Giáo án và PPT KHTN 9 cánh diều bài 6: Sự tạo ảnh qua thấu kính. Kính lúp

BÀI 6: SỰ TẠO ẢNH QUA THẤU KÍNH. KÍNH LÚP

A. KHỞI ĐỘNG

GV tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm về nội dung phần khởi động, từ đó định hướng HS vào nội dung của bài học.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về ảnh của một vật tạo bởi thấu kính

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu ảnh của vật qua thấu kính

+ Ảnh của vật qua thấu kính được xác định như thế nào?

Dự kiến sản phẩm:

- Khi đặt vật trước thấu kính, các tia sáng từ vật đến thấu kính cho các tia ló giao nhau hoặc có đường kéo dài giao nhau tạo nên ảnh của vật qua thấu kính. Ta có thể nhìn ảnh của vật khi các tia ló đi tới mắt ta.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu về cách vẽ ảnh của điểm sáng S và vật sáng AB

Nhóm 1,2: Tìm hiểu về cách vẽ ảnh của điểm sáng S (vật sáng nhỏ) nằm ngoài trục chính.

Nhóm 3,4: Tìm hiểu về cách vẽ ảnh của vật sáng AB.

Dự kiến sản phẩm:

• Từ điểm sáng S, ta vẽ hai tia tới thấu kính là tia tới đi qua quang tâm và tia tới song song với trục chính của thấu kính.

• Vẽ hai tia ló tương ứng.

• Xác định điểm cắt nhau (hoặc kéo dài cắt nhau) S'của hai tia ló. S' là ảnh của S qua thấu kính.

- Nếu các tia ló cắt nhau tại S' thì S' là ảnh thật của S.

- Nếu các tia ló có đường kéo dài cắt nhau tại S' thì S' là ảnh ảo của S.

Nhiệm vụ 3. Tiến hành thí nghiệm về sự tạo ảnh qua thấu kính

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và thực hiện nhiệm vụ sau:

Nhóm 1,2: Tìm hiểu về cách vẽ ảnh của điểm sáng S (vật sáng nhỏ) nằm ngoài trục chính.

Nhóm 3,4: Tìm hiểu về cách vẽ ảnh của vật sáng AB.

Dự kiến sản phẩm:

• Từ điểm sáng S, ta vẽ hai tia tới thấu kính là tia tới đi qua quang tâm và tia tới song song với trục chính của thấu kính.

• Vẽ hai tia ló tương ứng.

• Xác định điểm cắt nhau (hoặc kéo dài cắt nhau) S'của hai tia ló. S' là ảnh của S qua thấu kính.

- Nếu các tia ló cắt nhau tại S' thì S' là ảnh thật của S.

- Nếu các tia ló có đường kéo dài cắt nhau tại S' thì S' là ảnh ảo của S.

Nhiệm vụ 3. Tiến hành thí nghiệm về sự tạo ảnh qua thấu kính

GV phát dụng cụ thí nghiệm và yêu cầu HS thực hiện thí nghiệm kiểm tra các kết quả về sự tạo ảnh của thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì theo nội dung Thực hành (SGK – tr35).

Dự kiến sản phẩm:

- Ảnh thật là ảnh hứng được trên màn chắn.

- Ảnh ảo là ảnh không hứng được trên màn chắn.

Hoạt động 2: Tìm hiểu để giải bài toán xác định vị trí và kích thước của ảnh qua thấu kính

Nhiệm vụ 1. Giải bài toán xác định vị trí và kích thước của ảnh qua thấu kính hội tụ

GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và trả lời câu hỏi: Nếu AB dịch chuyển gần thấu kính thì A'B' dịch lại gần hay ra xa thấu kính và kích thước của nó thay đổi như thế nào?

Dự kiến sản phẩm:

Bước 1. Tóm tắt đề bài, ghi các kích thước đã cho.

Bước 2. Vẽ ảnh của vật qua thấu kính.

Bước 3. Dựa theo hai cặp tam giác đồng dạng thiết lập các tỉ số.

Bước 4. Giải các phương trình thu được.

Hoạt động 3: Tìm hiểu về sự hoạt động của kính lúp

GV yêu cầu HS nhận xét về đặc điểm của ảnh tạo bởi kính lúp

Dự kiến sản phẩm:

- Kính lúp là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn (thường nhỏ hơn 25 cm) có vành kính gắn với tay cầm hoặc chân đế.

- Mỗi kính lúp có các thông số khác nhau được ghi trên kính lúp: 2x, 3x,…

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Thấu kính nào sau đây có thể làm kính lúp?

• A. Thấu kính hội tụ có tiêu cự 40 cm.

• B. Thấu kính phân kì có tiêu cự 40 cm.

• C. Thấu kính hội tụ có tiêu cự 4 cm.

• D. Thấu kính phân kì có tiêu cự 4 cm.

Câu 2: Ai trong số các người kể dưới đây không cần sử dụng kính lúp trong công việc của mình?

• A. Một người thợ chữa đồng hồ.

• B. Một nhà nông học nghiên cứu về sâu bọ.

• C. Một nhà địa chất đang nghiên cứu sơ bộ một mẫu quặng.

• D. Một học sinh đang đọc sách giáo khoa.

Câu 3: Đặt vật trước thấu kính hội tụ, ở vị trí nào không tìm được ảnh rõ nét trên màn chắn?

• A. d = 2f.

• B. d < f.

• C. d > f.

• D. d = f.

Câu 4: Đặt vật AB trước thấu kính phân kì thu được trên màn ảnh A’B’. Nếu dịch chuyển vật AB lại gần thấu kính thì

• A. ảnh A’B’ dịch chuyển ra xa thấu kính và có độ lớn tăng dần.

• B. ảnh A’B’ dịch chuyển ra xa thấu kính và có độ lớn giảm dần.

• C. ảnh A’B’ dịch chuyển lại gần thấu kính và có độ lớn tăng dần.

• D. ảnh A’B’ dịch chuyển lại gần thấu kính và có độ lớn giảm dần.

Câu 5: Khi f < d < 2f, ảnh qua thấu kính hội tụ là

• A. ảnh ảo, ngược chiều, lớn hơn vật.

• B. ảnh thật, cùng chiều, nhỏ hơn vật.

• C. ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật.

• D. ảnh thật, ngược chiều, lớn hơn vật.

Dự kiến sản phẩm:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV yêu cầu HS làm việc ở nhà theo nội dung Vận dụng (SGK – tr38):