)

Vậy khi đó tàu cách mực nước biển là 120 m.

NHIỆM VỤ VỀ NHÀ

Ôn tập các kiến thức đã học.

Hoàn thành các bài tập còn lại trong SGK và SBT.

Chuẩn bị trước bài: “Luyện tập chung”.