Giáo án Powerpoint ngữ văn 10 kì 1 kết nối tri thức

KHỞI ĐỘNG

Loại hình nghệ thuật nào? Vở diễn gì?

TIẾT... - VĂN BẢN 1

XÚY VÂN GIẢ DẠI

(Trích chèo Kim Nham)

1. TÌM HIỂU CHUNG
2. Diễn biến chính của tích trò Kim Nham

• Kim Nham là một học trò, kết duyên với Xúy Vân.
• Kim Nham tiếp tục lên kinh ứng thí, Xúy Vân sống trong cảnh cô đơn.
• Xúy Vân sống trong cảnh cô đơn, Trần Phương tán tỉnh cô. Vì vậy, cô đã giả điên để thoát khỏi Kim Nham.
• Kim Nham chạy chữa cho Xúy Vân. Chạy chữa không được, Kim Nham đành để Xúy Vân tự do.
• Sau đó, Xúy Vân tìm đến Trần Phương nhưng bị Trần Phương quay lưng. Từ đó, Xúy Vân hóa điên thật.

2. Đặc điểm của chèo Kim Nham

• Nêu cao bài học đạo lí khi thể hiện quan hệ gia đình, chồng vợ, đồng thời cũng bộc lộ sự cảm thông với thân phận của người phụ nữ trong xã hội nam quyền xưa.
• Vở chèo Kim Nham khi được biểu diễn, có những lớp, những màn hết sức đặc sắc, gắn liền với tài năng biểu diễn của các nghệ sĩ xuất chúng như: Dịu Hương, Diễm Lộc, Thúy Ngần,…

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Cảnh ngộ và tâm trạng của Xúy Vân trong cuộc hôn nhân với Kim Nham

THẢO LUẬN THEO CẶP

Em đọc lại các điệu vía, hát quá giang, con gà rừng để nêu cảnh ngộ của Xúy Vân.

- Cảnh ngộ:

• Cuộc hôn nhân không mong muốn, do cha mẹ sắp đặt (ức bởi xuân huyên)
• Sống trong cảnh cô đơn, lẻ loi, không được như ý (càng chờ càng, đợi càng trưa chuyến đò).
• Chịu đựng sự gò bó, tù túng (Con cá rô nằm vũng chân trâu/ Để cho năm bảy cần câu châu vào!)

- Tâm trạng:

• Đau khổ, đắng cay, tấm tức, không thể bày tỏ cùng ai vì làm sao có thể nói về một điều do cha mẹ (xuân huyên) sắp đặt (đau thiết thiệt van).
• Buông xuôi và phản kháng xen lẫn nhau.

ð Cảnh ngộ éo le và tâm trạng chán chường, muốn vùng vẫy thoát khỏi những kìm kẹp.

2. Tình cảm đối với Trần Phương và niềm mong ước của Xúy Vân

THẢO LUẬN NHÓM

• Nêu nguyên nhân dẫn đến hành động giả dại của Xúy Vân.
• Đoạn lời thoại được thể hiện theo điệu “con gà rừng” cho biết điều gì về niềm mong ước của Xúy Vân?
• Xúy Vân giả dại để che giấu điều gì? Em đánh giá như thế nào về hành động ấy?

- Tình cảm đối với Trần Phương:

• say đắm, điên cuồng, rồ dại
• nhớ nhân tình, đêm năm canh tôi thức cả vừa năm

à Tình yêu thực sự, chân thành, mãnh liệt, thổn thức.

- Niềm mong ước của Xúy Vân: mong chờ hạnh phúc của tình yêu đôi lứa, vợ chồng (Chờ cho bông lúa chín vàng,/ Để anh đi gặt, để nàng mang cơm).

• Khát vọng hạnh phúc lứa đôi chân chính và tình cảm chân thật, đến mức điên cuồng.
• Tình cảm với Trần Phương đã cho Xúy Vân thấy được tia hy vọng của hạnh phúc, bởi vậy mà nàng đã muốn vùng vẫy để thoát khỏi Kim Nham.

3. Mâu thuẫn giằng xé trong nội tâm nhân vật

THẢO LUẬN THEO CẶP

• Hãy chọn phân tích một đoạn lời thoại để làm rõ những mâu thuẫn giằng xé trong nội tâm của nhân vật Xúy Vân.

- Mâu thuẫn giữa một bên phải giữ đạo vợ chồng, giữ trinh tiết, một bên là tiếng gọi, khát vọng tình yêu.

Đối với Kim Nham

Xúy Vân sử dụng lí lẽ để giữ bản thân ở lại với cuộc hôn nhân: Tôi không trăng gió...đạo hằng chớ quên; tôi nhớ nhân ngãi

Đối với Trần Phương

Xúy Vân yêu Trần Phương và thấy khát khao hạnh phúc được đong đầy: Phụ Kim Nham...nỗi điên cuồng, rồ dại.; tôi nhớ nhân tình, Đêm năm canh tôi thức cả vừa năm.

III. TỔNG KẾT

NGHỆ THUẬT

THẢO LUẬN NHÓM

• Qua đoạn xưng danh của Xúy Vân, có thể nhận ra được những đặc điểm gì của sân khấu chèo?
• Nêu một số đặc điểm của ngôn ngữ chèo mà em nhận biết được qua đoạn trích.
• Nhận xét về nghệ thuật chèo.

• Hình thức xưng danh: thể hiện nhân vật rất riêng biệt của sân khấu dân gian Việt Nam.
• Tiếng đế: tạo không khí gần gũi, không có khoảng cách không gian giữa diễn viên và khán giả.
• Ngôn ngữ chèo: linh hoạt, bao gồm bốn chữ, lục bát, lục bát biến thể.
• Tích trò: làm điểm tựa cho hoạt động diễn xuất của diễn viên, cố định hóa lời thoại nhân vật.

NỘI DUNG

      Qua lớp chèo, em hiểu thêm được những điều gì về đời sống văn hóa làng xã Việt Nam thuở xưa?

• Vở chèo Kim Nham lấy nền tảng đạo lí về quan hệ gia đình, chồng vợ để nói lên sự cảm thông với thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa.
• Lớp chèo Xúy Vân giả dại đã thể hiện thành công sự mâu thuẫn trong tâm trạng của Xúy Vân.

LUYỆN TẬP

            Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về nỗi niềm của nhân vật Xúy Vân được thể hiện qua lớp chèo Xúy Vân giả dại.

VẬN DỤNG

            Dựa vào đặc điểm về nghệ thuật chèo đã học, phân tích một trích đoạn chèo mà anh/chị thích nhất.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Ôn lại kiến thức đã học.

Hoàn thành bài tập vận dụng.

Học và chuẩn bị bài văn bản 2: Huyện đường