BÀI 20: CÁC CẤP ĐỘ TỔ CHỨC TRONG CƠ THỂ ĐA BÀO

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Kiểm tra bài cũ

Em hãy nêu sự giống và khác nhau của cơ thể đơn bào và cơ thể đa bào.

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
2. TỪ TẾ BÀO ĐẾN MÔ

Quan sát Hình 20.1, 20.2, em hãy cho biết:

• Mối quan hệ từ tế bào đến mô
• Nhận xét về hình dạng và cấu tạo tế bào hình thành nên mỗi loại mô.
• Hãy dự đoán chức năng của các tế bào trong một mô.

Kiến thức:

• Tế bào là đơn vị cấu tạo nên mô.
• Các tế bào cấu tạo nên một loại mô có hình dạng và cấu tạo giống nhau.
• Các tế bào trong một mô cùng thực hiện một chức năng nhất định.

Câu hỏi: Em hãy cho ví dụ về một số mô ở cơ thể người.

Mô ở người

+ Mô liên kết:

• Mô liên kết dinh dưỡng
• Mô liên kết đệm cơ học: mô sợi, mô sụn, mô xương.

+ Mô cơ:

• Mô cơ vân, mô cơ trơn, mô cơ tim.

+ Mô biểu bì ở da

• Mô biểu bì bao phủ.
• Mô biểu bì tuyến

Kết luận: Mô là tập hợp một nhóm tế bào giống nhau về hình dạng và cùng thực hiện một chức năng nhất định

+ Mô thực vật: môt phân sinh, mô biểu bì, mô dẫn, mô cơ bản

+ Mô động vật: mô cơ, mô thần kinh, mô liên kết, mô biểu bì

2. TỪ MÔ ĐẾN CƠ QUAN

Quan sát Hình 20.3a và cho biết:

Lá cây được câu tạo từ những loại mô nào?

• Mô biểu bì
• Mô cơ bản (mô giậu, mô mềm)
• Mô dẫn

Quan sát Hình 20.3b:

Em hãy cho biết: Dạ dày ở người được cấu tạo từ những loại mô nào?

Trả lời:

• Mô cơ
• Mô liên kết
• Mô thần kinh
• Mô biểu bì

Câu hỏi: Em hãy cho biết: Mô và cơ quan có  mối quan hệ với nhau như thế nào?

TL:

Mô cấu tạo nên cơ quan

Cơ quan là tập hợp của nhiều mô cùng thực hiện một chức năng trong cơ thể.

* Thảo luận và trả lời câu hỏi

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số cơ quan trong cơ thể người và cho biết tim được cấu tạo từ những loại mô nào?

TL:

• Dạ dày, ruột, gan, tim, phổi, mắt, mũi, miệng, ...
• Mô cơ tim, mô liên kết, mô thần kinh, ...

Kết luận:

Cơ quan:

+ Là tập hợp của nhiều mô cùng thực hiện một chức năng trong cơ thể

Cơ quan ở thực vật

+ Rễ, thân, lá, hoa, quả, hạt

Cơ quan ở động vật

+ Dạ dày, ruột, gan, tim, phổi, mắt, miệng,…

3. TƯ CƠ QUAN ĐẾN CƠ THỂ

Quan sát Hình 20.4 và cho biết:

• Các hệ cơ quan cấu tạo nên cây cà chua. Gọi tên các cơ quan cấu tạo nên các hệ cơ quan của cây cà chua.
• Nêu chức năng của mỗi cơ quan này.

TL:

Tên và chức năng của các cơ quan cấu tạo nên cây cà chua

Câu hỏi:

Quan sát Hình 20.5

Em hãy kể tên một số cơ quan cấu tạo nên hệ tiêu hóa ở người và gọi tên các số từ (5) đến (9)

Trả lời

(5) Miệng

(6) Thực quản

(7) Dạ dày

(8) Ruột già

(9) Ruột non

Quan sát Hình 20.5

Câu hỏi: Em hãy cho biết:

Ở người có những hệ cơ quan nào?

Nêu chức năng của hệ tiêu hóa.

TL:

Các hệ quan ở người:

+ Hệ vận động

+ Hệ thần kinh

+ Hệ hô hấp

+ Hệ tiêu hóa

+ Hệ bài tiết

+ Hệ tuần hoàn

+ Hệ sinh dục

* Thảo luận và trả lời câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu cây cà chua mất đi hệ rễ?

Tl:

Rễ là hệ cơ quan thực hiện chức năng hút nước và khoảng chất cho cây

Nếu hệ rễ bị mất đi thì cả cơ thể sẽ bị ảnh hưởng và các hệ cơ quan khác trong cơ thể sẽ bị ảnh hưởng

* Thảo luận và trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập

Em hãy nêu tên cơ quan cấu tạo nên các hệ cơ quan và chức năng của hệ cơ quan đó.

