Giáo án điện tử bài 4: Cơ chế thị trường

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

Bài 4

CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG

MỞ ĐẦU

• Em có nhận xét gì về sự biến động của giá cả một loại hàng hóa trên thị trường?
• Theo em, những yếu tố nào trên thị trường tác động đến sự biến động giá cả của hàng hóa đó?

KHÁM PHÁ

1. Tìm hiểu khái niệm cơ chế thị trường

Đọc trường hợp mục 1a SGK tr.21 và trả lời câu hỏi:

• Để đứng vững trên thị trường, doanh nghiệp của anh M phải giải quyết những mối quan hệ nào?
• Theo em, để kinh doanh thành công, cần phải tuân theo những yêu cầu nào của cơ chế thị trường?

Doanh nghiệp của anh M phải giải quyết mối quan hệ với người tiêu dùng và các đối thủ cạnh tranh.

• Các yêu cầu: Chấp nhận, tôn trọng đối thủ cạnh tranh, cạnh tranh lành mạnh; xuất phát từ nhu cầu của người tiêu dùng, tính toán giảm chỉ phí sản xuất thấp hơn giá bán hàng hoá trên thị trường.

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI: đọc phần Ghi nhớ và cho biết cơ chế thị trường là gì?

• Cơ chế thị trường là hệ thống các quan hệ kinh tế mang tính tự điều chỉnh tuân theo yêu cầu của các quy luật kinh tế như: quy luật cạnh tranh, cung cầu, giá cả, lợi nhuận,...
• Chi phối hoạt động của các chủ thể kinh tế, đóng vai trò như bàn tay vô hình điều tiết nền kinh tế.

2. Tìm hiểu ưu điểm của cơ chế thị trường

THẢO LUẬN NHÓM

Đọc thông tin mục 1b SGK tr.22 và trả lời câu hỏi:

• Ngành Dệt may Việt Nam đã chịu tác động gì từ cơ chế thị trường?
• Điều gì giúp cho ngành Dệt may Việt Nam ngày càng trụ vững và phát triển?
• Tác động từ sự cạnh tranh quyết liệt với những doanh nghiệp mạnh trên thị trường quốc tế; nhu cầu của khách hàng trong nước và quốc tế.
• Tác động của cơ chế thị trường đã thúc đẩy ngành Dệt may cải tiến kĩ thuật, tăng năng suất lao động, nắm bắt được nhu cầu của người tiêu dùng tạo ra nhiều sản phẩm chất lượng cao, mẫu mã đẹp, phong phú,...

     Từ việc phân tích những trường hợp trên, hãy nêu những ưu điểm củacơ chế thị trường.

• Kích thích tính năng động, sáng tạo của các chủ thể kinh tế, thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất và tăng trưởng kinh tế.

Phân bố lại nguồn lực kinh tế, đáp ứng tốt hơn các nhu cầu, lợi ích của các chủ thể kinh tế.

• Thoả mãn ngày càng tốt hơn nhu cầu của con người, thúc đẩy tiến bộ, văn minh xã hội.

3. Tìm hiểu nhược điểm của cơ chế thị trường

THẢO LUẬN NHÓM

Đọc thông tin mục 1c SGK tr.23 và trả lời câu hỏi:

• Hãy nêu những nhược điểm của cơ chế thị trường ở thông tin trên.
• Theo em, ngoài những nhược điểm trên, cơ chế thị trường còn có những nhược điểm nào khác?

- Nhược điểm của cơ chế thị trường ở thông tin trên:

• Mất cân đối cung - cầu, khủng hoảng, suy thoái.
• Không tự khắc phục được hiện tượng phân hóa sâu sắc trong xã hội.
• Phát sinh những thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh gây thiệt hại cho người sản xuất và tiêu dùng.

