Giáo án PowerPoint ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo bài 6: Gió lạnh đầu mùa

Bài 6:

GIÓ LẠNH ĐẦU MÙA

(Thạch Lam)

KHỞI ĐỘNG

Em đã bao giờ làm một việc tốt nhưng bị người khác hiểu nhầm và chê trách hay chưa?

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác giả Thạch Lam (1910 – 1942)

• Tên khai sinh: Nguyễn Tường Vinh.
• Quê quán: Hà Nội, lúc nhỏ ở quê ngoại Cẩm Giàng, Hải Dương.
• Truyện ngắn của ông giàu cảm xúc, lời văn bình dị và đậm chất thơ. Nhân vật chính thường là những con người bé nhỏ, cuộc sống nhiều vất vả, cơ cực mà tâm hồn vẫn tinh tế, đôn hậu.

* Một số tác phẩm tiêu biểu

2. Tác phẩm “Gió lạnh đầu mùa”

• Sáng tác năm 1937.
• Thể loại: truyện ngắn
• Ngôi kể: ngôi thứ ba
• Nhân vật chính: Sơn và Lan
• Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, biểu cảm

TÓM TẮT VĂN BẢN

Sắp xếp các dữ liệu sau để hoàn thiện bản tóm tắt

1. 1. Những cơn gió lạnh đầu mùa thổi đến phố chợ.
2. 2. Ái ngại về hoàn cảnh của Hiên, Sơn và Lan quyết định về nhà lấy áo bông của Duyên (đứa em xấu số), giấu mẹ, mang sang cho Hiên.
3. 3. Chị em Lan, Sơn xúng xính trong những chiếc áo ấm đắt tiền; những đứa trẻ nghèo hàng xóm vẫn mặc những chiếc áo mong manh thường ngày; riêng Hiên vẫn mặc chiếc áo rách tơi tả, đang co ro vì lạnh.
4. 4. Mẹ Hiên mang áo bông sang nhà trả lại, may mắn được mẹ Sơn và Lan cho vay tiền mua áo ấm cho Hiên.
5. 5. Chuyện đến tai người nhà, Sơn và Lan sợ bị mẹ mắng. đi đòi lại áo không được, không dám về nhà.

Sắp xếp các dữ liệu sau để hoàn thiện bản tóm tắt

THỨ TỰ: 1 – 3 – 2 – 5 – 4

          Những cơn gió lạnh đầu mùa thổi đến phố chợ. Chị em Lan, Sơn xúng xính trong những chiếc áo ấm đắt tiền; những đứa trẻ nghèo hàng xóm vẫn mặc những chiếc áo mong manh thường ngày; riêng Hiên vẫn mặc chiếc áo rách tơi tả, đang co ro vì lạnh. Ái ngại về hoàn cảnh của Hiên, Sơn và Lan quyết định về nhà lấy áo bông của Duyên (đứa em xấu số), giấu mẹ, mang sang cho Hiên. Chuyện đến tai người nhà, Sơn và Lan sợ bị mẹ mắng. đi đòi lại áo không được, không dám về nhà. Mẹ Hiên mang áo bông sang nhà trả lại, may mắn được mẹ Sơn và Lan cho vay tiền mua áo ấm cho Hiên.

BỐ CỤC VĂN BẢN

- Phần 1: từ đầu đến "mày may cho": Những đứa trẻ khi gió lạnh đầu mùa về.

- Phần 2: còn lại: Hành động đẹp của hai chị em Sơn và Lan.

1. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
2. Hai chị em Sơn và Lan

THẢO LUẬN NHÓM

• Thời gian và không gian trong truyện được mở ra như thế nào? Tìm những chi tiết, hình ảnh.
• Qua đoạn văn đầu, em nhận thấy hoàn cảnh gia đình hai chị em Sơn như thế nào ở khu phố chợ? Chi tiết nào nói lên điều đó.
• Dù điều kiện gia đình tốt nhưng thái độ của chị em Sơn với những đứa trẻ xung quanh như thế nào? Qua đó, em có suy nghĩ gì về hai chị em Sơn.

1. Cuộc sống hằng ngày

Thời gian, không gian: chợ vắng, mấy cái quán chơ lộng gió, rác bẩn rải rác lẫn với lá rụng, gió thổi lạnh làm cay mắt.

