Giáo án điện tử chuyên đề Kinh tế pháp luật 10 cánh diều Bài 9: Khái niệm, các nguyên tắc của pháp luật hình sự

VUI MỪNG CHÀO ĐÓN CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

Thảo luận cặp đôi

KHỞI ĐỘNG

Sưu tầm thông tin, tranh ảnh, hành vi, để trả lời câu hỏi:

Kể các loại vi phạm pháp luật hình sự mà em biết.

Theo em, tại sao lại là vi phạm pháp pháp luật hình sự?

Chuyên đề 3:

Một số vấn đề về pháp luật hình sự

BÀI 9: KHÁI NIỆM, CÁC NGUYÊN TẮC CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ

NỘI DUNG BÀI HỌC

01

Tìm hiểu khái niệm pháp luật hình sự

02

Tìm hiểu các nguyên tắc của pháp luật hình sự

HOẠT ĐỘNG 1:

TÌM HIỂU KHÁI NIỆM PHÁP LUẬT HÌNH SỰ

Mỗi nhóm hãy đọc đoạn hội thoại và trường hợp SGK tr.45. 46, thảo luận để trả lời câu hỏi:

LÀM VIỆC NHÓM

a

Em hãy nhận xét ý kiến của Nam và Dũng về tội phạm, hình phạt trong đoạn hội thoại trên.

b

Trong trường hợp trên, K có lỗi không? Vì sao?

c

K có thể bị xử lí hình sự không? Vì sao?

a) Trong đoạn hội thoại giữa Nam và Dũng về tội phạm, hình phạt:

CÂU TRẢ LỜI

Có nhiều loại

vi phạm pháp luật

Vi phạm pháp luật dân sự

Vi phạm pháp luật hành chính

Vi phạm pháp luật hình sự

Hành vi vi phạm pháp luật chỉ được coi là tội phạm kho là hành vi nguy hiểm cho xã hội, có lỗi và phải chịu hình phạt được quy định trong Bộ luật Hình sự, do chủ thể có năng lực chịu trách nhiệm hình sự thực hiện.

Không phải mọi hành vi vi phạm pháp luật đều là tội phạm.

Người đủ 14 tuổi nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

Người đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi loại tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật Hình sự có quy định khác.

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự:

b) Trong trường hợp trên, K có lỗi vì K đã đâm xe vào chị A do phóng nhanh vượt ẩu, không quan sát xung quanh.

c) Hành vi của K có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do đã gây thương tích cho chị A với tỉ lệ thương tật là 40% áp dụng theo khoản 2 Điều 134 Bộ luật Hình sự. K 16 tuổi, đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.

CÂU TRẢ LỜI

• Khái niệm pháp luật hình sự.
• Một số thuật ngữ liên quan đến pháp luật hình sự: tội phạm, lỗi, năng lực trách nhiệm hình sự, hình phạt.
• Các loại hình phạt.
• Phân loại tội phạm.

RÚT RA KẾT LUẬN

Là hệ thống các quy phạm pháp luật xác định những hành vi nguy hiểm cho xã hội, bị coi là tội phạm, quy định hình phạt cũng như biện pháp hình sự phi hình phạt có thể áp dụng cho các tội phạm đó.

Khái niệm về pháp luật hình sự

Một số thuật ngữ liên quan

• Là hành vi nguy hiểm cho xã hội, được quy định trong Bộ luật Hình sự.

Tội phạm

• Do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý.

Một số thuật ngữ liên quan

• Xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc.

Tội phạm

• Xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, ATXH, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật XHCN.

Thể hiện thái độ của người có hành vi biết là không đúng pháp luật gây ra hậu quả không tốt, nhưng cố ý hoặc vô ý để mặc cho sự việc xảy ra.

Lỗi

Lỗi cố ý: lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp.

Lỗi vô ý: lỗi vô ý vì quá tự tin và lỗi vô ý vì cẩu thả.

Có 2 loại lỗi:

Năng lực trách nhiệm hình sự: là khả năng của cá nhân phải chịu trách nhiệm hình sự khi thực hiện hành vi gây nguy hiểm cho xã hội.

Một số thuật ngữ liên quan

• Là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước được quy định trong Bộ luật Hình sự.
• Do Toà án quyết định áp dụng đối với người hoặc pháp nhân thương mại phạm tội.
• Nhằm tước bỏ hoặc hạn chế quyền, lợi ích của người, pháp nhân thương mại đó.

Một số thuật ngữ liên quan

Hình phạt

Hình phạt chính

Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, trục xuất, tù có thời hạn, chung thân, tử hình.