Ngoài ra còn một số nhược điểm vốn có sau:

• Một số doanh nghiệp lạm dụng tài nguyên xã hội gây ô nhiễm môi trường sống của con người, do đó hiệu quả kinh tế - xã hội không được đảm bảo.
• Cơ chế thị trường chỉ thể hiện đầy đủ khi có sự kiểm soát của cạnh tranh hoàn hảo, khi xuất hiện cạnh tranh không hoàn hảo, thì hiệu lực của cơ chế thị trường bị giảm.
• Phân phối thu nhập không công bằng, có những mục tiêu xã hội chủ nghĩa dù cơ chế thị trường có hoạt động trôi chảy thì cũng không đạt được.
• Sự tác động của cơ chế thị trường sẽ dẫn tới sự phân hoá giàu nghèo, phân cực về của cải, tác động của cơ chế thị trường sẽ đưa lại hiệu quả kinh tế cao, nhưng nó không tự động mang lại những giá trị mà xã hội muốn vươn tới.
• Một nền kinh tế do cơ chế thị trường thuần tuý điều tiết khó tránh khỏi những thăng trầm, khủng hoảng kinh tế có tính chu kỳ và thất nghiệp.
• Nhà nước cần tăng cường quản lí vĩ mô nền kinh tế để khắc phục, hạn chế nhược điểm của cơ chế thị trường.

4. Tìm hiểu giá cả thị trường

Hai em bắt cặp với nhau: sắm vai nhân viên bán hàng, khách hàng, thể hiện tình huống trong SGK tr.23, 24.

• Khách hàng và nhân viên bán hàng đã thoả thuận với nhau về điều gì?
• Kết quả của sự thoả thuận đó là gì?
• Khách hàng và nhân viên bán hàng đã thoả thuận với nhau về giá cả hàng hoá.
• Kết quả: hai bên đã thống nhất được giá của hàng hoá, thời gian và địa điểm giao hàng.

Đọc thông tin phần Ghi nhớ trong hoạt động và trả lời câu hỏi:

• Giá cả hàng hoá là gì? Nêu ví dụ minh hoa.
• Giá cả thị trường là gì? Nêu ví dụ minh hoạ.

Giá cả hàng hóa là số tiền phải trả để bù đắp những chi phí sản xuất và lưu thông hàng hóa đó.

Ví dụ: Giá cả của thịt heo hơi ngày 4/6/2022 trong khoảng 55.000 – 159.000 đồng/kg. Đây là số tiền phải trả để bù đắp chi phí nuôi ăn, uống, vệ sinh chuồng trại, xuất bán heo.

• Giá cả thị trường là giá bán thực tế của hàng hóa trên thị trường à giá cả hàng hóa được thỏa thuận giữa người mua và người bán.

Ví dụ: Mua hàng với số lượng lớn, mua hàng vào ngày sinh nhật, vào ngày khuyến mại,... khách hàng sẽ được giảm giá.

5. Tìm hiểu chức năng của giá cả thị trường

THẢO LUẬN NHÓM

Đọc thông tin mục 2b SGK tr.24 và trả lời câu hỏi:

• Theo em, giá cả thị trường đã thể hiện chức năng thông tin và chức năng phân bổ nguồn lực như thế nào?
• Nhà nước đã sử dụng giá cả thị trường để quản lí, thực hiện mục tiêu ổn định, cân đối nền kinh tế như thế nào? Tại sao giá cả thị trường là một công cụ để Nhà nước quản lí, thực hiện mục tiêu ổn định, cân đối nền kinh tế?
• Người tiêu dùng điều chỉnh, giảm bớt nhu cầu, chuyển sang dùng mặt hàng khác phù hợp hơn với khả năng thanh toán của mình.
• Người cung ứng nhanh chóng tìm biện pháp tăng thêm sản phẩm này trên thị trường để thu nhiều lợi nhuận hơn.
• Nhà nước đã sử dụng giá cả thị trường để quản lí, thực hiện mục tiêu ổn định, cân đối nền kinh tế như: quy định áp trần giá sữa, yêu cầu các doanh nghiệp, đại lí sữa phải đăng kí với cơ quan quản lí giá ở địa phương, công khai mức giá bán.

Đọc phần Ghi nhớ trong hoạt động SGK tr.25 và trả lời câu hỏi:

• Giá cả thị trường có những chức năng gì? Nêu ví dụ minh họa cho từng chức năng.

Chức năng của giá cả thị trường:

Cung cấp thông tin: để các chủ thể kinh tế đưa ra những quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất, tăng hay giảm tiêu dùng.