Gia đình khá giả, có điều kiện:

+ Có quần áo đẹp để mặc

+ Thường cho những nhà xung quanh vay mượn tiền

Thái độ: thân mật, gần gũi chứ không kiêu kì và khinh khỉnh như các em họ của Sơn. 

=> Hòa đồng, gần gũi với mọi người xung quanh.

1. Tâm trạng của hai chị em khi cho áo bé Hiên

Khi nhìn thấy Hiên đứng bên cột quán, co ro trong chiếc áo tơi , Sơn và Lan đã có suy nghĩ, hành động gì?

- Khi nhìn thấy bé Hiên: Lan đã gọi lại hỏi han, Sơn động lòng thương.

Nảy ra ý nghĩ tốt: đem cho Hiên cái áo bông cũ của em Duyên - người em đã mất của Sơn.

Hành động đẹp: Lan hăm hở về nhà lấy áo, Sơn đứng đợi và trong lòng thấy vui.

Việc làm tốt: bé Hiên tránh được rét.

=> Sơn và Lan là những đứa bé có tấm lòng nhân hậu, thương người, biết cảm thông và biết chia sẻ.

1. Tâm trạng hai chị em khi mẹ biết chuyện

CHIA SẺ CẶP ĐÔI

• Khi nghe người ví nói mẹ đã biết chuyện, tâm trạng hai chị em Sơn như thế nào? Hãy chỉ ra các chi tiết miêu tả tâm trạng hai chị em Sơn?
• Theo em, vì sao người mẹ không trách mắng Sơn và Lan?
• Hành động của hai chị em đã dẫn đến cách ứng xử của hai người mẹ ở cuối truyện như thế nào?

- Tâm trạng hai chị em:

• Lo lắng “sắp ăn, bỏ đũa đứng dậy”
• Hai chị em lo sợ đi tìm Hiên để lấy lại áo
• Lan trách em vì đã nghĩ ra việc cho áo
• Hai chị em lo lắng, dắt nhau lén về nhà
• Ngạc nhiên khi thấy hai mẹ con Hiên đang ở trong nhà.

• Khi mẹ biết chuyện: không trách mắng Sơn và Lan vì thấy hai con đã làm được việc tốt, đồng cảm với lòng trắc ẩn và tình thương người của hai chị em.
• Mẹ Sơn đã thể hiện sự đồng cảm ấy bằng việc cho mẹ Hiên vay tiền mua áo.

2. Những đứa trẻ nơi phố nghèo

CHIA SẺ CẶP ĐÔI

• Tìm những chi tiết miêu tả về những đứa trẻ nơi phố chợ khi trời trở lạnh?
• Khi thấy hai chị em Sơn, thái độ của bọn trẻ như thế nào?
• Hình ảnh của những đứa trẻ gợi cho em suy nghĩ gì về cuộc sống của những đứa trẻ nghèo?
• Qua cách miêu tả, em cảm nhận được tình cảm của tác giả như thế nào dành cho những đứa trẻ?

=> Cuộc sống nghèo khó, thiếu thốn, tội nghiệp của những đứa nơi phố chợ. Qua đó, thể hiện sự cảm thông xót xa của tác giả với hoàn cảnh của những đứa trẻ nghèo khó.

III. TỔNG KẾT

NỘI DUNG

- Truyện viết về hành động đẹp cảu hai chị em Sơn và Lan cho bé Hiên chiếc áo bông cũ – là kỉ vật của gia đình. Truyện Gió lạnh đầu mùa thể hiện tình yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau giữa người với người trong cuộc sống.

NGHỆ THUẬT

- Kết hợp kể chuyện với miêu tả và biểu cảm.

- Lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, đặc sắc.

LUYỆN TẬP

Qua truyện Gió lạnh đầu mùa, em hãy liệt kê các sự việc chính và vẽ thành sơ đồ. Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa các sự việc trong truyện.

VẬN DỤNG

Em hãy quan sát những hình ảnh sau và nhận xét về phong trào quyên góp ủng hộ quần áo cho trẻ em vùng núi khó khăn ở nước ta.

Về nhà

• Ôn tập bài cũ: tóm tắt văn bản, nêu được ý nghĩa của bài
• Chuẩn bị bài mới: Tuổi thơ tôi