Giáo án PowerPoint ngữ văn 6 Cánh diều Bài 7: Thực hành tiếng Việt

Ai nhanh – Ai thắng?

Hãy tìm các từ láy trong bài thơ Lượm

Loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh

BÀI 7: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

1. Ôn tập lí thuyết
2. Cách viết hoa

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

Trong những trường hợp nào, danh từ được viết hoa?

Khi viết danh từ riêng, ta phải viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó, cụ thể trong các trường hợp

• Khi viết danh từ riêng, ta phải viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó
• Khi viết danh từ riêng, ta phải viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó
• Tên riêng của các cơ quan, tổ chức, giải thưởng lớn, danh hiệu, huân chương… Chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ này đều được viết hoa.
• Viết hoa để thể hiện sự kính trọng đặc biệt

HOẠT ĐỘNG NHÓM:

• Hãy tìm các từ được viết hoa và xếp vào hai nhóm
• Nhóm 1,3: Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ
• Nhóm 2,4: Bài thơ Lượm

2. Ôn tập từ láy

Bài 2: Tìm các từ láy trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ. Phân tích tác dụng miêu tả hoặc biểu cảm của một từ láy trong số đó.

Các từ láy trong bài thơ: trầm ngâm, lâm thâm, xơ xác, nhẹ nhàng, mơ màng, lồng lộng, thổn thức, bồn chồn, bề bộn, đinh ninh, phăng phắc, nằng nặc, mênh mông.

Phân tích tác dụng:

• Bề bộn: Thể hiện sự ngổn ngang, lo lắng không yên cho sức khỏe của Bác.
• Bồn chồn: diễn tả chân thực tâm trạng không yên lòng, thấp thỏm, lo lắng của anh đội viên về sức khỏe của Bác. Tâm trạng đó cho thấy tình yêu thương sâu sắc của anh đội viên đối với vị lãnh tụ kính yêu của mình.

Bài 3: Các từ láy trong khổ thơ sau giúp em hình dung chú bé Lượm như thế nào?

Chú bé loắt choắt

Cái xắc xinh xinh

Cái chân thoăn thoắt

Cái đầu nghênh nghênh

• Các từ láy giúp em hình dung dáng hình của Lượm: nhỏ nhắn, tinh nghịch, hồn nhiên, nhanh nhẹn.

3. Hoán dụ

Hoán dụ là biện pháp tu từ, theo đó, một sự vật, hiện tượng được gọi tên bằng sự vật, hiện tượng khác có mối quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

Bài 4. Trong những câu thơ dưới đây, các từ ngữ in đậm chỉ ai, chỉ cái gì, việc gì? Giữa sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy biểu thị với sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy hàm ý có mỗi liên hệ như thế nào? Cách diễn đạt này có tác dụng gì?

Bàn tay mẹ chắn mưa sa

Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng

Bàn tay mẹ thức một đời

À ơi này cái Mặt Trời bé con

( Bình Nguyên)

• câu thơ này chỉ cảnh buôn bán tấp nập, giàu có của mảnh đất kinh thành xưa nên dùng từ “phồn hoa” là thích hợp nhất.

1. Ngày Huế đổ máu

Chú Hà Nội về

Tình cờ chú, cháu

Gặp nhau Hàng Bè

( Tố Hữu)

• Cụm từ “đổ máu” chỉ chiến tranh. Quan hệ giữa sự vật và sự vật (đổ máy là dấu hiệu về chiến tranh).
• Các hoán dụ miêu tả về người mẹ qua hình ảnh bàn tay (lao động), về chiến tranh qua hình ảnh đổ máu; đồng thời, thể hiện rõ sự cảm thông đối với lao động vất vả của người mẹ hoặc gián tiếp thể hiện thái độ lên án tối với chiến tranh – nguyên nhân gây ra đổ máu, đau thương.

1. Vì lợi ích mười nămphải trồng cây

Vì lợi ích trăm năm phải trồng người

Cụm từ “mười năm, trăm năm” chỉ trước mắt và lâu dài. Quan hệ  giữa cái cụ thể - trừu tượng.

Các hoán dụ về thời gian là sự diễn đạt một cách cụ thể, dễ hiểu về cái trừu tượng (trước mắt, lâu dài) rằng cái cụ thể (mười năm, trăm năm).

VẬN DỤNG

viết đoạn văn  (5-7 dòng), trong đó sử dụng  ít nhất một thành ngữ trong bài tập 5.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

1. Đối với bài học tiết này:

Hoàn thành các bài tập trong vở bài tập.

1. Đối với bài học ở tiết tiếp theo:

- Đọc và trả lời câu hỏi văn bản Gấu con chân vòng kiềng.