Giáo án điện tử Mĩ thuật 10 Lí luận và Lịch sử MT Kết nối Bài 1: Khái quát chung về lịch sử mĩ thuật

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Theo em, những trường đại học nào ở Việt Nam giảng dạy, nghiên cứu về ngành Lí luận và Lịch sử mĩ thuật?

BÀI 1:

KHÁI QUÁT CHUNG VỀ LỊCH SỬ MĨ THUẬT

KHÁM PHÁ

Lịch sử Mĩ thuật là gì?

• Đọc thông tin mục Lịch sử mĩ thuật là gì?, quan sát hình ảnh, sơ đồ SGK tr.5, 6, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi:
• Nhóm 1: Tìm hiểu về đối tượng nghiên cứu của ngành Lịch sử mĩ thuật.
• Nhóm 2: Trình bày những dấu mốc quan trọng của ngành Lịch sử mĩ thuật ở Việt Nam.

Lịch sử Mĩ thuật là gì?

- Đối tượng nghiên cứu của ngành Lịch sử mĩ thuật là nguồn gốc, sự ra đời của mĩ thuật theo diễn trình thời gian qua những biểu hiện về sự thay đổi hoặc kế thừa, phát triển từ các giai đoạn chuyển tiếp.

• Ở các nước phương Tây, xuât hiện đa dạng về loại hình nghệ thuật đã xuất hiện các ngành khoa học có đối tượng nghiên cứu lịch sử mĩ thuật như: Lịch sử nghệ thuật, Lý luận và phê bình,…

- Những dấu mốc quan trọng của ngành Lịch sử mĩ thuật ở Việt Nam:

• Các hoạt động liên quan đến lí luận và lịch sử mĩ thuật đã xuất hiện từ lâu với những bài nghiên cứu về mĩ thuật dân gian, truyền thống.
• Năm 1962, Viện Mỹ thuật Mĩ nghệ được thành lập, họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung làm Viện trưởng.
• Năm 1978, Khoa lí luận và Lịch sử mĩ thuật được thành lập tại trường Cao đẳng Mĩ thuật Việt Nam, PGS Nguyễn Trân làm trưởng khoa.
• Cho đến nay, ngành Lí luận và Lịch sử mĩ thuật được đào tạo bài bản với nhiều thế hệ nhà nghiên cứu có đóng góp như Nguyễn Tiến Cảnh, Nguyễn Từ Chi,…

Nghiên cứu mĩ thuật

Nghiên cứu mĩ thuật là lĩnh vực bao hàm chung cho cả lịch sử mĩ thuật, phê bình và lí luận mĩ thuật, sắp xếp công việc theo trật tự:

Sự kiện mĩ thuật à Lí thuyết/lí luận mĩ thuật à Bình giải, bàn luận về mĩ thuật.

NHẬN BIẾT

• Chia HS thành 3 nhóm, đọc thông tin mục Nhận biết, quan sát hình ảnh, SGK tr.7-11, thảo luận và trả lời câu hỏi:

Nhóm 1: Trình bày một số kết quả khảo cổ học tại di tích Hoàng Thành Thăng Long hoặc một di sản một di sản mĩ thuật thời sơ sử/phong kiến, qua đó làm rõ mối liên hệ liên ngành giữa Lịch sử mĩ thuật và Khảo cổ học.

Nhóm 2: Lựa chọn và trình bày một cách tiếp cận trong tìm hiểu lịch sử mĩ thuật. Qua đó, làm rõ ý nghĩa, giá trị của cách tiếp cận này trong tìm hiểu lịch sử mĩ thuật.

Nhóm 3: Trình bày các bước tìm hiểu lịch sử mĩ thuật qua một số ví dụ cụ thể để làm rõ ý nghĩa, sự cần thiết của các bước nghiên cứu.

Mối liên hệ giữa ngành Lịch sử mĩ thuật và Khảo cổ học

- Một số kết quả khảo cổ học tại di tích Hoàng Thành Thăng Long: Tương ứng với di tích của các thời kỳ là các loại hình di vật.

• Thời tiền Thăng Long:
  • Di vật ít gồm gạch ngói của các giai đoạn thế kỷ 3 - 4 đến thế kỷ 5 - 6, thế kỷ 7 - 9 và thời Đinh tiền Lê.
  • Số lượng hiện vật rất ít, thế kỷ 3 - 6 là một số viên gạch bìa in hình hoa văn ô trám, thế kỷ 7 - 9 có ngói âm dương màu xám, đầu ngói hoa sen và bát gốm men màu (thời Đường).

