Đáp án Kinh tế pháp luật 11 Cánh diều bài 9: Văn hóa tiêu dùng (P2)

LUYỆN TẬP

Câu 1: Theo em, hành vi tiêu dùng của chủ thể nào dưới đây là hành vi tiêu dùng có văn hóa? Với các hành vi tiêu dùng không có văn hóa, chúng ta nên ứng xử như thế nào?

1. Vào dịp Tết nhiều gia đình luôn giữ gìn và phát huy giá trị tốt đẹp của văn hóa tiêu dùng Việt Nam.....
2. Bạn X thường sử dụng các hành hóa dịch vụ thân thiện với mỗi trường.
3. Chị P thường mua nhiều hàng hoám dịch vụ vì cho rằng việc làm này sẽ thức đẩy sản xuất phát triển.
4. Anh T tích cực tuyên truyền, ủng hộ mua sắm của hàng hóa có nguồn gốc, xuất xứ Việt Nam.
5. Các thành viên trong gia đình M luôn ăn mặc giản dị, tránh xa hoa, lãng phí.

Trả lời:

- Những trường hợp thể hiện hành vi tiêu dùng có văn hóa là:

• Trường hợp A. Vào dịp Tết, nhiều gia đình luôn giữ gìn và phát huy giá trị tốt đẹp của văn hóa tiêu dùng Việt Nam…
• Trường hợp B. Bạn X sử dụng các hàng hóa, dịch vụ thân thiện với môi trường.
• Trường hợp D. Anh T tích cực tuyên truyền, ủng hộ mua sắm các hàng hóa có nguồn gốc, xuất xứ Việt Nam.
• Trường hợp E. Các thành viên trong gia đình bạn M luôn ăn mặc giản dị, tránh xa hoa, lãng phí.

- Trường hợp C (chị P thường mua nhiều hàng hóa, dịch vụ…) không phải là hành vi tiêu dùng có văn hóa, vì: việc mua nhiều hàng hóa, dịch vụ không phù hợp với nhu cầu sử dụng là biểu hiện của sự lãng phí.

- Với các hành vi tiêu dùng không có văn hóa, chúng ta nên tỏ thái độ: phê phán, không đồng tình, góp ý để các chủ thể thực hiện hành vi đó có thể sửa chữa, thay đổi.

Câu 2:  Em hãy liệt kê một vài sản phẩm xanh, sạch mà em biết và làm rõ vai trò của văn hóa tiêu dùng thông qua hành vi tiêu dùng sản phẩm đó.

Trả lời:

- Một số sản phẩm xanh như đồ đan từ tre lứa, cốc được dùng tái chế nhiều lần, giấy được tái chế, ....

Xu hướng tiêu dùng xanh cũng kéo theo sự nở rộ của các chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch như Sói Biển, Bác Tôm, Home Food, Hano Farm,… nhằm đáp ứng nhu cầu mua sản phẩm sạch, rõ nguồn gốc của người dân. Nhiều cửa hàng trà sữa, cà phê chuyển sang kinh doanh theo xu hướng xanh bằng cách sử dụng ống hút tre hoặc inox thay cho ống hút nhựa; hạn chế sử dụng các loại nước đóng chai có bao bì khó phân hủy; chỉ sử dụng túi giấy thay vì sử dụng túi nylon… Nhiều siêu thị lớn trên cả nước như Co.opmart, Lotte mart thời gian qua cũng chung tay, nỗ lực giảm thiểu việc sử dụng túi nylon, rác thải nhựa bằng cách sử dụng lá chuối gói rau củ, thực phẩm thay túi nylon; sử dụng, phân phối các sản phẩm bao bì thân thiện môi trường…

Tiêu dùng xanh là việc mua và sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, không gây hại cho sức khỏe con người và không đe dọa đến hệ sinh thái tự nhiên.

