Giáo án PowerPoint Lịch sử 6 Cánh diều Bài 16: Cuộc đấu tranh giữ gìn và phát triển văn hóa dân tộc thời Bắc thuộc

KHỞI ĐỘNG

Em có biết:

• Một phong tục phổ biến của người Việt cổ, ngày nay vẫn xuất hiện trong lễ cưới hỏi
• Truyền thuyết giải thích về một phong tục có nội dung ca ngợi tình nghĩa vợ chồng, tình cảm anh em

Suốt hơn một ngàn năm Bắc thuộc, các chính quyền phong kiến phương Bắc đã thi hành chính sách đồng hoá nhằm thủ tiêu quốc gia, dân tộc Việt. Người Việt đã làm gì đề chống đồng hoá, bảo tồn và phát triển những giá trị văn hoá hình thành tư thời dựng nước?

BÀI 16: CUỘC ĐẤU TRANH GIỮ GÌN VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DÂN TỘC THỜI BẮC THUỘC

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Giữ gìn văn hóa dân tộc
2. Phát triển văn hóa dân tộc
3. GIỮ GÌN VĂN HÓA DÂN TỘC

Bên cạnh chính sách đô hộ về chính trị, bóc lột về kinh tế, chính sách đồng hoá về văn hoá luôn được các triều đại phong kiến phương Bắc thực hiện. Tuy nhiên, những giá trị văn hoá cốt lõi của dân tộc vốn có từ thời dựng nước tiếp tục được giữ gìn trong các làng xã của người Việt.

Quan sát Hình 16.2, 16.3

Hãy nêu tên một số nét văn hóa của người Việt vẫn được giữ gìn và phát triển trong thời Bắc thuộc

Một số nét văn hóa của người Việt vẫn được duy trì trong thời Bắc thuộc

• Người Việt vẫn nghe - nói, truyền lại cho con cháu tiếng mẹ đẻ.
• Tín ngưỡng truyền thống như thờ cúng tổ tiên, thờ các vị thần tự nhiên tiếp tục được duy trì.
• Phong tục, tập quán Việt vẫn được giữ gìn như: hội làng, tục nhuộm răng, ăn trầu,…..

2. PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DÂN TỘC

Trong thời Bắc thuộc, người Việt đã tiếp thu một cách chủ động và sáng tạo những giá trị văn hoá bên ngoài nhằm phát triển văn hoá truyền thống thêm đặc sắc và đa dạng. Trong đó, giao thoa văn hoá và sự xuất hiện của những yếu tố văn hoá mới là những xu hướng nổi bật.

Thảo luận và trả lời câu hỏi

• Nhóm 1: Tìm hiểu sự phát triển văn hóa dân tộc qua các sản phẩm thủ công tiêu biểu.
• Nhóm 2: Tìm hiểu sự phát triển văn hóa dân tộc qua ngôn ngữ.
• Nhóm 3: Tìm hiểu sự phát triển văn hóa dân tộc qua tôn giáo, tư tưởng

Sự phát triển văn hóa dân tộc qua các sản phẩm thủ công tiêu biểu

• Ấm: được làm từ kĩ thuật gốm men của người Hán nhưng vòi ấm được trang trí hình đầu gà, con vật gần gũi với người Việt.
• Khay gốm: có hình ba con cá chụm vào nhau, thể hiện ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc, nhưng viền ngoài của khay lại được trang trí hoa văn kiểu Văn hóa Đông Sơn.

Sự phát triển văn hóa dân tộc qua ngôn ngữ

Người Việt vẫn giữ được những yếu tố của tiếng Việt truyền thống, đồng thời tiếp nhận thêm nhiều lớp từ Hán và chữ Hán.

Sự phát triển văn hóa dân tộc qua tôn giáo, tư tưởng

Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo được truyền bá ngày càng sâu rộng trong xã hội Việt Nam. Trong đó, Phật giáo, Đạo giáo được người Việt tiếp nhận một cách tự nhiên, phổ biến, sâu sắc hơn.

• Chuông Thanh Mai là bảo vật quốc gia có niên đại sớm nhất (năm 798) được phát hiện ở Việt Nam.
• Cho biết ảnh hưởng của Phật giáo và sự giao lưu văn hoá, xã hội Việt Nam thời Bắc thuộc.
• Trải qua hàng nghìn năm, chiếc chuông không bị hoen gỉ, vẫn giữ nguyên được hình dáng, màu sắc ban đầu cho thấy kĩ thuật đúc đồng đỉnh cao của thời kì này.

Ngoài một số tiếp thu có sáng tạo và chọn lọc nhân dân ta còn tiếp thu, sáng tạo một số có nguồn gốc từ Trung Quốc như tết Hàn thực, tết Đoan Ngọ, tết Trung thu,... nhưng đã có sự vận dụng cho phù hợp với sinh hoạt văn hoá của người Việt.

Lời tâu của viên quan đô hộ

Người Hán cho em biết điều gì?

“Việt là đất ở ngoài cõi. Dân cắt tóc vẽ mình, không thể lấy pháp độ của nước đội mũ mang đai mà trị được”.

(Ngô Sỹ Liên và các sử thần thời Lê, Đại Việt sử kí toàn thư (bản dịch), NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1998, tr.147).

Lời tâu của viên quan người Hán

• Nước ta vốn là một nước độc lập (ngoài cõi), có truyền thống văn hoá, phong tục tập quán riêng (cắt tóc, vẽ mình), khác với người Hán, không thể áp đặt được.
• Phản ánh sự thừa nhận thất bại từ chính sách cai trị của các triều đại phong kiến phương Bắc.

LUYỆN TẬP

1. Trong thời Bắc thuộc, người Việt vẫn giữ được những yếu tố của tiếng Việt truyền thống, đồng thời tiếp thu thêm:
2. Chữ Phạn
3. Chữ Hán
4. Chữ La tinh
5. Chữ Chăm cổ

• B

2. Dưới thời Bắc thuộc, tư tưởng, tôn giáo nào được tiếp nhận một cách tự nhiên cùng với văn hóa truyền thống của người Việt?
3. Phật giáo và Nho giáo
4. Phật giáo và Thiên chúa giáo
5. Nho giáo và Thiên chúa giáo
6. Đạo giáo và Thiên chúa giáo

=> A

Những phong tục, tập quán nào được người Việt được bảo tồn suốt thời Bắc thuộc và vẫn lưu giữ trong đời sống văn hoá hằng ngày của chúng ta ngày nay?

VẬN DỤNG

Em có suy nghĩ gì về hiện tượng nhiều học sinh “pha” tiếng nước ngoài vào tiếng Việt khi giao tiếp?

Không đồng tình

• “Pha” tiếng có tác dụng nhất định : khả năng truyền đạt thông tin nhanh, tiết kiệm thời gian.
• Tuy nhiên, việc lạm dụng sử dụng quá đà sẽ đánh mất đi bản sắc dân tộc, mất đi sự trong sáng của tiếng Việt.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Trả lời câu 1 – Luyện tập, SGK trang 84

Làm bài tập Bài 50, Sách bài tập

Đọc trước Bài 17, SGK trang 85