Giáo án điện tử chuyên đề Lịch sử 10 cánh diều CĐ 1: Các lĩnh vực của sử học

CHÀO MỪNG CẢ LỚP ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG!

SỬ 10

KHỞI ĐỘNG

Khái niệm “biên niên” là gì?

CÁC LĨNH VỰC CỦA SỬ HỌC

CHUYÊN ĐỀ 1

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Tìm hiểu khái quát về một số cách trình bày lịch sử truyền thống

2. Tìm hiểu về thông sử

3. Tìm hiểu về lịch sử theo lĩnh vực

4. Tìm hiểu về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới

THÔNG SỬ VÀ LỊCH SỬ THEO LĨNH VỰC

I

NỘI DUNG BÀI HỌC

MỘT SỐ LĨNH VỰC CỦA LỊCH SỬ VIỆT NAM

II

1. Tìm hiểu về lịch sử văn hoá Việt Nam

2. Tìm hiểu về lịch sử tư tưởng Việt Nam

3. Tìm hiểu về lịch sử xã hội Việt Nam

4. Tìm hiểu về lịch sử kinh tế Việt Nam

THÔNG SỬ VÀ LỊCH SỬ THEO LĨNH VỰC

01

Tìm hiểu về khái quát về một số cách trình bày lịch sử truyền thống

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Dựa vào thông tin trong SGK tr.4-6, quan sát các hình từ 1 đến 5 để thực hiện nhiệm vụ:

Tóm tắt một số cách trình bày lịch sử truyền thống bằng sơ đồ tư duy.

Hình 1. Bản khắc in bìa sách Đại Nam thực lục (tiền biên)

Hình 2. Bìa sách Lĩnh Nam chích quái (Nhà xuất bản Kim Đồng)

Hình 3. Bìa sách Đại Việt sử ký toàn thư (Bản in nội các quan bản, 1697)

Hình 4. Bìa sách Đại Việt thông sử, Quyển I (Nhà xuất bản Trẻ - Nhà xuất bản Hồng Bàng )

Hình 5. Bìa sách Hoàng Lê nhất thống chí (Nhà xuất bản Dân Trí)

SƠ ĐỒ TƯ DUY MỘT SỐ CÁCH TRÌNH BÀY LỊCH SỬ TRUYỀN THỐNG

Câu chuyện lịch sử bằng lời kể

Tác phẩm lịch sử thành văn

Không có tác giả cụ thể, được truyền miệng từ đời này sang đời khác

Một số câu chuyện được sưu tầm và biên soạn thành sách

Công trình trình bày bằng chữ viết

Được trình trình bày theo 2 cách khác nhau

Công trình ghi chép lịch sử: xuất hiện từ thời cổ đại: biên niên sử, sử ký truyện, sử cương mục, sử thực lục.

Công trình nghiên cứu lịch sử: xuất hiện phổ biến từ thế kỉ XIX, gồm sách tham khảo, bài báo, luận văn, luận án.

Tìm hiểu về thông sử

02

Dựa vào thông tin mục I.2 SGK tr.6 và thực hiện các nhiệm vụ sau: 

Giải thích khái niệm “thông sử”. Lấy ví dụ.

Nêu nội dung chính của thông sử. Lấy ví dụ về một cuốn thông sử.

• Bộ thông sử Lịch sử Việt Nam gồm 15 tập do Viện Sử học chủ trì biên soạn.
• Nội dung: trình bày về các lịch vực trong lịch sử Việt Nam từ thời nguyên thủy đến năm 2000.

Thông sử

Nội dung chính

Lịch sử trình bày một cách có hệ thống, toàn diện về các lĩnh vực của đời sống con người trong quá khứ

Về phạm vị, có thể là lịch sử quốc gia, lịch sử khu vực, lịch sử thế giới.

Thường tập trung vào các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội.

Ghi chép lịch sử Việt Nam từ thời đại truyền thuyết Kinh Dương Vương năm 2879 TCN đến năm 1675 đời vua Lê Gia Tông nhà Hậu Lê

Khắc in toàn bộ và phát hành lần đầu tiên vào năm Đinh Sửu (1697)

Bản dịch phổ biến nửa cuối thế kỉ 20, dựa trên cơ sở bản in Nội các quan bản - hiện đang lưu giữ tại thư viện Viện Viễn Đông Bác cổ ở Paris, do Nhà Xuất bản Khoa học Xã hội phát hành lần đầu năm 1993.

Tìm hiểu về lịch sử theo lĩnh vực

Dựa vào thông tin trong sơ đồ hình 6 và hình 7, điền từ khóa vào cột tương ứng với lĩnh vực sử trong Phiếu học tập dưới đây.

