BÀI 19: CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG
 CÁC THÀNH PHẦN CỦA TẾ BÀO

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Khởi động: Em hãy cho biết:

+ Vì sao tế bào được coi là đơn vị cơ bản của sự sống

+ Vì sao mỗi loại tế bào có hình dạng khác nhau?

TL:

+ Tuy có kích thước nhỏ những tế bào có thể thực hiện được các quá trình sống cơ bản.
+ Vậy tế bào được cấu tạo từ những thành phần nào và chúng có chức năng gì để có thể giúp tế bào thực hiện những quá trình sống đó?

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
2. CẤU TẠO CỦA TẾ BÀO

Các loại tế bào khác nhau thường có hình dạng, kích thước và chức năng khác nhau nhưng chúng đều được cấu tạo từ các thành phần cơ bản.

Quan sát Hình 19.1

Em hãy cho biết:

• Tế bào được cấu tạo từ các thành phần cơ bản nào?
• Chức năng của chúng là gì?

Các thành phần chính của tế bào

* Mở rộng:

• Thông thường, mỗi tế bào có một nhân lớn ở trung tâm.
• Cũng có những tế bào không có nhân (tế bào hồng cầu ở người trưởng thành), có tế bào có hai nhân (tế bào gan ngườ), nhiều nhân (tế bào cơ).

*Thảo luận, trả lời câu hỏi

Trên màng tế bào có rất nhiều lỗ nhỏ li ti. Em hãy dự đoán vai trò của những lỗ nhỏ li ti này?

Là nơi thực hiện sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường bên ngoài

1. TẾ BÀO NHÂN SƠ VÀ TẾ BÀO NHÂN THỰC

• Mọi sinh vật đều được cấu tạo từ bào. Có hai loại tế bào: tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực.
• Quan sát Hình 19.2: Nêu cấu tạo của tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực.

Cấu tạo của tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực ( sơ đồ)

• Thảo luận và trả lời câu hỏi: Em hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau về thành phần cấu tạo giữa tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực

Bảng so sánh tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực

III. TẾ BÀO ĐỘNG VẬT VÀ TẾ BÀO THỰC VẬT

• Tế bào động vật và tế bào thực vật đều là các tế bào nhân thực.
• Chúng giống nhau một số thành phần chính giúp tế bào thực hiện các quá trình sống. Tuy nhiên, chúng cũng có những thành phần khác nhau, liên quan đến chức năng của từng loại tế bào.

Quan sát Hình 19.3: Em hãy so sánh sự giống và khác nhau về thành phần cấu tạo giữa tế bào động vật và tế bào thực vật

Điểm giống và khác nhau về thành phần cấu tạo giữa tế bào động vật và tế bào thực vật

Giống nhau:

• Đều là tế bào nhân thực và có các bào quan chính: Màng tế bào, tế bào chất.
• Là những cấu trúc thực hiện chức năng nhất định của tế bào.

Khác nhau

• Lục lạp: là bào quan ở tế bào thực vật mà không có ở tế bào động vật. Lục lạp tạo màu xanh cho Trái đất.
• Thành tế bào: là bào quan ở tế bào thực vật mà không có ở tế bào động vật, quy định hình dạng và bảo vệ tế bào.

* Thảo luận và trả lời câu hỏi

• Nhờ có yếu tố nào mà lục lạp thực hiện được chức năng quang hợp?
• Cấu trúc nào của tế bào thực vật giúp cây cũng cứng cáp dù không có hệ xương nâng đỡ như ở động vật?
• Lục lạp chứa diệp lục hấp thụ ánh sáng năng lượng mặt trời để tổng hợp chất dinh dưỡng qua quá trình quang hợp.
• Thành tế bào được tạo nên từ cellulose (chất rất bền), bảo vệ và nâng đỡ cơ thể thực vật, vì thực vật không có xương.

* Mở rộng:

• Nếu em nhìn Trái đất từ vũ trụ, em sẽ thấy hầu hết các vùng đất liền có màu xanh lá cây.
• Chính những lục lạp vô cùng nhỏ bé trong mỗi tế bào thực vật đã tạo nên màu xanh của lá cây.

Tổng kết kiến thức bài học ( em đã học SGK)

C, HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Tế bào nhân sơ có ở đâu?

1. Tế bào động vật
2. Tế bào nấm
3. Tế bào vi khuẩn
4. A và B đều đúng

Đáp án C

Bào quan nào có ở tế bào thực vật mà không có ở tế bào động vật?

1. Màng tế bào
2. Lục lạp
3. Nhân tế bào
4. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

• Vì sao rau củ và thịt cùng được bảo quản trong ngăn đá của tủ lạnh, khi rã đông rau củ bị dập nát còn thịt vẫn bình thường?

TL:

• Khi bảo quản rau củ trong ngăn đá, nước trong tế bào đông cứng, dãn nở phá vỡ cấu trúc thành tế bào dẫn đến tế bào thực vật không còn nguyên hình dạng. Còn thịt cấu tạo tế bào động vật không có thành tế bào nên không xảy ra hiện tượng đó.

Hướng dẫn về nhà

• Sưu tập tranh ảnh, hình vẽ về tế bào động vật thực vật
• Đọc trước Bài 20 – Sự lớn lên và sinh sản của tế bào
• Làm các bài tập của Bài 19
• Sách bài tập