BÀI 7

HỖN SỐ

KHỞI ĐỘNG

Chia đều 3 cái bánh cho hai bạn thì mỗi bạn được bao nhiêu phần bánh nhỉ?

Tròn nói mỗi bạn được  cái bánh. Em có đồng ý với Tròn không?

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Hỗn số

Ở chợ quê người ta thường đổ bánh đúc trên đĩa có lót lá để tiện cho việc bán theo các phần khác nhau (xem hình). Thông thường mỗi đĩa bánh chia làm 4 phần.

Tổng quát

Cho a và b là hai số nguyên dương, a > b, a không chia hết cho b. Nếu a chia cho b được thương là q và số dư là r, thì ta viết   và gọi  là hỗn số. Đọc là "q, r phần b".

Chú ý: Với hỗn số  ta gọi  là phần số nguyên và   là phần phân số.

Thực hành 1

Viết   dưới dạng hỗn số, cho biết phần số nguyên và phần phân số.

• Phần số nguyên:
• Phần phân số:

2. Đổi phân số ra hỗn số

Ta viết phân số  với a > b > 0 thành hỗn số .

Ngược lại, ta đổi được hỗn số  thành phân số theo quy tắc sau:

Quy tắc

Muốn viết một hỗn số dương dưới dạng phân số, ta lấy phần nguyên nhân với mẫu, cộng tử và giữ nguyên mẫu.

Ví dụ 2:

Ví dụ 3: So sánh .

Giải:

Thực hành 2

Tính giá trị biểu thức: .

Giải:

LUYỆN TẬP

Hoạt động cá nhân hoàn thành các bài tập sau

Bài 2/SGK-tr24: Sắp xếp các khối lượng sau theo thứ tự từ lớn đến nhỏ:

Giải:

Ta có:

365 kg  

Vì  nên

Bài 3/SGK-tr24: Dùng phân số hoặc hỗn số để viết các đại lượng diện tích dưới đây theo mét vuông:

1. a) 125 dm²; b) 218 cm²;
2. c) 240 dm²; d) 34 cm².

Nếu viết chúng theo đề-xi-mét vuông thì sao?

Giải:

Ta có 1 dm² ; 1 cm²

1. a) 125 dm²
2. b) 218 cm²

Hoặc 218 cm²

1. c) 240 dm²
2. d) 34 cm²

Hoặc 34 cm²

Bài 5/SBT-tr32: Thực hiện phép tính

1. a) ;
2. b)

Giải:

1. a)
2. b) 

VIỆT NAM VÔ ĐỊCH

EM TẬP LÀM THỦ MÔN

Chọn hỗn số biểu diễn cho phần được tô màu:

1. .
2. .
3. 3.
4. .

Phân số nào sau đây không thể đổi ra dạng hỗn số?

A..

1. .
2. .
3. .

Điền số thích hợp vào chỗ trống:

13. 13.
14. 14.
15. 15.
16. 16.

Mẹ có 15 quả cam, mẹ muốn chia đều số cam đó cho 4 anh em. Hỏi mỗi anh em được mấy quả và mấy phần của quả cam?

1. 3 quả và 1 phần.
2. 2 quả và 3 phần.
3. 3 quả và 2 phần.
4. 3 quả và 3 phần.

Chọn câu sai

2. có phần số nguyên là 2, phần phân số là .
3. là kết quả của phép chia 10 cho 7.
4. là kết quả của phép chia 17 cho 7.

VẬN DỤNG

Thảo luận nhóm hoàn thành các bài tập sau:

Bài 4/SGK-tr24: Hai xe ô tô cùng đi được quãng đường 100km, xe taxi chạy trong  giờ và xe tải chạy trong 70 phút. So sánh vận tốc hai xe.

Giải:

Cách 1:

Đổi:

Vận tốc của xe taxi là:  (km/giờ)

Vận tốc của xe tải là:  (km/giờ)

Vậy vận tốc xe tải chạy lớn hơn vận tốc xe taxi.

Cách 2:

Đổi:

Trên cùng một quãng đường 100km, 70 phút < 72 phút nên xe tải chạy ít thời gian hơn nên xe tải chạy nhanh hơn.

Vậy vận tốc xe tải chạy lớn hơn vận tốc xe taxi.

Bài 8/SBT-tr33: Hai mảnh đất cùng ở mặt đường có chiều sâu như nhau. Một mảnh có dạng hình vuông cạnh  m, mảnh còn lại có dạng hình chữ nhật. Biết diện tích mảnh đất hình vuông bằng  diện tích mảnh đất hình chữ nhật. Mặt tiền mảnh đất hình chữ nhật dài bao nhiêu mét?

Diện tích mảnh đất hình chữ nhật bằng bao nhiêu phần diện tích mảnh đất hình vuông? 

Giải:

Diện tích hình vuông là:

 (m²)

Diện tích hình chữ nhật là:

 (m²)

Chiều dài hình chữ nhật là:

 (m)

Vậy mặt tiền mảnh đất hình chữ nhật dài là  m.

Ta có:  :

Nên diện tích hình chữ nhật bằng  diện tích hình vuông.      

NHIỆM VỤ VỀ NHÀ

• Xem lại cách đổi một phân số dưới dạng hỗn số và ngược lại.
• Làm các bài tập còn lại trong SGK và SBT.
• Mỗi bạn về nhà chuẩn bị một lá cờ Tổ Quốc bằng giấy cho tiết học sau.
• Đọc trước bài hoạt động trải nghiệm.