03

Công trình khái quát toàn diện lịch sử tư tưởng của dân tộc Việt Nam từ thời tiền sử, sơ sử đến thế kỉ XVIII với những đặc điểm cơ bản của các tư tưởng, tôn giáo và vai trò của các nhà tư tưởng lớn trong lịch sử.

Giải thích ý nghĩa của việc phân chia lịch sử theo lĩnh vực?

Ý nghĩa quan trọng trong việc tìm hiểu chuyên sâu về các lĩnh vực trong quá khứ, giúp bổ sung và làm phong phú thêm tri thức tổng quát về lịch sử

Tìm hiểu về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới

04

Dựa vào thông tin mục 4 và quan sát các Hình 8 và 9 SGK tr.7 và trả lời câu hỏi: Nêu khái niệm và nội dung chính của lịch sử dân tộc, lịch sử thế giới.

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Cuốn sách viết về lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến thế kỉ XIX

Cuốn sách viết về quá trình hình thành, phát triển và suy tàn của chế độ phong kiến Tây Âu, Đông Âu, Tây Á, Trung Á, Nam Á, Đông Bắc Á, Đông Nam Á, châu Phi, châu Mỹ.

Lịch sử dân tộc

• Lịch sử của một quốc gia.
• Nội dung chính: quá trình vận động, phát triển của quốc gia dân tộc trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội,..

Lịch sử chung của các địa phương, các tộc người đã và đang tạo thành dân tộc đó.

Lịch sử thế giới

• Lịch sử chung của các quốc gia dân tộc trên thế giới.
• Nội dung: quá trình vận động phát triển của nhân loại theo tiến trình thời gian.

Sản phẩm tương tác của nhiều chủ thể và lực lượng lịch sử, không phải là phép cộng đơn thuần của lịch sử tất cả các quốc gia, cũng không chỉ giới hạn ở lịch sử của một số quốc gia dân tộc có vai trò nổi bật.

II.

Tìm hiểu về lịch sử văn hoá Việt Nam

Dựa vào thông tin SGK tr.8, hãy trả lời câu hỏi: Nêu đối tượng và phạm vi của lịch sử văn hóa Việt Nam.

Đối tượng và phạm vi

Đối tượng

Tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam trong quá trình lịch sử.

Tập trung vào những giá trị văn hoá cốt lõi, tiêu biểu

Phạm vi

Những giá trị vật chất và tinh thần trên lãnh thổ Việt Nam (về không gian) từ khi con người xuất hiện đến nay (về thời gian).

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Quan sát các hình từ 1.9 đến 1.12, hãy tóm tắt những nét chính của lịch sử văn hóa Việt Nam trên trục thời gian.

Đặc trưng văn minh nông nghiệp trồng lúa nước của cư dân Việt cổ định cư ở vùng đồi gò trung du.

Sự bảo tồn của văn hóa Đông Sơn

Trang trí hoa văn lá đề, chim phượng,…là những đề tài trang trí chịu ảnh hưởng từ Trung Hoa.

Phong cách nghệ thuật A-ma-ra-vi-ta

Mang đậm nét giá trị nghệ thuật và yếu tố giao lưu văn hóa Ấn Độ

Hình 13. Nhà hát lớn Hà Nội

Mang đậm phong cách kiến trúc của Pháp

Nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, nghệ thuật phương Tây

Khái lược tiến trình lịch sử văn hóa Việt Nam

Thời nguyên thủy (khoảng 80 vạn năm cách ngày nay – thế kỉ VII TCN)

Người Việt cổ đã từng bước định hình nền văn hoá bản địa, đặc trưng là văn hoá nông nghiệp trồng lúa nước.

Thời dựng nước (thế kỉ VII TCN – 179 TCN)

Hình thành ba trung tâm văn hóa Đông Sơn, Sa Huỳnh, Đồng Nai.

Thời Bắc thuộc (179 TCN_ 938)

Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ: bảo vệ bản sắc văn hoá dân tộc; tiếp biến sáng tạo văn hoá Trung Hoa, Ấn Độ.

Ven biển Nam Trung Bộ: cư dân Chăm-pa tiếp thu sáng tạo văn hoá Ấn Độ.

Nam Bộ: trên cơ sở văn hoá Óc Eo, Vương quốc Phù Nam

Thời quân chủ độc lập (938 - 1834)

• Ảnh hưởng mạnh mẽ từ Phật giáo, Đạo giáo, Nho giáo và tín ngưỡng dân gian.
• Thế kỉ XVI, một số yếu tố văn hoá phương Tây đã du nhập và phát triển.

Thời Pháp thuộc (1884 - 1945)

Có sự tiếp biến văn hoá phương Tây, đặc biệt là văn hoá Pháp

Thời hiện đại (1945 - nay )

Hình trên ba nguyên tắc: dân tộc hoá, đại chúng hoá và khoa học hoá

Trục thời gian thể hiện lịch sử văn hóa Việt Nam

--------------- Còn tiếp ---------------