Hệ tuần hoàn (Tim, phổi, não, thận)

Mạng lưới gồm máu, mạch máu và bạch huyết. Hệ tuần hoàn vận chuyển oxy, hormon và các chất dinh dưỡng thiết yếu vào các tế bào trong cơ thể để nuôi dưỡng nó và giúp nó hoạt động tốt.

Hệ hô hấp (Mũi, phổi, thanh quản, phế quản)

Cung cấp oxy đến các cơ quan trong cơ thể và loại bỏ khí thải.

Hệ tiêu hóa
(Miệng, thanh quản, cơ hoành, dạ dày, lá lách, gan, tuyến tụy, ruột non)

Giúp cơ thể chuyển thức ăn thành chất dinh dưỡng thông qua quá trình phân hủy hóa học

Hệ vận động
(Cơ tim, cơ xương, cơ trơn)

Cho phép cơ thể chuyển động thông qua sự co cơ

Hệ thần kinh

(Não bộ, tủy sống, các dây thần kinh)

Điều khiển sự hoạt động của tất cả các cơ quan, làm cho cơ thể thích nghi với những sự thay đổi của môi trường ngoài và môi trường trong; vận hành các hoạt động thiết yếu của cơ thể như thở, tiêu hóa.

Hệ bài tiết
Thận, niệu đạo, bàng quang, niệu quản

Giúp cơ thể lọc và đào thải các loại chất cặn bã ra khỏi cơ thể và duy trì lượng nước cần thiết cho hoạt động sống của con người; cân bằng chất điện giải trong các loại chất lỏng cơ thể, duy trì độ pH trong máu.

Hệ sinh dục

• Hệ thống sinh dục ở nữ giới:Tử cung, cổ tử cung, âm đạo, buồng trứng.
• Hệ thống sinh dục ở nam giới:Dương vật, mào tinh hoàn, ống dẫn tinh, tinh hoàn.)

Câu hỏi: Em hãy nêu tên các cấp độ trong cơ thể đa bào tương ứng với các số từ (1) đến (5) trong các hình sau:

TL:

1. tế bào
2. mô
3. cơ quan
4. hệ cơ quan
5. cơ thể

Kết luận

• Cơ thể thực vật: Hệ chồi, hệ rễ
• Cơ thể động vật: hệ vận động, hệ tuần hoàn, hệ hô hấp,….
• Hệ cơ quan: Là một tập hợp một số cơ quan cùng hoạt động để thực hiện một chức năng nhất định
• Cơ thể: Được cấu tạo từ nhiều cơ quan và hệ cơ quan. Các cơ quan thực hiện chức năng tạo nên hệ cơ quan. Hệ cơ quan thống nhất thực hiện chức năng sống.

* C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP – Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

1. Đơn vị cấu tạo cơ bản của mọi cơ thể sống:
2. Mô
3. Tế bào
4. Cơ quan

D, hệ cơ quan

Đáp án B

2. Trong cơ thể đa bào, tập hợp các tế bào giống nhau cùng thực hiện một chức năng nhất định là:
3. Mô
4. Tế bào
5. Cơ quan
6. Hệ cơ quan

Đáp án A

3. Đánh dấu x vào .... trước ý đúng:

.....  Mô gồm nhóm các tế bào cùng thực hiện một chức năng.

..... Cơ quan gồm nhiều tế bào có cấu tạo giống nhau và cùng thực hiện một chức năng.

..... Hệ cơ quan gồm một nhóm các cơ quan phối hợp với nhau thực hiện đầy đủ các quá trình sống cơ bản, đảm bảo sự tồn tại và phát triển của cơ thể.

..... Não, tim, dạ dày là các mô ở cơ thể người.

..... Một số cơ quan của cơ thể người: hệ tiêu hóa, hệ thần kinh,…

Đáp án

..X...  Mô gồm nhóm các tế bào cùng thực hiện một chức năng.

..... Cơ quan gồm nhiều tế bào có cấu tạo giống nhau và cùng thực hiện một chức năng.

..X... Hệ cơ quan gồm một nhóm các cơ quan phối hợp với nhau thực hiện đầy đủ các quá trình sống cơ bản, đảm bảo sự tồn tại và phát triển của cơ thể.

..... Não, tim, dạ dày là các mô ở cơ thể người.

..X... Một số cơ quan của cơ thể người: hệ tiêu hóa, hệ thần kinh,…

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu hỏi:

Hãy tìm hiểu về sự ảnh hưởng khi một số cơ quan trong cơ thể bị tổn thương tới cơ thể của chúng ta và đưa ra cách chăm sóc để cơ quan đó khỏe mạnh.

Câu hỏi: Khi em tập thể dục, những cơ quan và hệ cơ quan nào trong cơ thể cùng phối hợp hoạt động?

TL:

+Hệ vận động

+ Hệ thần kinh

+ Hệ hô hấp

+ Hệ bài tiết

+ Hệ tuần hoàn

* Hướng dẫn về nhà

Trả lời câu hỏi 3 SGK trang 97

Đọc trước Bài 21 – Thực hành quan sát sinh vật

Làm các bài tập Bài 20, Sách bài tập