Giáo án và PPT Mĩ thuật 9 chân trời bản 1 bài 2: Sử dụng tư liệu kí hoạ trong bố cục tranh

BÀI 2: SỬ DỤNG TƯ LIỆU KÍ HỌA TRONG BỐ CỤC TRANH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV cho HS quan sát một số hình ảnh và yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Gọi tên các hoạt động ở trường của HS và cho biết ý nghĩa của các hoạt động đó. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Quan sát – nhận thức về dáng hoạt động của con người

GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, quan sát hình ảnh minh họa SGK tr.10 và trả lời câu hỏi:

• Kể tên những hoạt động thường diễn ra trong giờ ra chơi ở sân trường.
• Nêu tư thế, động tác, ý nghĩa của hoạt động đó.

Sản phẩm dự kiến:

 - Các hoạt động thường diễn ra trong giờ ra chơi: nhảy dây, chơi cầu lông, đá bóng, đá cầu, chơi ô ăn quan,…

- Ý nghĩa của hoạt động: 

+ Giúp HS nghỉ ngơi, thư giãn, có tinh thần thoải mái sau mỗi tiết học. 

+ Tạo nét đẹp văn hóa cho mỗi nhà trường. 

+ Gợi cảm hứng để sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật về trường lớp, thầy cô, bạn bè.

Hoạt động 2: Cách xây dựng bố cục tranh từ tư liệu kí họa

GV trình chiếu hình ảnh cho HS thảo luận và trả lời câu hỏi: 

• Nêu các bước xây dựng bố cục tranh từ tư liệu kí họa.

• Sử dụng tư liệu kí họa dáng người có ý nghĩa gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Các bước xây dựng bố cục tranh từ tư liệu kí họa:

+Bước 1: lựa chọn hình kí họa nhóm phù hợp với ý tưởng sáng tạo. 

+Bước 2: vẽ phác họa hoặc can lại hình để xây dựng bố cục tranh. 

+ Bước 3: điều chỉnh hình, vẽ thêm cảnh vật phù hợp để thể hiện rõ ý tưởng sáng tạo. 

+Bước 4: vẽ màu hoàn thiện tranh. 

- Ý nghĩa của việc sử dụng tư liệu kí họa dáng người: 

+Bằng cách sử dụng tư liệu kí họa, người học và người sáng tạo nghệ thuật có thể rèn luyện và cải thiện kỹ năng vẽ.

+ Tư liệu kí họa dáng người từ các họa sĩ nổi tiếng hoặc từ các bức tranh nghệ thuật cổ điển cho phép người học hỏi và nghiên cứu phong cách vẽ, cách sử dụng nét vẽ, ánh sáng, bóng tối và các yếu tố nghệ thuật khác. Điều này giúp họ phát triển phong cách riêng và mở rộng phạm vi kỹ thuật của mình.

+Tư liệu kí họa dáng người có thể là nguồn cảm hứng vô tận cho các họa sĩ. Bằng cách quan sát và nghiên cứu các tác phẩm nghệ thuật, người sáng tạo có thể khám phá ra những ý tưởng mới, tìm thấy cách tiếp cận mới với chủ đề và cảm nhận sự đa dạng trong nghệ thuật phác họa con người.

+ Tư liệu kí họa dáng người cũng là cơ hội để người sáng tạo thử nghiệm và phát triển những ý tưởng mới. Bằng cách áp dụng các kỹ thuật và phong cách học được từ tư liệu, họ có thể sáng tạo ra những tác phẩm độc đáo và mang tính cá nhân cao.

Hoạt động 3: Vẽ tranh từ tư liệu kí họa dáng người đã chuẩn bị

GV nêu câu hỏi gợi mở cho HS thảo luận: 

• Em sẽ chọn hoạt động gì để kí họa lại?

• Em có ấn tượng như thế nào về hoạt động đó?

