Giáo án PowerPoint ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo bài 4: Bài học đường đời đầu tiên

Bài 4. NHỮNG TRẢI NGHIỆM TRONG ĐỜI

VĂN BẢN 1.

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

KHỞI ĐỘNG

1. 1. Hãy chia sẻ với bạn về một chuyện đáng nhớ mà em từng trải qua.
2. Dựa vào nhan đề và ấn tượng ban đầu của bản thân khi đọc văn bản, em đoan xem “bài học đường đời đầu tiên” được nhân vật kể lại sau đây là bài học gì?

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Tìm hiểu chung
2. Truyện

- Khái niệm: Truyện là một loại tác phẩm văn học kể lại một câu chuyện, có cốt truyện, nhân vật, không gian, thời gian, hoàn cảnh diễn ra các sự việc.

2. Truyện đồng thoại

- Khái niệm: là truyện viết cho trẻ em (thiếu nhi), có nhân vật thường là loài vật hoặc đồ vật được nhân cách hóa. Các nhân vật này vừa mang những đặc tính vốn có của loài vật hoặc đồ vật vừa thể hiện đặc điểm của con người.

- Cốt truyện: gồm các sự kiến chính được sắp xếp theo một trình tự nhất định: có mở đầu, diễn biến và kết thúc.

3. Tác giả: Tô Hoài

Hãy đọc SGK trang 89 và cho biết những nét cơ bản về nhà văn Tô Hoài và sự nghiệp sáng tác của ông?

Em biết những tác phẩm nào của Tô Hoài?

- Tên thật: Nguyễn Sen (1920 – 2014)

- Quê quán: Hà Nội

- Ông là nhà văn có vốn sống rất phong phú, năng lực quan sát và miêu tả tinh tế, lối văn giàu hình ảnh, nhịp điệu, ngôn ngữ chân thực, gần gũi với đời sống.

4. Văn bản: Bài học đường đời đầu tiên

Qua phần chuẩn bị bài ở nhà, hãy cho biết Dế mèn phiêu lưu kí được Tô Hoài sáng tác năm nào? Thuộc loại truyện gì?

• Dế Mèn phiêu lưu kí là truyện đồng thoại, viết cho trẻ em.
• “Dế Mèn phiêu lưu kí” (1941) là truyện đồng thoại dành cho lứa tuổi thiếu nhi, tác phẩm đã được dịch ra 40 thứ tiếng trên thế giới.
• Năm sáng tác: 1941

1. Đọc hiểu văn bản
2. Đọc, tìm hiểu chú thích

Em hãy nêu vị trí của đoạn trích trong tác phẩm?
Kể tóm tắt nội dung đoạn trích.

Bố cục

Nêu bố cục văn bản

• Phần 1: Từ đầu -> thiên hạ: Miêu tả hình dáng, tính cách Dế Mèn.
• Phần 2: Đoạn còn lại: Diễn biến câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.

2. Phân tích

Khi nói về một nhân vật, cụ thể là loài vật, ta có thể nêu lên những đặc điểm nào của nhân vật đó?

=>đặc điểm hình dáng, cử chỉ, hành động, tính cách của nhân vật đó.

1. Hình dáng và tính cách nhân vật Dế Mèn

THẢO LUẬN NHÓM

Nhiệm vụ: Các nhóm hoàn thành phiếu HT số 1 về hình dáng và tính cách của Dế Mèn

Dế Mèn là nhân vật có tính cách như thế nào? Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, các biện pháp nghệ thuật, trình tự miêu tả của tác giả về nhân vật Dế Mèn?  

Nhận xét :

+ Chàng Dế khỏe mạnh, cường tráng, trẻ trung, yêu đời.

+ Kiêu căng, tự phụ, hống hách, cậy sức bắt nạt kẻ yếu.

Nghệ thuật:

+ Kể chuyện kết hợp miêu tả.

+ So sánh, tính từ gợi hình gợi tả (mẫm bóng, nhọn hoắt, bóng mỡ, đen nhánh ...)

+ Từ ngữ chính xác, sắc cạnh với nhiều động từ (đạp, nhai...)

+ Giọng văn sôi nổi.

THẢO LUẬN NHÓM

• Thời gian: 3 phút
• Nhiệm vụ: Các nhóm hoàn thành phiếu HT số 2 về hình dáng và tính cách của Dế Choắt

1. Hình dáng, tính cách của Dế Choắt

=>Dế Choắt trong mắt của Dế Mèn: Xấu xí, yếu ớt, lười nhác, bẩn thỉu.

1. Trò đùa của Dế Mèn và cái chết của Dế Choắt

Hết coi thường Dế Choắt, Dế Mèn lại gây sự với Cốc. Mục đích của việc gây sự? Sự việc đó diễn ra như thế nào? Diễ biến tâm lí và hành động của Dế Mèn?

