Giáo án PowerPoint Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo bài 19: Bước ngoặt lịch sử đầu thế kỉ X

BÀI 19: BƯỚC NGOẶT LỊCH SỬ ĐẦU THẾ KỈ X

KHỞI ĐỘNG

Nhìn vào bức tranh, em có biết cuối cùng ai là người đã hoàn thành trọn vẹn được ước nguyện độc lập thiêng liêng cho dân tộc ra không?

• Những cuộc khởi nghĩa từ Hai Bà Trưng đến Phùng Hưng lần lượt nổ ra và thất bại nhưng khát khao giành độc lập của nhân dân ta vẫn rực cháy suốt ngàn năm Bắc thuộc.
• Đầu thế kỉ X, một bước ngoặt lịch sử quan trọng đã xảy ra, biến khát khao thiêng liêng đó của dân tộc trở thành hiện thực.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH QUYỀN TỰ CHỦ CỦA HỌ KHÚC, HỌ DƯƠNG
2. HỌ KHÚC XÂY DỰNG NỀN TỰ CHỦ

• Từ cuối thế kỉ IX, nhà Đường suy yếu.
• Khúc Thừa Dụ, một hào trưởng ở Hải Dương ngày nay đã đánh chiếm thành Đại La và tự xưng Tiết độ sứ, xây dựng một chính quyền tự chủ.
• Năm 906, nhà Đường buộc phải phong chức Tiết độ sứ cho Khúc Thừa Dụ.

Câu hỏi: Việc nhà Đường công nhận chức Tiết độ sứ cho Khúc Thừa Dụ thể hiện điều gì?

=> Nhà Đường suy yếu.

Thực hiện một cuộc cướp chính quyền một cách khéo léo, đẩy nhà Đường vào thế đã rồi - buộc phải công nhận chính quyền tự chủ của người Việt.

Năm 907, Khúc Thừa Dụ mất, con trai là Khúc Hạo lên thay. Trong 10 năm (907-917), chính quyến Khúc Hạo đã tiến hành nhiều cải cách tiến bộ.

Thảo luận và trả lời câu hỏi

• Em hãy cho biết những việc làm của Khúc Thừa Dụ và Khúc Hạo để xây dựng nền tự chủ cho dân tộc?
• Theo em, những việc làm của cha con Khúc Thừa Dụ có ý nghĩa như thế nào?

Những việc làm của Khúc Thừa Dụ và Khúc Hạo để xây dựng nền tự chủ cho dân tộc:

+ Tổ chức lại các đơn vị hành chính.

+ Bãi bỏ chính sách bóc lột của quan lại đô hộ.

+ Chỉnh lại mức thuế. Đặt quan lại phụ trách thuế

+ Chiêu mộ thêm binh lính

=> Những việc làm của cha con Khúc Thừa Dụ có ý nghĩa: xây dựng chính quyền tự chủ, độc lập với phong kiến phương Bắc cho người Việt, chính quyền của riêng người Việt - do người Việt nắm giữ.

2. DƯƠNG ĐÌNH NGHỆ CHỐNG QUÂN NAM HÁN, CỦNG CỐ NỀN TỰ CHỦ

• Phong kiến phương Bắc vẫn chưa từ bỏ ý định thống trị. Nhà Nam Hán tiến sang đánh nước ta vào mùa thu năm 930.
• Dương Đình Nghệ - một vị tướng của Khúc Hạo, lãnh đạo nhân dân ta tiếp tục đấu tranh chống Nam Hán.

Thảo luận và trả lời câu hỏi

Trình bày những điểm chính về diễn biến và kết quả chống quân Nam Hán do Dương Đình Nghệ lãnh đạo.

Diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa

• Năm 931, Dương Đình Nghệ đem quân ra tấn công thành Đại La. Quân Nam Hán cho người về nước xin viện binh.
• Ông chiếm được Đại La và chủ động đón đánh quân tiếp viện.
• Quân Nam Hán đại bại, chủ tướng Trình Bảo bị chém đầu.

Kết quả của cuộc khởi nghĩa

Quân Nam Hán bị đánh tan

Dương Đình Nghệ tự xưng là Tiết độ sứ,khôi phục nền tự chủ.

Cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán -  thời gian rất gần chỉ trong vòng 10 năm Dương Đình Nghệ đã khôi phục và củng cố tiếp nền tự chủ bắt đầu từ Khúc Thừa Dụ.