Sản phẩm dự kiến:

 - Em lựa chọn hoạt động kí họa từ bản thân, sử dụng gương và phác thảo hình ảnh của chính mình để nâng cao kỹ năng và cảm nhận về tỉ lệ cơ thể và biểu cảm.

- Hoạt động kí họa bản thân là một trải nghiệm đáng giá và mang lại nhiều lợi ích thú vị. Đây là cách tuyệt vời để em có thể:

+ Thể hiện phong cách cá nhân

+ Hiểu rõ hơn về bản thân

+Nâng cao kỹ năng vẽ

Hoạt động 4: Trưng bày sản phẩm và chia sẻ

GV nêu câu hỏi gợi mở cho HS thảo luận: 

• Em hiểu gì về tính hợp lí của các thế dáng nhân vật trong kí họa.

• Màu sắc, nhịp điệu, tỉ lệ giữa các nhân vật trong vẽ kĩ họa được thể hiện như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Tính hợp lí của các thế dáng nhân vật trong kí họa đề cập đến sự phù hợp và tỷ lệ hợp lý của các dáng vẽ so với các quy luật về tỉ lệ cơ thể, cân đối và tự nhiên. Điều này rất quan trọng để tạo ra một bức tranh hoặc một tác phẩm nghệ thuật mà người xem có thể dễ dàng nhận ra và cảm nhận được sự hài hòa, thực tế và mỹ thuật:

+ Tỉ lệ cơ thể: Đây là quy tắc quan trọng nhất trong kí họa. Tỉ lệ cơ thể cơ bản thường được đo bằng số lần đầu của người mẫu, tỉ lệ phần người bằng 7,5 đầu là chuẩn mực chung. Nắm bắt tỷ lệ cơ thể đúng đắn giúp tạo nên sự chân thực và mỹ thuật trong hình ảnh..

+ Hành động và biểu cảm: Các thế dáng của nhân vật phải phản ánh chính xác hành động và biểu cảm của họ. Điều này đòi hỏi người vẽ phải có khả năng quan sát và hiểu biết sâu sắc về cách người vận động và di chuyển.

+ Phân bố trọng lượng: Trọng lượng của nhân vật trong thế dáng phải được phân bố hợp lý để tạo ra sự ổn định và cân bằng trong bức tranh. Điều này thường liên quan đến cách vẽ đôi chân, cơ thể đứng hay ngồi trên bề mặt phẳng.

+ Cấu trúc hình thể: Kỹ thuật vẽ phải phản ánh rõ ràng cấu trúc hình thể của người mẫu, bao gồm các đường nét, cơ bắp và các chi tiết nhỏ khác. Điều này giúp bức tranh có tính thẩm mỹ cao và sự hiểu biết sâu sắc về cấu trúc con người.

+ Ánh sáng và bóng tối: Sử dụng ánh sáng và bóng tối một cách hợp lý để tạo ra chiều sâu và thể hiện các chi tiết của cơ thể. Các đường nét và bóng đổ phải tự nhiên và phù hợp với vị trí của nguồn ánh sáng.

- Trên thực tế, màu sắc, nhịp điệu và tỉ lệ giữa các nhân vật trong vẽ kĩ họa được thể hiện qua các kỹ thuật và quyết định nghệ thuật nhằm mang lại sự hài hòa và thẩm mỹ cho bức tranh. Dưới đây là cách mà các yếu tố này có thể được áp dụng:

+ Màu sắc chủ đạo được chọn để tạo ra bức tranh hoặc hình ảnh. Màu sắc có thể mang tính biểu tượng hoặc phản ánh sắc thái cảm xúc của nhân vật hoặc bối cảnh.

+ Nhịp điệu trong kĩ thuật vẽ biểu thị sự phối hợp và sự cân bằng giữa các yếu tố khác nhau trong tác phẩm. Điều này có thể bao gồm sự phối hợp về cân đối giữa màu sắc, các đường nét, các hình dạng và khoảng trống.