Còn sản phẩm xanh là tất cả các sản phẩm ở các ngành hàng như gia dụng, thực phẩm, mỹ phẩm… được sản xuất từ các nguyên liệu thiên nhiên, hữu cơ hoặc thành phần đơn giản, ít gây hại đến môi trường và sức khỏe con người. Ngoài ra, sản phẩm còn có thể bao gồm các yếu tố như quy trình sản xuất thân thiện với môi trường, không chứa hóa chất độc hại, hoặc những sản phẩm đó giúp cho NTD tiết kiệm năng lượng…

Câu 3: Em đồng tình hay không đồng tình với việc nào dưới đây? Vì sao?

1. Thấy nông sản của các bà con nông dân trong vùng tiêu thụ rất khó khăn, một số cá nhân đã tích cực tham gia giải cứu để chia sẻ sự vất vả với các hộ nông dân. Biết điều này, X đã vận động bạn bè trong lớp ủng hộ bà con.
2. Nhà trường vận động học sinh tham gia phong trào tiêu dùng xanh, tiêu dùng an toàn sức khỏe.

Trả lời:

- Trong trường hợp A. Đồng tình với hành động của bạn X. Vì: hành động này đã giúp đỡ phần nào, giúp bà con nông dân vơi đi khó khăn; mặt khác, đây cũng là hành vi tiêu dùng có văn hóa, thể hiện tính kế thừa trong văn hóa tiêu dùng Việt Nam (cụ thể: tinh thần nhân ái, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau là một trong những bản sắc của văn hóa Việt Nam).

- Trong trường hợp B. Đồng tình với hành động của nhà trường. Vì: tiêu dùng xanh, tiêu dùng an toàn sức khỏe là hành vi tiêu dùng có văn hóa, thể hiện tính giá trị trong văn hóa tiêu dùng Việt Nam. Hành vi này cũng đem lại nhiều lợi ích cho bản thân người tiêu dùng và doanh nghiệp, cùng cộng đồng xã hội.

Câu 4: Em hãy liệt kê các hành vi tiêu dùng chưa có văn hóa của học sinh và nêu biện pháp để  khắc phục.

Trả lời:

- Một số hành vi tiêu dùng chưa có văn hóa của học sinh:

• Mua quá nhiều hàng hóa/ dịch vụ trong khi không có/có ít nhu cầu sử dụng.
• Thói quen “sính dùng hàng ngoại” để thể hiện “đẳng cấp”.
• Tiêu dùng nhiều các mặt hàng: thức ăn nhanh; đồ ăn vặt không rõ nguồn gốc, bày bán trên vỉa hè, lề đường, cổng trường,… (ví dụ: xúc xích, cá viên chiên, bánh tráng trộn,…)

- Biện pháp khắc phục:

• Tuyên truyền, giáo dục để các bạn học sinh nâng cao nhận thức trong việc tiêu dùng có văn hóa; cân nhắc, lựa chọn sản phẩm tiêu dùng phù hợp, đảm bảo sức khỏe…
• Mỗi bạn học sinh cần xây dựng và rèn luyện cho mình những thói quen tiêu dùng hợp lí, ví dụ như: chỉ mua những mặt hàng cần thiết, phù hợp với nhu cầu sử dụng và trong khả năng chi trả của bản thân; ưu tiên sử dụng các hàng hóa mang thương hiệu Việt Nam,…

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy cùng bạn xây dựng một sản phẩm để tuyên truyền, quảng bá các hàng hóa Việt Nam chất lượng cao được sản xuất ở địa phương em.

Trả lời:

Câu 2: Em hãy viết bài để phê phán các biểu hiện không có văn hóa trong tiêu dùng và tuyên truyền, vận động bạn bè, người thân làm người tiêu dùng có văn hóa.

