Giáo án điện tử chuyên đề Vật lí 11 kết nối Bài 4: Biến điệu

NHIỆT LIỆT CHÀO ĐÓN

CẢ LỚP ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Sự thay đổi các đặc tính như biên độ hoặc tần số của tín hiệu sóng mang theo biên độ của sóng âm tần được gọi là biến điệu AM hoặc FM.

Tín hiệu vào và ra của mạch điều chế AM

Tín hiệu vào và ra của mạch điều chế FM

Vậy tại sao chúng ta phải biến điệu tín hiệu?

CHUYÊN ĐỀ 2: TRUYỀN THÔNG TIN BẰNG SÓNG VÔ TUYẾN

BÀI 4: BIẾN ĐIỆU

NỘI DUNG BÀI HỌC

I. Biến điệu biên độ (AM)

II. Biến điệu tần số (FM)

III. So sánh biến điệu AM và FM

IV. Tần số và bước sóng được sử dụng trong các kênh truyền thông

CHIA LỚP THÀNH 2 NHÓM

Nhóm A

Tìm hiểu về những đặc điểm chung của biến điệu AM.

Nhóm B

Tìm hiểu về những đặc điểm chung của biến điệu FM.

BIẾN ĐIỆU BIÊN ĐỘ (AM)

I.

Quan sát hình ảnh

Câu hỏi (SGK - tr.28)

Trong biến điệu AM, đặc tính nào của sóng mang thay đổi, đặc tính nào giữ nguyên?

Biên độ của sóng mang thay đổi theo biên độ của sóng âm tần theo thời gian.

Tần số và pha của sóng mang giữ nguyên không thay đổi.

Câu hỏi (SGK - tr.29)

Trong dải tần số từ 526,5 kHz đến 1606,5 kHz (Hình 4.4) có bao nhiêu kênh radio AM? Tại cùng một thời điểm có bao nhiêu kênh được phép hoạt động?

Trong dải tần số từ 526,5 kHz đến 1606,5 kHz có 120 kênh radio AM, mỗi kênh rộng 9 kHz.

Tại cùng một thời điểm có 120 kênh được phép hoạt động.

GHI NHỚ

Biến điệu AM: là một kĩ thuật được sử dụng để truyền thông tin qua một sóng mang, biên độ của tín hiệu sóng mang thay đổi theo biên độ của sóng âm tần theo thời gian, tần số và pha của sóng mang giữ nguyên không thay đổi.

BIẾN ĐIỆU TẦN SỐ (FM)

II.

Quan sát hình ảnh

Câu hỏi 1:

Trong biến điệu FM, đặc tính nào của sóng mang thay đổi, đặc tính nào giữ nguyên?

Tần số của tín hiệu sóng mang thay đổi theo biên độ của sóng âm tần.

Biên độ đỉnh và pha của tín hiệu sóng mang không thay đổi.

Câu hỏi 2:

Trong Hình 4.8, nếu khoảng cách kênh là 0,2 MHz thì sẽ có bao nhiêu kênh FM trong dải từ 88 MHz đến 108 MHz? Tại cùng một thời điểm có bao nhiêu kênh FM được phép hoạt động?

Khoảng cách kênh là 0,2 MHz thì sẽ có khoảng 100 kênh FM, mỗi kênh rộng 200 kHZ.

Tại cùng thời điểm có thể hoạt động được 50 kênh được phép hoạt động vì cứ cách một kênh lại có một kênh không được phép sử dụng để chống nhiễu.

GHI NHỚ

Biến điệu FM: là một kĩ thuật được sử dụng để truyền thông tin qua một sóng mang, tần số của tín hiệu sóng mang thay đổi theo biên độ của sóng âm tần, biên độ đỉnh và pha của tín hiệu sóng mang không thay đổi.

Quá trình sử dụng sóng điện từ có tần số cao (sóng mang) để mang các tín hiệu bản tin có tần số thấp (sóng âm tần) đi xa được gọi là biến điệu.

KẾT LUẬN

Video nguyên tắc thông tin liên lạc bằng sóng vô tuyến

MỞ RỘNG

SO SÁNH BIẾN ĐIỆU AM VÀ FM

III.

Hoạt động (SGK - tr.30)

Hãy tìm hiểu trên internet, sách, báo và cho biết kênh VOV giao thông phát sóng sử dụng biến điệu AM hay FM.