ðThời Đinh - Tiền Lê là một số đầu ngói màu đỏ có hình cánh sen.

• Thời Lý:
  • Có chân tảng đá cát, mảnh lá đề rồng cỡ lớn, mảnh mào tượng rồng cỡ lớn bằng đất nung, một số mảnh gạch lát nền hoa sen, hoa cúc.
  • Hiện vật thời Lý ở vị trí này cũng rất ít.
• Thời Trần:
  • Gạch in chữ Vĩnh Ninh trường, gạch vuông, ngói sen, ngói mũi lá, gốm men loại của Việt Nam, một số ít của Trung Quốc.
  • Số lượng hiện vật thời Trần khá nhiều.
• Thời Lê sơ và thời Mạc:
  • Có nhiều mảnh ngói rồng tráng men vàng, men xanh. Gạch vồ (có viên có chữ), các chân tảng đá đặc trưng của thời Lê Sơ.
  • Số lượng hiện vật thời này khá nhiều, đặc biệt dòng gốm hoa lam thời Lê - Mạc chiếm số lượng lớn (đồ gốm hoa lam vẽ rồng và hoa sen).
• Thời Lê Trung hưng:
  • Gạch ngói, gạch hộp rỗng trang trí hoa cúc, các loại gốm men. Số lượng mảnh hiện vật thời Lê Trung hưng khá nhiều.
• Thời Nguyễn:
  • Là các loại gạch ngói vụn, một ít gốm sứ.

Lịch sử mĩ thuật và Khảo cổ học có mối liên hệ, gắn bó mật thiết với nhau. Một cuộc khảo sát khảo cổ học bao gồm nhiều giai đoạn khác nhau. Từ các phân tích, đánh giá, nghiên cứu công khai, nhà khảo cổ học có thể cung cấp nguồn tư liệu cho các sử gia, nhà nghiên cứu mĩ thuật.

Một số cách tiếp cận trong tìm hiểu Lịch sử mĩ thuật

• Tiếp cận di sản mĩ thuật theo quan điểm mĩ thuật học: nhà nghiên cứu thực hiện quá trình nghiên cứu bằng việc khảo sát, khám phá nghệ thuật của di sản, đưa ra những luận bàn khoa học về mĩ thuật trên cơ sở ngôn ngữ tạo hình, góp phần giải mã di sản truyền thống.
• Tiếp cận mĩ thuật theo quan điểm xã hội học: sự phát hiện về phong cách và hình thức nghệ thuật theo quy mô lớn.
• Tiếp cận mĩ thuật theo quan điểm triết học / mĩ học: nghiên cứu cái đẹp và ý thức thẩm mĩ.
• Tiếp cận mĩ thuật trên cơ sở văn hóa học: nghiên cứu, nhìn nhận vấn đề về tác giả, tác phẩm dựa trên giá trị văn hóa, phong cách và bản sắc riêng của nghệ sĩ.

Các bước tìm hiểu lịch sử mĩ thuật

1. Bước 1: Xác định đối tượng mĩ thuật cần tìm hiểu.
2. Bước 2: Tìm hiểu các điều kiện tác động khách quan.
3. Bước 3: Tìm hiểu các điều kiện tác động chủ quan.
4. Bước 4: Phân tích các đặc điểm, đặc trưng.
5. Bước 5: Nhận định giá trị tác phẩm.

THẢO LUẬN

• Chúng ta có thể kết nối tác phẩm với bối cảnh lịch sử mà nó được tạo ta hay không?
• Tác phẩm được thực hiện ở đâu? Thông qua tác phẩm, chúng ta biết điều gì về thời kì lịch sử mà nó được tạo ra hay không?
• Lợi ích của việc đến di tích hoặc tham quan bảo tàng?

VẬN DỤNG

• Thiết lập các danh mục tài liệu về lịch sử mĩ thuật (sách, tạp chí, trang thông tin điện tử,...).
• Tìm hiểu về một trường đại học có mã ngành Lí luận và Lịch sử mĩ thuật ở Việt Nam mà em biết.
• Kể tên các nhà nghiên cứu mĩ thuật ở Việt Nam mà em biết.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

• Hoàn thành bài tập vận dụng.
• Học và chuẩn bị bài 2 – Khái quát về lịch sử thế giới.

CẢM ƠN CÁC EM ĐÃ LẮNG NGHE BÀI GIẢNG!