BÀI 13: MỘT SỐ NGUYÊN LIỆU

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

• Theo em, nguyên liệu làm ra các công trình xây dựng, đồ dùng gia đình,… có tính chất gì?

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
2. MỘT SỐ NGUYÊN LIỆU THÔNG DỤNG

Quan sát hình và cho biết chúng tương ứng với các nguyên liệu nào sau đây:

• Cát
• Quặng Bauxite
• Đá vôi
• Tre

TL:

- Nguyên liệu là vật liệu tự nhiên (vật liệu thô) chưa qua xử lí và cần được chuyển hoá để tạo ra sản phẩm.

- Ví dụ:

+ Đá vôi được nung thành vôi để xây nhà => vôi là vật liệu, nhà là sản phẩm.

Công nhân đang quét vôi tường

+  Đá vôi và cát dùng để sản xuất xi măng làm đường bê tông

=> xi măng là vật liệu và đường bê tông là sản phẩm.

+ Quặng bauxite là nguyên liệu dùng để sản xuất vật liệu nhôm.

+ Tre là nguyên liệu cho ngành sản xuất đan lát: rổ, rá, chiều, mành, rèm,…

2. MỘT SỐ TÍNH CHẤT VÀ ỨNG DỤNG CỦA NGUYÊN LIỆU

• Tìm hiểu một số nguyên liệu được sử dụng trong đời sống, công nghiệp và hoàn thành bảng trên

• Bảng: Một số tính chất và ứng dụng của nguyên liệu phổ biến

2. MỘT SỐ TÍNH CHẤT VÀ ỨNG DỤNG CỦA NGUYÊN LIỆU

- Các nguyên liệu khác nhau có tính chất khác nhau như: tính cứng, dẫn điện, dẫn nhiệt, khả năng bay hơi, cháy, hoà tan, phân huỷ, ăn mòn,...

- Dựa vào tính chất của nguyên liệu mà ta sử dụng chúng vào những mục đích khác nhau.

3. SỬ DỤNG NGUYÊN LIỆU AN TOÀN, HIỆU QUẢ VÀ BẢO SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

• Khai thác đá vôi
• Khai thác quặng sắt

* HOẠT ĐỘNG NHÓM

Thảo luận theo nhóm 3-4 học sinh và trả lời câu hỏi:

- Việc khai thác các nguyên liệu khoáng sản tự phát có đảm bảo an toàn không?

- Sử dụng nguyên liệu như thế nào để đảm bảo an toàn, hiệu quả?

- Tại sao phải sử dụng nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững?

Kiến thức:

- Việc khai thác các nguyên liệu khoáng sản tự phát không đảm bảo an toàn do thiếu hạ tầng kĩ thuật phù hợp để phục vụ khai thác.

- Nguyên liệu phải được sử dụng tối đa theo quy trình khép kín để tận dụng các phụ phẩm và phế thải.

- Nguyên liệu sản xuất không phải nguồn tài nguyên vô hạn.

=> Cần sử dụng một cách hiệu quả, tiết kiệm, an toàn và hài hòa về lợi ích kích tế, xã hội môi trường.

Kết luận:

Nguyên liệu khoáng sản là tài sản của quốc gia

Tận dụng nguyên liệu sẽ làm cạn kiệt tài nguyên

Khai thác nguyên liệu trái phép có thể gây nguy hiểm do mất an toàn lao động, ảnh hưởng đến môi trường

Tìm hiểu sử dụng nguyên liệu

• Quan sát sơ đồ, nêu một số biện pháp sử dụng nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bến vững

- Một số biện pháp sử dụng nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bến vững:

+ Sử dụng theo chuỗi cung ứng mô hình 3R: giảm thiểu (Reduce), tái sử dụng (Reuse), tái chế (Recycle).

+ Tận dụng tối đa chất thải công nghiệp, chất thải dân dụng làm nguyên liệu sản xuất thay cho nguyên liệu tự nhiên.

+ Hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô, đầu tư công nghệ để sản xuất những sản phẩm có giá trị.

+ Quy hoạch khai thác nguyên liệu theo công nghệ hiện đại, quy trình khép kín,…

=> Tăng hiệu suất khai thác, bảo vệ môi trường.

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. Vật thể nào sau đây được xem là nguyên liệu?

Gạch xây dựng, đất sét, xi măng, ngói

Đáp án Đất sét

2. Khi dùng gỗ để sản xuất giấy thì người ta sẽ gọi gỗ là:

Vật liệu, nhiên liệu, phế liệu, nguyên liệu

Đáp án Nguyên liệu

3. Người ta khai thác than đá để cung cấp cho các nhà máy nhiệt điện sản xuất điện. Lúc này, than đá được gọi là:
4. Vật liệu
5. Nhiên liệu
6. Nguyên liệu
7. Vật liệu hoặc nguyên liệu

Đáp án D

4. Loại nguyên liệu nào sau đây hầu như không thể tái sinh?

Gỗ, bông, dầu thô, nông sản

Đáp án: dầu thô

5. Theo em, khi khai thác quặng sắt, ý nào sau đây là không đúng?
6. Khai thác tiết kiệm vì nguồn quặng có hạn
7. Tránh làm ô nhiễm môi trường
8. Sử dụng phương pháp khai thác thủ công
9. Chế biến thành sản phẩm có giá trị để nâng cao hiệu quả kinh tế

Đáp án C

D, HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Hãy tìm hiểu và cho biết:

- Nguyên liệu chính để sản xuất gạch không nung là gì?

- Tại sao gạch không nung thường được thiết kế có các lỗ hổng?

- Sử dụng gạch không nung mang lại lợi ích gì cho môi trường?

- Nguyên liệu chính để sản xuất gạch không nung là xi măng và đá nghiền nhỏ.

Kiến thức:

- Gạch không nung thường được thiết kế có lỗ để:

+ Tạo khe rổng đề giúp cách nhiệt, cách ẩm tốt hơn.

+ Tạo sự gắn kết với vữa xây dựng.

+ Giảm chỉ phí sản xuất nhưng văn đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng công trình.

- Sử dụng gạch không nung sẽ giảm ô nhiệm môi trường vì không phải đốt nhiên liệu, không phát sinh khí thải.

Câu hỏi:

Kể tên các loại sản phẩm được sản xuất từ các nguyên liệu dưới đây:

Trả lời

*Hướng dẫn về nhà

- Vẽ sơ đồ tư duy để hệ thống bài học.

- Ôn tập và làm bài tập sgk.

- Đọc và chuẩn bị trước bài 14: Một số lương thực - thực phẩm.