FM

THẢO LUẬN NHÓM 6HS

Đọc mục III trang 30 SGK và hoàn thành bảng:

Truyền âm thanh bằng cách thay đổi biên độ của tín hiệu sóng mang, tần số và pha giữa nguyên.

Truyền âm thanh bằng cách thay đổi tần số của tín hiệu sóng mang, biên độ và pha giữa nguyên.

525 đến 1 705 kHz.

87,5 đến 108,0 MHz.

4 – 5 kHz.

15 kHz.

Phát ở chế độ đơn âm (băng tần hẹp hơn), dùng để phát âm thanh và tin tức, chất lượng kém hơn.

Phát âm thanh nổi (băng tần rộng hơn), phù hợp phát âm nhạc, chất lượng tốt hơn.

Rộng hơn.

Hẹp hơn.

Dễ bị ảnh hưởng bởi nhiễu.

Ít bị ảnh hưởng bởi nhiễu.

IV. TẦN SỐ VÀ BƯỚC SÓNG ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG CÁC KÊNH TRUYỀN THÔNG

Nhắc lại các khái niệm:

Bước sóng: Bước sóng là khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm dao động cùng pha.

Ví dụ

Giải

Sóng FM của đài tiếng nói Việt Nam có tần số f = 100 MHz. Tính bước sóng mà đài thu được.

Câu 1:

Sóng điện từ trong chân không có bước sóng là 2000m, xác định tần số của sóng điện từ đó?

Câu 2:

Giải

Câu hỏi 1 (SGK - tr.31)

Hãy cho biết Đài Tiếng nói Việt Nam VOV3 phát trên tần số nào?

Đầu tiên phát sóng trên tần số FM 100 MHz.

Sau đó đổi sang tần số FM 102,7 MHz tại Hà Nội.

Câu hỏi 2 (SGK - tr.31)

Hãy cho biết dải tần số sóng ngắn và sóng trung mà Đài VOV1 đang sử dụng là bao nhiêu?

Vùng phủ sóng ngắn của VOV1:

Các tỉnh miền núi phía bắc, tây - bắc, tây Thanh Hóa, tây Nghệ An: tần số 9530 kHz - 5975 kHz.

Các tỉnh Tây Nguyên: tần số 7 210 kHz.

Vùng phủ sóng trung của VOV1:

Toàn bộ các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ và một phần các tỉnh trung du như: Hoà Bình, Sơn La, Yên Bái, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh và miền duyên hải các tỉnh từ Thanh Hoá đến Thừa Thiên Huế.

Tần số 630 kHz

Tần số 675 kHz

phủ từ nam Thừa Thiên Huế đến bắc Quảng Ngãi.

Tần số 648 kHz

phủ toàn bộ tỉnh Bình Định và bắc tỉnh Phú Yên.

Tần số 666 kHz

phủ từ nam Tuy Hoà đến bắc Ninh Thuận.

Tần số 690 kHz

Tần số 690 kHz

Tần số 711 kHz

phủ khu vực Đắk Lắk và vùng phụ cận.

phủ Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận.

phủ toàn bộ các tỉnh đồng bằng Nam Bộ từ Thành phố Hồ Chí Minh đến mũi Cà Mau.

Hoạt động (SGK - tr.31)

• Tìm hiểu cách phân chia, cấp phát tần số của một số kênh truyền thông trên thực tế.
• Liệt kê một số tần số phát sóng trên radio Việt Nam, một số kênh truyền hình của Đài truyền hình Việt Nam.
• Từ tần số của các kênh phát thanh và truyền hình đã liệt kê ở trên, em hãy tính bước sóng tương ứng của chúng.

Gợi ý

Cách phân chia, cấp phát tần số của một số kênh truyền thông trên thực tế:

Kênh truyền thông là môi trường được sử dụng để truyền tải thông tin từ nơi phát đến nơi thu. Kênh có dây truyền tải thông tin bằng dây dẫn hoặc cáp (cáp đồng, cáp quang). Kênh vô tuyến sử dụng không gian tự do (không khí) để truyền tải thông tin.

Theo quy định, phổ tần số vô tuyến được chia thành các băng tần, là một dải nhỏ trong phổ tần số vô tuyến, trong băng tần, các kênh thông tin sẽ được cấp phát cho mục đích sử dụng.

Một số kênh truyền thông phổ biến như:

--------------- Còn tiếp ---------------