Lúc đầu Dế Mèn  huênh hoang trước Dế Choắt.

Hát véo von, xấc xược… với chị Cốc

Sau đó chui tọt vào hang vắt chân chữ ngũ, nằm khểnh yên trí...  đắc ý.

Khi Dế Choắt bị Cốc mổ thì DM  nằm im thin thít, khi Cốc bay đi rồi mới dám mon men bò ra khỏi hang.

=>Dế Mèn hèn nhát tham sống sợ chết bỏ mặc bạn bè, không dám nhận lỗi.

1. d. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

+ Chứng kiến cái chết ở Dế Choắt, Dế Mèn đã có những cảm xúc, suy nghĩ gì? Suy nghĩ đó cho thấy sự thay đổi nào ở Dế Mèn?

+ Theo em, từ những trải nghiệm đáng nhớ đó, DM đã rút ra được bài nào học gì?

+ Theo em sự hối hận của Dế Mèn có cần thiết không và có thể tha thứ được không? Vì sao?

• Tâm trạng Dế Mèn
  • Dế Mèn thể hiện ân hận, hối lỗi.
  • Nâng đầu Dế Choắt vừa thương, vừa ăn năn hối hận.
  • Chôn xác Dế Choắt vào bụi cỏ um tùm.
• Hậu quả: Gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt (Kẻ phải trực tiếp chịu hậu quả của trò đùa này là Dế Choắt).

Dế Mèn có sự biến đổi tâm lý: từ thái độ kiêu ngạo, hống hách sang ăn năn, hối hận

=> Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, hợp lí.

Sau khi Choắt chết, Dế Mèn đã tự rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình. Theo em, đó là bài học gì? Theo em, lỗi lầm của  Dế Mèn có thể tha thứ được không?

Bài học về cách ứng xử, sống khiêm tốn, biết tôn trọng người khác.

Sự hối hận của Dế mèn là cần thiết vì kẻ biết lỗi sẽ tránh được lỗi. à Có thể tha thứ vì tình cảm của Dế Mèn rất chân thành.

III>. Tổng kết

+ Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm? Nội dung, ý nghĩa của văn bản?

+ Em học tập được gì từ nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của Tô Hoài trong văn bản này?

1. Nội dung – Ý nghĩa:

- Vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn. Dế Mèn kiêu căng, xốc nổi gây ra cái chết  của Dế Choắt.

- Bài học về lối sống thân ái, chan hòa; yêu thương giúp đỡ bạn bè; cách ứng xử lễ độ, khiêm nhường; sự tự chủ; ăn năn hối lỗi trước cử chỉ sai lầm...

2. Nghệ thuật

- Truyện đồng thoại với nội dung hấp dẫn, sinh động.

- Kể chuyện kết hợp với miêu tả.

-Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ, miêu tả loài vật chính xác, sinh động

- Các phép tu từ .

- Lựa chọn  ngôi kể, lời văn giàu hình  ảnh, cảm xúc.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên được trích từ tác phẩm nào?

1. Đất rừng phương Nam.
2. Dế Mèn phiêu lưu kí.
3. Thầy thuốc giỏi cốt Những năm tháng cuộc đời.
4. nhất ở tấm lòng.

Đáp án B

Câu 2: Đoạn trích nằm ở phần nào của tác phẩm?

1. Chương I
2. Chương III
3. Chương VI
4. Chương X

Đáp án A

Câu 3: Hai nhân vật chính trong đoạn trích trên là ai?

1. Mẹ Dế Mèn và Dế Mèn.
2. Chị Cốc và Dế Choắt.
3. Dế Mèn và chị Cốc.
4. Dế Mèn và Dế Choắt.

Đáp án D

Câu 4: Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là

1. Tự sự
2. Biểu cảm
3. Miêu tả
4. Nghị luận

Đáp án A

Câu 5: Đoạn trích Bài học đường đời

đầu tiên được kể lại theo lời

1. Dế Mèn.
2. Chị Cốc.
3. Dế Choắt.
4. Tác giả.

Đáp án A

Câu 6: Tác giả đã khắc họa vẻ ngoài của Dế Mèn như thế nào?

Ốm yếu, gầy gò và xanh xao.

Khỏe mạnh, cường tráng và đẹp đẽ.

Mập mạp, xấu xí và thô kệch.

Thân hình bình thường như bao con dế khác.

Đáp án B

VẬN DỤNG

Hiện nay, trong cuộc sống, đặc biệt là trong lớp học vẫn còn hiện tượng " Dế Mèn". Giả sử em gặp những hiện này, em sẽ nói với bạn như thế nào? Em rút ra được bài học ứng xử như thế nào cho bản thân qua câu chuyện Dế Mèn?