Giáo án điện tử chuyên đề Kinh tế pháp luật 10 cánh diều Bài 10: Pháp luật hình sự về người chưa thành niên

CHÀO ĐÓN

CÁC EM ĐẾN BÀI HỌC

NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Thảo luận để trả lời câu hỏi: Chia sẻ về người chưa thành niên và những quy định của pháp luật dành cho người 18 tuổi phạm tội.

Chuyên đề 3: Một số vấn đề và nguyên tắc cơ bản của pháp luật hình sự

BÀI 10: PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VỀ NGƯỜI CHƯA THANH NIÊN

NỘI DUNG BÀI HỌC

01

Các nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi

02

Các biện pháp giám sát, giáo dục đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự

03

Biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

04

Các hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

HOẠT ĐỘNG 1.

CÁC NGUYÊN TẮC XỬ LÍ HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI

LÀM VIỆC NHÓM

Em hãy căn cứ vào thông tin để xác định những nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi được thể hiện trong từng trường hợp.

Em hãy bình luận về tính nhân đạo khi xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

Các nhóm thảo luận, đọc trường hợp 1, 2 SGK tr.51 và trả lời câu hỏi:

TRƯỜNG HỢP 1

• Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội.
• Khi xét xử, tòa án chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy việc áp dụng các biện pháp giáo dục không hiệu quả.

TRƯỜNG HỢP 2

• Không áp dụng các hình phạt tử hình, tù chung thân đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
• Hạn chế áp dụng hình phạt tù có thời hạn và không áp dụng hình phạt bổ sung đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

Các nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi

Bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi phạm tội và việc xử lí chủ yếu nhằm mục đích giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm để phát triển lành mạnh. Việc xử lí người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng, nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm.

• Nguyên tắc 1:

Các nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi

Mọi cơ quan, tổ chức cá nhân khi tiến hành hoạt động xử lí người dưới 18 tuổi phạm tội cần thấy rằng quyết định đưa ra là phù hợp nhất để giúp cho đối tượng nhận thức sai lầm và phát triển tốt.

• Nguyên tắc 1:

V 16 tuổi phạm tội trộm cắp tài sản thuộc trường hợp ít nghiêm trọng theo khoản 1 Điều 173 Bộ luật Hình sự năm 2015, được Tòa án áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn trong thời hạn 1 năm.

Ví dụ

Các nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi

Chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào đặc điểm nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu phòng ngừa tội phạm.

• Nguyên tắc 2:

Ví dụ: Công an phường phát hiện và thu giữ nhiều tép heroin với tổng trọng lượng là 20g trong nhà G (17 tuổi), qua điều tra được biết G nghiện ma túy gần 1 năm nay, G mua ma túy về để bản thân dùng và mới bạn bè trong bữa tiệc sinh nhật sắp tới của mình. G vi phạm khoản 2 Điều 249 Bộ luật Hình sự về tội tàng trữ trái phép chất ma túy, với mức hình phạt tù từ 5 đến 10 năm. Đây là hành vi nghiêm trọng gây nguy hiểm cho xã hội, G bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Các nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi

Toà án chỉ áp dụng hình phạt nếu xét thấy việc áp dụng các biện pháp giáo dục không đạt hiệu quả.

• Nguyên tắc 3:

Hình phạt tước tự do dễ ảnh hưởng đến quá trình phục hồi, tái hòa nhập cộng đồng của người dưới 18 tuổi, sự phát triển bình thường của họ  Hình phạt tù chỉ được áp dụng khi xét thấy các hình phạt và biện pháp giáo dục khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa.

 Việc miễn trách nhiệm hình sự với A là không thể. Trong trường hợp này, các cơ quan chức năng cần áp dụng các biện pháp xử lí hình sự mạnh hơn.

Ví dụ

Cách đây 2 năm, A đã phạm tội cướp tài sản, bị áp dụng biện pháp tư pháp đưa vào trường giáo dưỡng; sau khi chấp hành xong thời hạn, trở về với xã hội, A lại tiếp tục hút chích ma túy, đánh bạc và thường xuyên gây gổ đánh nhau.

