Giáo án PowerPoint ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo bài 3: Thực hành tiếng việt

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. LỰA CHỌN TỪ NGỮ
2. Tại sao phải lựa chọn từ ngữ phù hợp với việc thể hiện nghĩa của VB?

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

+ Lí do phải lựa chọn từ ngữ phù hợp với việc thể hiện nghĩa của VB? Lấy ví dụ minh họa cho sự lựa chọn từ ngữ ?

+ Các thao tác lựa chọn từ ngữ phù hợp với việc thể hiện nghĩa của VB?

+ Tác dụng của việc lựa chọn từ ngữ phù hợp với việc thể hiện nghĩa của VB?

- Lựa chọn từ ngữ phù hợp với việc thể hiện nghĩa văn bản giúp diễn đạt chính xác và hiệu quả điều mà người nói (người viết) muốn thể hiện.

Ví dụ:

 So sánh với đồng bao la, bát ngát, cô gái quá nhỏ bé, mảnh mai/mảnh khảnh.

Mảnh mai và mảnh khảnh đều có nghĩa là mảnh, trong có vẻ yếu nhưng từ “mảnh mai” thể hiện một vẻ đẹp ưa nhìn à từ mảnh mai phù hợp hơn.

2. Cách lựa chọn từ ngữ thích hợp khi nói hoặc viết.

• Xác định nội dung cần diễn đạt.
• Huy động các từ ngữ đồng nghĩa, gần nghĩa; từ đó lựa chọn những từ ngữ có khả năng diễn đạt chính xác nhất nội dung muốn thể hiện.
• Chú ý khả năng kết hợp hài hòa giữa từ ngữ được lựa chọn với những từ ngữ đứng trước và sau nó trong cùng một câu (đoạn văn).

LUYỆN TẬP

Bài 1/SGK – trang 68: Đọc đoạn ca dao sau và trả lời các câu hỏi

Phồn hoa thứ nhất Long Thành

Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ.

     Người về nhớ cảnh ngẩn ngơ,

Bút hoa xin chép bài thơ lưu truyền.

Trả lời

THẢO LUẬN NHÓM

a.Từ “phồn hoa” trong dòng thơ thứ nhất nên được hiểu như thế nào? Liệu có thể thay từ “phồn hoa” bằng từ “phồn vinh” được hay không? Hãy lí giải.

1. Tìm và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu “Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ”.
2. Xác định và chỉ ra tác dụng của việc sử dụng từ láy trong đoạn ca dao trên.
3. Trong dòng thơ cuối, có thể sử dụng cụm từ “bút đây” thay cho “bút hoa” được không? Sự lựa chọn từ “bút hoa” góp phần thể hiện sắc thái ý nghĩa gì của bài ca dao.

Trả lời

1. Từ “phồn hoa”: cảnh sống giàu có, xa hoa

“phồn vinh”: thường được dùng miêu tả đất nước ở vào giai đoạn giàu có, thịnh vượng.

=> câu thơ này chỉ cảnh buôn bán tấp nập, giàu có của mảnh đất kinh thành xưa nên dùng từ “phồn hoa” là thích hợp nhất.

1. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ so sánh: phố - mắc cửi, đường - bàn cờ => giúp người đọc hinh dung được tính chất sầm uất, đông vui của phố thị.
2. Từ láy “ngẩn ngơ” thể hiện trạng thái bị cuốn hút đến ngỡ ngàng của tác giả trước vẻ xa hoa, sầm uất của phố phường.
3. Từ “bút hoa” thể hiện tài năng xuất sắc của người làm nên bài thơ sử dụng từ này có ý nghĩa và hay hơn so với từ “bút đây”.

Bài 2/SGK – trang 68

1. Từ “sẵn” trong câu “Cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” có nghĩa là gì? Việc lựa chọn từ “sẵn” trong bài ca dao này có phù hợp với nội dung mà tác giả muốn thể hiện không? Vì sao?
2. Tìm và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong bài ca dao trên

Ai ơi về miệt Tháp Mười

Cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn.

Trả lời

1. Từ “sẵn” được hiểu là có nhiều đến mức cần bao nhiêu cũng có thể có ngay bấy nhiêu. Việc lựa chọn từ “sẵn” phù hợp với nội dung bài thơ để nhằm thể hiện sự trù phú, giàu có của thiên nhiên đã ban tặng cho con người vùng đất Tháp Mười.
2. Tác giả sử dụng biện pháp điệp từ “sẵn” nhằm nhấn mạnh tính chất giàu có của thiên nhiên Tháp Mười.

Bài 3/ SGK – trang 68:

Trò chơi Ai nhanh hơn

Cá nhân hoạt động, hoàn thành bảng nối cột

Trong thời gian 5 phút, HS nào nối cột nhanh nhất và số câu đúng nhiều nhất sẽ chiến thắng

ĐÁP ÁN: 1e – 2g - 3h – 4k – 5i – 6a – 7b – 8c – 9đ – 10d

Bài 4/ SGK – trang 68: Tìm từ láy trong đoạn văn trên. Những từ láy đó có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung của đoạn văn ?

Trả lời

VẬN DỤNG

Tìm năm đến sáu hình ảnh về quê hương Việt Nam trên Internet hoặc sách bảo để làm một tập ảnh về quê hương, đất nước hoặc nơi em đang sống. Viết đoạn văn (từ 150 đến 200 chữ) để giới thiệu tập ảnh đó với người xem.

Về nhà

1. Đối với bài học tiết này:

Hoàn thành các bài tập trong vở bài tập.

1. Đối với bài học ở tiết tiếp theo:

- Đọc và trả lời câu hỏi văn bản Hoa bìm.