Phân bổ nguồn lực: góp phần điều tiết quy mô sản xuất, cân đối cung - cầu.

Là công cụ để Nhà nước thực hiện quản lí, kích thích, điều tiết nền kinh tế.

LÀM VIỆC THEO NHÓM

Vẽ sơ đồ tư duy nội dung kiến thức của bài học và trình bày trước lớp.

LUYỆN TẬP

Câu 1. Thị trường là:

1. Tổng hoà những quan hệ kinh tế trong đó nhu cầu của các chủ thể được đáp

ứng thông qua việc trao đồi, mua bán.

1. Nơi diễn ra các hoạt động kinh tế: sản xuắt, lưu thông, phân phối, tiêu dùng.
2. Toàn bộ hoạt động mua bán, tiêu dùng hàng hoá.
3. Nơi diễn ra hoạt động quản lí kinh tế vĩ mô của Nhà nước.

Câu 2. Việc phân chia thị trường thành thị trường tư liệu sản xuất - thị trường tư liệu tiêu dùng dựa trên cơ sở nào?

1. Đối tượng mua bán, trao đổi.
2. Vai trò của các đối tượng mua bán, trao đổi.
3. Phạm vi các quan hệ mua bán, trao đổi.
4. Tính chất của các mối quan hệ mua bán, trao đổi.

Câu 3. Nội dung nào dưới đây không phải là chức năng của thị trường?

1. Cung cấp hàng hoá, dịch vụ ra thị trường.
2. Thừa nhận công dụng xã hội của hàng hoá và lao động đã hao phí để sản xuất ra nó.
3. Cung cấp thông tin cho người sản xuất và người tiêu dùng.
4. Điều tiết, kích thích hoặc hạn chế sản xuất và tiêu dùng.

THẢO LUẬN NHÓM

Em có nhận xét gì về hành vi của các chủ thể sau?

1. Giá dưa hấu trên thị trường tăng cao, mang lại thu nhập cao gấp rưỡi so với trồng lúa, nhiều người dân ở thôn S quyết định chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng dưa.
2. Nắm bắt nhu cầu tiêu thụ hải sản ở Hà Nội, ông Y đã mở cửa hàng thu mua hải sản, mang về bán ở các chợ đầu mối.

Em có nhận xét gì về hành vi của các chủ thể sau?

1. Để thu được nhiều lợi nhuận, siêu thị X đã nhập một số hàng hoá không rõ nguồn gốc rồi dán nhãn mác giả vào.
2. Khi giá thịt gia cằm tăng quá cao, người tiêu dùng đã giảm nhu cầu tiêu thụ thịt gia cầm, lựa chọn các loại thực phẩm khác có giá rẻ hơn.
3. Người dân thôn S cần cân nhắc trước khi chuyển đổi sản xuất vì có thể nhu cầu dưa trên thị trường là tự phát, không bền vững,...đồng thời Nhà nước cũng cần tăng cường vai trò quản lí vĩ mô đối với nền kinh tế.
4. Ông Y đã nắm bắt được nhu cầu của thị trường và hành động theo sự chi phối của quy luật cung - cầu trên thị trường.
5. Hành vi của siêu thị X vi phạm pháp luật, cần có hình phạt thích đáng.
6. Hành vi của người tiêu dùng hợp lí, dưới sự tác động của giá cả thị trường.

VẬN DỤNG

1. Em hãy viết và chia sẻ quan điểm của bản thân về nhận định: “Thị trường luôn luôn đúng”.
2. Em hãy cùng các bạn trong nhóm khảo sát và viết báo cáo về tình hình giá cả thị trường một loại hàng hoá ở địa phương em. Sản phẩm: Báo cáo khảo sát giá cả thị trường, video; chú ý rút ra nhận xét từ kết quả khảo sát.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

• Trả lời câu hỏi bài tập 1, 3 phần Luyện tập SGK tr.25.
• Làm bài tập Bài 4 - Sách bài tập Giáo dục kinh tế và pháp luật 10.
• Đọc và tìm hiểu trước nội dung kiến thức Bài 5: Ngân sách nhà nước.

CẢM ƠN CÁC EM ĐÃ LẮNG NGHE BÀI GIẢNG!