+ Tỉ lệ giữa các nhân vật hoặc các yếu tố trong vẽ biểu thị mối quan hệ và sự liên kết giữa chúng. Sự lớn nhỏ, cao thấp hay sự đặt vị trí của các nhân vật trong khung cảnh có thể thể hiện sự quan trọng, sự mâu thuẫn hoặc mối quan hệ giữa họ.

Hoạt động 5: Tìm hiểu thêm cách bố cục nhóm người trong tranh của họa sĩ

GV nêu câu hỏi gợi mở cho HS thảo luận: 

• Trình bày về cách bố cục nhóm người trong tranh của họa sĩ Việt Nam.

•  Trình bày hiểu biết của em về họa sĩ Thành Chương.

Sản phẩm dự kiến:

- Bố cục nhóm người trong tranh của các họa sĩ Việt Nam thường phản ánh sự sắp xếp hài hòa giữa các nhân vật, thể hiện mối quan hệ và tương tác giữa họ thông qua các yếu tố sau:

+ Tập trung vào gia đình và cộng đồng

+ Biểu hiện văn hóa và truyền thống.

+ Tình cảm và cảm xúc.

+ Sắp xếp tỉ mỉ và chi tiết

- Họa sĩ Thành Chương là một trong những nghệ sĩ nổi tiếng và có ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực hội họa Việt Nam. Ông sinh năm 1942 tại Hà Nội và được biết đến với phong cách hội họa mang tính chất hiện đại và trừu tượng, đồng thời phản ánh sự sâu sắc và tinh tế về con người và cuộc sống:

+ Thành Chương được biết đến với việc sáng tạo ra một phong cách riêng biệt trong hội họa. Ông kết hợp giữa những nét vẽ trừu tượng với các yếu tố hiện đại và cổ điển, tạo nên một ngôn ngữ hội họa độc đáo và phong phú. Các bức tranh của ông thường mang tính biểu tượng cao, thể hiện sự sâu sắc trong tâm trí và cảm xúc của nhân vật.

+ Thành Chương thường lấy nguồn cảm hứng từ cuộc sống hàng ngày và con người Việt Nam. Các tác phẩm của ông thường mang đậm tính nhân văn, tôn vinh giá trị con người, đồng thời thể hiện sự phản ánh về những thách thức và những nỗi đau của cuộc sống. Ông cũng chuyên sâu vào việc khai thác các chủ đề về đời sống xã hội, văn hóa và lịch sử.

+ Thành Chương là một trong những họa sĩ có sự nghiệp lâu dài và thành công. Tác phẩm của ông đã được triển lãm và công nhận rộng rãi tại Việt Nam và quốc tế. Ông không chỉ là một nghệ sĩ mà còn là một giảng viên nổi tiếng, góp phần đào tạo và truyền đạt nghệ thuật cho thế hệ sau.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Cách sắp xếp các tư liệu kí họa tạo nên:

A. Chiều sâu.

B. Bố cục tranh. 

C. Sự tương phản.

D. Sự bắt mắt.

Câu 2:  Bố cục tranh từ tư liệu kí họa dáng người sắp xếp các yếu tố dựa trên:

A. tỉ lệ người và động tác. 

B. tỉ lệ người và biểu cảm. 

C. hình dáng và nét mặt. 

D. hình dáng và tỉ lệ người. 

Câu 3: Bố cục tranh là gì?

A. Bố cục tranh là cách sắp xếp các yếu tố trong một bức tranh để tạo ra sự cân đối và hài hòa. 

B. Bố cục tranh là cách sắp xếp các yếu tố trong một khung hình để tạo ra sự cân đối và hài hòa.

C. Bố cục tranh là cách sắp xếp các màu sắc trong một bức tranh để tạo ra sự cân đối và hài hòa.

D.  Bố cục tranh là cách sắp xếp các hình khối trong một khung hình để tạo ra sự cân đối và hài hòa.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Bố cục tranh từ tư liệu kí họa dáng người sắp xếp các yếu tố dựa trên đâu?

Câu 2:Ý nghĩa của cách sắp xếp các tư liệu kí họa?