Hình phạt bổ sung

Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm các công việc nhất định; cấm cư trú, quản chế, tước một số quyền công dân, tịch thu tài sản.

Các loại hình phạt

Tội phạm ít nghiêm trọng

Tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do bộ luật hình sự quy định là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 3 năm.

Phân loại tội phạm

Tội phạm nghiêm trọng

Tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do bộ luật hình sự quy định là từ trên 3 năm đến 7 năm tù.

Tội phạm rất nghiêm trọng

Tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do bộ luật hình sự quy định là từ trên 7 năm đến 15 năm tù.

Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng

Tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm đặc biệt cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định là trên 15 năm đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.

HOẠT ĐỘNG 2:

TÌM HIỂU CÁC NGUYÊN TẮC CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ

Cả lớp chia thành 6 nhóm (2 nhóm thực hiện chung 1 nhiệm vụ) và thực hiện nhiệm vụ cụ thể:

HOẠT ĐỘNG THEO NHÓM

Nhóm 1,2

Đọc thông tin 1 SGK tr.47 và trả lời câu hỏi sau:

Theo em, vì sao pháp luật hình sự không áp dụng hình phạt chung thân, tử hình cho những đối tượng trong thông tin 1?

Cả lớp chia thành 6 nhóm (2 nhóm thực hiện chung 1 nhiệm vụ) và thực hiện nhiệm vụ cụ thể:

HOẠT ĐỘNG THEO NHÓM

Nhóm 3, 4

Đọc thông tin 2 SGK tr.47 và trả lời câu hỏi sau:

Tại sao người bị tâm thần không bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi họ thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội?

Cả lớp chia thành 6 nhóm (2 nhóm thực hiện chung 1 nhiệm vụ) và thực hiện nhiệm vụ cụ thể:

HOẠT ĐỘNG THEO NHÓM

Nhóm 5, 6

Em hãy nhận xét việc xử lí hình sự đối với người có chức vụ phạm tội.

TRẢ LỜI CÂU HỎI NHÓM 1, 2

Pháp luật hình sự không áp dụng hình phạt đối với phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, hình phạt chung thân, tử hình đối với người dưới 18 tuổi khi họ thực hiện hành vi phạm tội bị truy cứu trách nhiệm hình sự, vì những đối tượng trên thuộc nhóm người dễ bị tổn thương trong xã hội, phụ nữ có thai và nuôi con dưới 36 tháng tuổi đang phải thực hiện thiên chức làm mẹ.

Theo nguyên tắc nhân đạo, pháp luật sẽ không áp dụng hình phạt nặng nhất là tử hình cho phụ nữ có thai, nuôi con dưới 36 tháng

Hình phạt tử hình tước đi quyền sống của con người, nên không áp dụng cho người mang thai và người nuôi con dưới 36 tháng vì lợi ích và đảm bảo công bằng cho đứa trẻ, quyền thiêng liêng của phụ nữ là được làm mẹ.

Hình phạt chung thân, tử hình không áp dụng đối với người dưới 18 tuổi

Theo nguyên tắc xử lí dưới 18 tuổi phạm tội phải đảm bảo lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi, chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội.

TRẢ LỜI CÂU HỎI NHÓM 3, 4

Căn cứ Điều 21 Bộ luật Hình sự, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Những người tâm thần mất khả năng nhận thức, điều khiển hành vi, không làm chủ được hành vi của mình thi không phải chịu trách nhiệm về bất cứ hành vi nào

TRẢ LỜI CÂU HỎI NHÓM 5, 6

Người có chức vụ, quyền hạn phạm tội tham nhũng bị xử lí hình sự theo quy định của pháp luật.

Căn cứ pháp lí: Theo khoản 1 Điều 352 Bộ luật Hình sự, các tội phạm về chức vụ là những hành vi xâm phạm hoạt động đúng đắn của cơ quan, tổ chức do người có chức vụ thực hiện trong khi thực hiện công vụ, nhiệm vụ. Người có chức vụ phạm tội có thể bị xử lí theo các nhóm tội phạm tham nhũng và các nhóm tội phạm khác theo quy định của Bộ luật Hình sự.

• Nguyên tắc pháp chế.
• Nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật.
• Nguyên tắc nhân đạo.
• Nguyên tắc hành vi và có lỗi.
• Nguyên tắc phân hóa trách nhiệm hình sự.
• Nguyên tắc dân chủ.

RÚT RA KẾT LUẬN

--------------- Còn tiếp ---------------