Các nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi

Không áp dụng các hình phạt tử hình, tù chung thân đối với người dưới 18 tuổi phạm tội; hạn chế áp dụng hình phạt bổ sung đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

• Nguyên tắc 4:

A bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết người theo quy định tại khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015, có mức hình phạt tù từ 12 năm đến 20 năm tù giam, tù chung thân hoặc tử hình. A thực hiện hành vi phạm tội khi có tuổi là 16 tuổi 9 tháng, thì hình phạt cao nhất không áp dụng qua 18 năm tù.

Ví dụ

Các nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi

Án đã tuyên đối với người chưa đủ 16 tuổi phạm tội không được tính để xác định tái phạm hay tái phạm nguy hiểm.

• Nguyên tắc 5:

HOẠT ĐỘNG 2.

TÌM HIỂU CÁC BIỆN PHÁP GIÁM SÁT, GIÁO DỤC ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI ĐƯỢC MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ

LÀM VIỆC NHÓM

Theo em, hành vi nào của T bị phê phán ?

Các nhóm thảo luận, đọc tình huống SGK tr.53 và trả lời câu hỏi:

Vì sao T phải chịu biện pháp giám sát, giáo dục mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Hành vi của T là hành vi phải bị phê phán vì T đã có hành vi trộm cắp tài sản của chị H. Nguyên nhân là do T chơi điện tử, game online nhiều nhưng không có tiền trả.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

TRẢ LỜI CÂU HỎI

T dưới 18 tuổi (T 15 tuổi) nên chưa phải chịu trách nhiệm về hình sự đối với hành vi vi phạm pháp luật của mình mà chỉ phải chịu các biện pháp giám sát, giáo dục.

Pháp luật hình sự quy định nguyên tắc xử lí hình sự đối với người dưới 18 tuổi như sau: Chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào đặc điểm nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu phòng ngừa tội phạm.

• T phải chịu biện pháp giám sát, giáo dục mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự vì:

Biện pháp khiển trách

Là sự nhắc nhở, phê phán của Nhà nước đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự, giúp họ nhận thức rõ được hành vi phạm tội và hậu quả gây ra cho cộng đồng, xã hội và nghĩa vụ của họ.

Biện pháp khiển trách

Bộ luật Hình sự: Điều 93. Khiển trách

1. Khiển trách được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây nhằm giúp họ nhận thức rõ hành vi phạm tội, hậu quả gây ra cộng đồng, xã hội và nghĩa vụ của họ:

a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này;

b) Người dưới 18 tuổi là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.

Biện pháp hòa giải tại cộng đồng

Là biện pháp do Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Toàn án phối hợp với UBND cấp xã tổ chức cho phép giữa người dưới 18 tuổi phạm tội và bên người bị hại được thương lượng giải quyết các vấn đề phát sinh từ việc phạm tội khi bên bị hại đồng ý và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự cho người phạm tội.

Biện pháp hòa giải tại cộng đồng

Bộ luật Hình sự: Điều 94. Hòa giải tại cộng đồng

1. Hòa giải tại cộng đồng được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi, phạm tội một trong các trường hợp sau đây:

a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này;

b) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.

Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn

Là biện pháp để người dưới 18 tuổi phạm tội tự giáo dục, sửa chữa sai lầm tại cộng đồng dưới sự giám sát, giúp đỡ của gia đình và chính quyền địa phương.

Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn

Bộ luật Hình sự: Điều 95

1. Cơ quan điều tra, Viện kiểm soát hoặc Tòa án có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn từ 1 năm đến 2 năm đối với người dưới 18 tuổi phạm tội một trong các trường hợp sau đây:

a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này ;

b) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.

HOẠT ĐỘNG 3.

TÌM HIỂU BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TẠI TRƯỜNG GIÁO DƯỠNG ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI

--------------- Còn tiếp ---------------