BÀI 28: NẤM

KHỞI ĐỘNG

Kể tên một số loại nấm thường gặp xung quanh em?

Trò chơi “Em là nhà khoa học”

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Thực hành làm một bộ sưu tập nấm và nộp vào giờ học sau:

B1: Quan sát và nhận biết một số nấm, địa y.

B2: Sưu tầm tranh, ảnh các loại nấm, địa y trong tự nhiên.

B3: Dán ảnh lên bìa cứng và nêu vai trò của từng loại nấm.

B4: Cho mẫu vào hộp và trang trí theo chủ đề.

1. ĐẶC ĐIỂM CỦA NẤM

- Trong tự nhiên, có rất nhiều loại nấm ăn được đem lại giá trị dinh dưỡng cao: nấm rơm, nấm hương,…, nhưng cũng có nhiều loại nấm độc gây bệnh.

- Hình dạng phong phú: hình mũ, hình bầu dục, hình cốc, hình sợi,…

- Thường sống ở những nơi ẩm ướt: đất ẩm, rơm rạ, thức ăn,…

Môi trường sống của một số loại nấm

PHÂN LOẠI NẤM

• Nấm

+ Theo đặc điểm cấu tạo tế bào: Nấm đơn bào, Nấm đa bào

+ Theo đặc điểm cơ quan sinh sản: Nấm đảm. Nấm túi

Dựa vào đặc điểm cấu tạo tế bào:

Nấm:

Nấm đơn bào

Nấm đa bào

Dựa vào đặc điểm cơ quan sinh sản:

• Nấm đảm

- Cơ quan sinh sản: đảm bào tử, bào tử mọc trên đảm.

- Đại diện: nấm rơm, nấm sò.

Một số đại diện nấm đảm

Nấm hương

Nấm sò

Nấm độc đỏ

Dựa vào đặc điểm cơ quan sinh sản:

• Nấm túi

- Cơ quan sinh sản: túi bào tử, bào tử nằm trong túi.

- Đại diện: nấm men, nấm mốc,…

Một số đại diện nấm túi

Nấm cốc

Nấm bụng dê

Nấm mốc

2. VAI TRÒ CỦA NẤM

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Thảo luận theo nhóm 2-3 học sinh:

 Tìm hiểu các vai trò của nấm trong tự nhiên?

2. VAI TRÒ CỦA NẤM
3. Vai trò của nấm trong tự nhiên và trong thực tiễn

- Trong tự nhiên : nấm giúp phân huỷ xác động-thực vật, làm sạch môi trường.

- Trong đời sống con người, nấm được sử dụng:

+ Làm thức ăn: nấm rơm, nấm hương,…

+ Làm tác nhân lên men trong sản xuất rượu, bia, bánh mì,…

+ Làm thực phẩm chức năng bổ dưỡng cho cơ thể: nấm linh chi.

+ Làm thuốc trừ sâu sinh học: một số loài nấm có khả năng kí sinh trên cơ thể sâu làm ngừng trệ các quá trình sống của sâu.

Món ăn từ nấm

Nấm men có trong men nở và men rượu

Thuốc trừ sâu sinh học từ nấm

Canh, trà, rượu ngâm từ nấm linh chi

1. Một số bệnh do nấm gây ra

- Bệnh nấm da tay: trong lòng bàn tay có những mảng da đỏ, có vảy, ngứa, nhức.

- Bệnh viêm phổi do nấm: Sốt cao, ho khan, đau tức ngực.

- Bệnh nấm mốc cá: da tróc vảy, xuất hiện mảng mốc trắng trên vảy tróc, cá bơi lội bất thường, thỉnh thoảng nhảy cao, bùng lên khỏi mặt nước.

- Bệnh mốc xám ở dâu tây: Trên vỏ quả xuất hiện đám mốc trắng, sau chuyển dần thành màu xám, quả bí khô.

Cá bị nấm mốc

Dâu tây bị mốc xám

Các con đường lây truyền bệnh do nấm gây ra

Theo em, làm thế nào để có thể hạn chế các bệnh do nấm gây ra?

Biện pháp phòng chống các bệnh do nấm

- Hạn chế tiếp xúc với mầm bệnh, nguồn bệnh, đặc biệt nơi môi trường ẩm mốc.

- Bảo hộ an toàn khi tiếp xúc với người bị nhiễm nấm, khử trùng sau khi tiếp xúc trong môi trường không có nấm mốc.

Biện pháp phòng chống các bệnh do nấm

- Không dùng chung đồ với người bị bệnh nấm. Quần áo sau khi mặc cần được giặt ngay, tránh treo trên giá để mặc lại.

- Vệ sinh cơ thể đúng cách, đúng thời điểm, an toàn.

- Vệ sinh môi trường sạch sẽ.

3. KĨ THUẬT TRỒNG NẤM

Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu

f- Rơm rạ, bã mía, bẹ chuối khô, mùn cưa đã hoai mục,…  ngâm với nước vôi.

- Sau khi đã ngấm, vớt lên để ráo, đánh thành đống.

- Sau 3 này là dùng được.

3. KĨ THUẬT TRỒNG NẤM

Bước 2: Chọn vị trí trồng nấm

Bước 3: Chọn giống nấm, đóng khuôn và gieo trồng

- Chọn nơi sạch sẽ, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.

- Chọn giống nấm có sợi tơ trắng trong, chỉ lấy rơm đã ủ bên trong khuôn để trồng.

Bước 4: Chăm sóc nấm

- Mỗi ngày tưới 1 lần, khi nắm rơm, nước không được nhỏ giọt.

Bước 5: Thu hoạch

- Sau 7-10 ngày kể từ khi rắc giống nấm.

LUYỆN TẬP

1. Trong các loại nấm: nấm men, nấm mốc, nấm độc đỏ, nấm đôc, loại nào có cấu tạo cơ thể đơn bào?
2. Nấm men
3. Nấm mốc
4. Nấm độc đỏ
5. Nấm độc tán trắng

Đáp án A

2. Bào tử đảm là cơ quan sinh sản của loại nấm nào sau đây?

Nấm hương

Nấm bụng dê

Nấm mốc

Nấm men

Đáp án: Nấm hương

3. Quá trình chế biến rượu vang cần sinh vật nào sau đây là chủ yếu?
4. Vi khuẩn
5. Nấm men
6. Virus
7. Nguyên sinh vật

Đáp án B

4. Thuốc kháng sinh penicilin được sản xuất từ:
5. Nấm men
6. Nấm mốc
7. Nấm mộc nhĩ
8. Nấm độc đỏ

Đáp án B

VẬN DỤNG

Nấm độc

- Có màu sắc sặc sỡ

- Mùi hắc hoặc mùi đắng

- Có vảy trên phần mũ nấm

Nấm khác (không độc)

- Có màu sắc đơn giản

- Hương thơm nhẹ hoặc không mùi

- Không có vảy trên phần mũ nấm

Tại sao người ta không trồng nấm trên đất mà phải trồng trên rơm rạ?

Nấm thường mọc trên các giá thể ẩm nên thường được trồng trên rơm rạ để dễ chăm sóc và xử lí bệnh, không bị ứ đọng nước gây hỏng nấm khi tưới.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Vẽ sơ đồ tư duy cho bài học để hệ thống lại kiến thức.

- Học bài và trả lời câu hỏi SGK.

- Đọc và chuẩn bị bài 29.