1. NGÔ QUYỀN VÀ CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG NĂM 938

• Ngô Quyền (898-944), người Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội).
• Ông là người “khôi ngô, mắt sáng như chớp, dáng đi thong thả như hổ, có trí dũng, sức có thể nâng được vạc”; làm nha tướng của Dương Đình Nghệ

Thảo luận và trả lời câu hỏi

• Ngô Quyền kéo quân ra Bắc để làm gì?
• Mục đích xâm lược lần thứ hai của quân Nam Hán là gì?
• Ngô Quyền đã chuẩn bị kế hoạch cho trận thủy chiến chặn giặc như thế nào?
• Theo em, trận địa cọc Bạch Đằng sẽ gây khó khăn gì cho quân giặc?

Ngô Quyền kéo quân ra Bắc để trị tội kẻ phản nghịch Kiều Công Tiễn.

Mục đích xâm lược lần thứ hai của quân Nam Hán: mưu đồ trả thù lần thất bại trước đó và dã tâm bành trướng, mở rộng lãnh thổ của nhà Nam Hán.

Chuẩn bị kế hoạch cho trận thủy chiến chặn giặc:

• Ngô Quyền sai người đem cọc vạt nhọn đầu bịt sắt đóng ngầm trước ở cửa biển.
• Thuyền của quân địch theo nước triều lên vào trong hàng cọc ta dễ bề chế ngự, không cho chiếc nào ra thoát.

Quân địch sẽ bị động, bất ngờ, không kịp trở tay.

Thuật lại ngắn gọn diễn biến trận chiến trên sông Bạch Đăng năm 938

+ Cuối năm 938, nhân lúc thuỷ triểu lên, Ngô Quyền cho thuyền nhỏ ra khiêu chiến, nhử quân giặc do Lưu Hoằng Tháo chỉ huy tiến sâu vào cửa sông Bạch Đằng .

+ Lưu Hoằng Tháo cho quân đuổi theo, vượt qua bãi cọc ngầm.

+ Đợi khi thuỷ triều rút, Ngô Quyền hạ lệnh tấn công.

+ Quân giặc hoảng loạn. Lưu Hoằng Tháo tử trận.

Thảo luận và trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 1

+ Theo em, nét độc đáo trong cách tổ chức đánh giặc của Ngô Quyên thể hiện ở những điểm nào?

+ Nêu ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng đối với lịch sử dân tộc?

Nét độc đáo trong cách đánh giặc

Phân tích được thế mạnh - yếu của quân giặc: quân đông, có lợi thế về chiến thuyền; không nắm vững địa hình cụ thể, kéo quân từ xa đến mệt mỏi lại.

Chủ động bày trận địa phục kích, tận lợi dụng lợi thế của sông Bạch Đằng

Ý nghĩa lịch sử của chiến thắng Bạch Đằng

• Thể hiện ý chí quyết tâm đấu tranh chống xâm lược của dân tộc ta.
• Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc.
• Đánh dấu sự trưởng thành của dân tộc và kết thúc hoàn toàn thời kì đấu tranh giành lại độc lập hàng chục thế kỉ, đưa dân tộc ta bước sang một kỉ nguyên mới.

LUYỆN TẬP

Ai là người đã tự xưng tiết độ sứ năm 905?

1. Khúc Hạo
2. Khúc Thừa Dụ
3. Dương Đình Nghệ
4. Ngô Quyền

Đáp án B

Ngô Quyền đã chủ động lên kế hoạch  chống quân Nam Hán ở:

1. Vùng đầm Dạ Trạch
2. Thành Đại La
3. Cửa sông Bạch Đằng
4. Cửa sông Tô Lịch

Đáp án C

Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 đã chấm dứt thời Bắc thuộc, mở ra thời kì:

1. Tự do, tự chủ lâu dài của dân tộc
2. Độc lập, tự chủ trong thời gian ngắn
3. Đấu tranh giành quyền độc lập, tự chủ
4. Độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc

Đáp án D

VẬN DỤNG

Em hãy tra cứu thông tin để biết hiện nay có những con đường, trường học, làng xã hay di tích lịch sử nào mang tên các vị anh hùng dân tộc trong thời Bắc thuộc ở nơi em đang sinh sống.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Trả lời câu 1 – Luyện tập, SGK trang 99

Làm bài tập Bài 19,

Sách bài tập

Đọc trước Bài 20,

SGK trang 100