Trả lời:

Phê phán về hành vi “tiêu dùng thái quá”, gây lãng phí và gia tăng tình trạng ô nhiễm môi trường

Tiêu dùng thái quá, hay nói cách khác, sự phát triển về mọi mặt phục vụ nhu cầu tiêu dùng của con người, bên cạnh việc góp phần vào tăng trưởng kinh tế, lại gián tiếp hủy hoại môi trường.

Chẳng hạn, khi người ta hào hứng với những con số tăng trưởng của thị trường viễn thông, của số điện thoại trên đầu người, của sự đóng góp lĩnh vực này vào GDP, rất ít người đặt câu hỏi với các nhà sản xuất, để sản xuất ra hàng triệu chiếc điện thoại “đời mới” họ đã sử dụng bao nhiêu m3 nước sạch, tiêu tốn bao nhiêu năng lượng, sử dụng bao nhiêu nguyên liệu và thải ra bao nhiêu tấn chất độc hại? Điều này chắc chắn các nhà sản xuất dễ “lờ” đi. Họ lại càng không muốn đề cập đến câu chuyện tiếp theo sau sử dụng là hàng triệu chiếc điện thoại đời cũ bị vứt bỏ sẽ tạo nên bao nhiêu tấn chất thải độc hại nữa?!!!

Đó mới chỉ là câu chuyện của thời trang và chiếc điện thoại nhỏ bé. Còn với những chiếc xe hơi - biểu tượng của nền kinh tế phát triển - thì sự tàn phá sẽ tăng gấp hàng bao nhiêu lần? Từ khi sản xuất, đến khi sử dụng, rồi cuối cùng là vào bãi rác, chiếc xe luôn luôn phá hoại môi trường. Người ta đã nói khá nhiều về phát triển bền vững nhưng nói chỉ cho có, bởi mục tiêu tăng trưởng kinh tế luôn tỏ ra mạnh hơn việc bảo vệ môi trường, nhất là đối với các nước đang đặt mục tiêu thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu. Tăng trưởng kinh tế hầu như đồng nghĩa với hủy hoại môi trường, kể cả khi các doanh nghiệp và người dân có ý thức bảo vệ môi trường ở mức cao nhất. Mỗi kWh điện được tiêu thụ đồng nghĩa với một lượng nhiên liệu bị đốt cháy và một lượng khí CO2 được tung vào khí quyển từ các nhà máy nhiệt điện. Mỗi sản phẩm được tiêu dùng đồng nghĩa với một lượng tài nguyên bị khai thác, trong đó, có nhiều tài nguyên không thể tái tạo, và một lượng chất thải từ quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm đó.

Nếu đó là sản phẩm thiết yếu cho cuộc sống thì còn có thể biện minh cho cái giá phải trả. Tuy vậy, động cơ lợi nhuận đã đẩy guồng máy kinh tế chạy hết tốc lực, đồng thời, tạo ra một xã hội tiêu thụ mà phần lớn hàng hóa được tiêu dùng một cách hết sức lãng phí.

Chạy theo các sản phẩm mới là một kiểu lãng phí. Dùng xe hơi phân khối lớn để đi lại trong thành phố đông đúc, nơi chỉ có thể nhích từng bước là một kiểu lãng phí khác.

Bây giờ, xu hướng hàng hóa dùng một lần rồi bỏ. Đó cũng là một kiểu lãng phí. Hơn 100 năm trước, King Gillette với ý tưởng sản xuất ra những đồ vật dùng một vài lần rồi vứt đi để mua cái mới đã đưa ông lên đỉnh cao của sự giàu có, được thế giới ca tụng. Nhưng đến hôm nay, với những người bảo vệ môi trường, điều đó lại đứng vào hàng thủ phạm phá hoại môi trường hàng đầu.

Tiêu dùng vô độ không chỉ sẽ làm cạn kiệt các nguồn tài nguyên, mà sự tiêu thụ ấy còn gây ô nhiễm môi trường sống. Sự thái quá này, nói hình ảnh, con người “càng xài sang càng tự đầu độc mình”.