Giáo án điện tử bài 5: Vị trí, đặc điểm tự nhiên châu á

CHÀO CẢ LỚP! CHÀO MỪNG CÁC EM TỚI BUỔI HỌC NÀY

KHỞI ĐỘNG

Quan sát hình ảnh, hãy chia sẻ những hiểu biết của em về châu Á

• Châu Á là châu lục có diện tích lớn nhất thế giới. Đại bộ phận châu Á nằm ở bán cầu Bắc và bán cầu Đông.
• Thiên nhiên châu Á rất đa dạng. Đây là khu vực có hệ động, thực vật, nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, có nhiều bãi biển đẹp,…
• Khí hậu phân hóa đa dạng, mạng lưới sông ngòi dày đặc,…

BÀI 5: VỊ TRÍ, ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN CHÂU Á

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Vị trí địa lí, hình dạng và kích thước
2. Đặc điểm tự nhiên
3. Vị trí địa lí, hình dạng và kích thước

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

Thảo luận, đọc thông tin mục 1, quan sát Hình 1 và trả lời câu hỏi:

• Xác định vị trí châu Á trên bản đồ.
• Trình bày đặc điểm vị trí địa lí, hình dạng và kích thước châu Á.

Gợi ý:

• Châu Á tiếp giáp với các lục địa và đại dương nào?
• Hãy so sánh tương quan giữa chiều dài và chiều rộng châu Á.

Kết luận

• Châu Á tiếp giáp với hai châu lục (châu Âu, châu Phi) và ba đại dương (Bắc Băng Dương, Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương).
• Diện tích: 44,4 triệu km2, là châu lục lớn nhất thế giới.
• Châu Á có dạng hình khối.
• Theo chiều bắc - nam, châu Á kéo dài khoảng 8 500 km, từ trên vòng cực Bắc xuống phía nam Xích đạo.
• Theo chiều đông - tây, nơi rộng nhất khoảng 9 200 km, trải từ ven Địa Trung Hải tới ven Thái Bình Dương.

2. Đặc điểm tự nhiên

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Nhóm 1: Tìm hiểu đặc điểm địa hình và khoáng sản khu vực trung tâm.

Nhóm 2: Tìm hiểu đặc điểm địa hình và khoáng sản khu vực phía Bắc.

Nhóm 3: Tìm hiểu đặc điểm địa hình và khoáng sản khu vực phía đông.

Nhóm 4: Tìm hiểu đặc điểm địa hình và khoáng sản khu vực phía nam và tây nam.

Hoàn thành nhiệm vụ vào phiếu học tập

1. Địa hình

• Địa hình châu Á đa dạng, gồm: núi và sơn nguyên cao, đồ sộ; cao nguyên và đồng bằng rộng lớn,… Bề mặt địa hình bị chia cắt mạnh.
• Trung tâm: Là vùng núi cao, đồ sộ và hiểm trở nhất thế giới.
• Phía Bắc: Gồm các đồng bằng và các cao nguyên thấp, bằng phẳng.
• Phía Đông: Địa hình thấp dần về phía biển, gồm các núi, cao nguyên và đồng bằng ven biển.
• Phía nam và tây nam: Gồm các dãy núi trẻ, các sơn nguyên và đồng bằng nằm xen kẽ.
• Ý nghĩa:
• Địa hình núi và cao nguyên hiểm trở chiếm tỉ lệ lớn gây khó khăn cho giao thông, sản xuất và đời sống.
• Địa hình chia cắt mạnh nên cần lưu ý vấn đề chống xói mòn, sạt lở đất trong quá trình khai thác, sử dụng.
• Các khu vực cao nguyên, đồng bằng rộng lớn thuận lợi cho sản xuất và định cư.

1. Khoáng sản

• Phân bố:
• Khu vực trung tâm: không đáng kể
• Phía bắc: Dầu mỏ, khí đốt, than, vàng, kim cương, thiếc,…
• Phía đông: Than, sắt, thiếc, dầu mỏ,…
• Phía nam và tây nam: Dầu mỏ, sắt, thiếc, than,…
• Ý nghĩa:
• Là cơ sở để phát triển các ngành khai thác, chế biến và xuất khẩu khoáng sản.
• Cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp như sản xuất ô tô, luyện kim,…

Hình ảnh về một số cảnh quan thiên nhiên châu Á

Mở rộng kiến thức

Tây Tạng là sơn nguyên có độ cao trung bình trên 4200 m. Phần lớn dãy Hi-ma-lay-a nằm trong địa phận Tây Tạng. Đỉnh cao nhất của dãy núi này là đỉnh E-vơ-rét. Khí hậu ở đây rất khô suốt 9 tháng trong năm. Có những dãy núi tuyết vĩnh cửu ở độ cao 5 000 - 7 000 m.

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

Quan sát bản đồ Hình 2, thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Nêu đặc điểm của khí hậu châu Á.
• Xác định trên bản đồ phạm vi các kiểu khí hậu ở châu Á.
• Nêu ý nghĩa của khí hậu đối với việc sử dụng và bảo vệ tự nhiên.

1. Khí hậu

• Khí hậu châu Á phân hóa đa dạng thành nhiều đới. Mỗi đới gồm nhiều kiểu khí hậu, có sự khác biệt lớn về chế độ nhiệt, gió và mưa.
• Chiếm diện tích lớn nhất là kiểu khí hậu gió mùa và kiểu khí hậu lục địa:

Khí hậu gió mùa:

• Phân bố ở Đông Á, Nam AV, Đông Nam Á.
• Vào mùa đông, gió từ lục địa thổi ra, khô, lạnh, ít mưa. Vào mùa hạ, gió từ đại dương thổi vào, nóng, ẩm, mưa nhiều.
• Đây cũng là khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão.

• Khí hậu châu Á phân hóa đa dạng thành nhiều đới. Mỗi đới gồm nhiều kiểu khí hậu, có sự khác biệt lớn về chế độ nhiệt, gió và mưa.
• Chiếm diện tích lớn nhất là kiểu khí hậu gió mùa và kiểu khí hậu lục địa:

Khí hậu lục địa:

• Phân bố chủ yếu ở các vùng nội địa và khu vực Tây Á.
• Những khu vực này có mùa đông khô, lạnh; mùa hạ khô, nóng.
• Lượng mưa rất thấp, trung bình 200 - 500 mm/năm.

1. Khí hậu

• Ý nghĩa:
• Khí hậu phân hoá tạo nên sự đa dạng của các sản phẩm nông nghiệp và hình thức du lịch ở các khu vực khác nhau.
• Châu Á là nơi chịu nhiều tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu, nên cần có các biện pháp để phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Mở rộng kiến thức

• Phi-líp-pin là quốc gia hứng chịu nhiều cơn bão nhất trên thế giới. Có tới 19 cơn bão di chuyển vào khu vực Phi-líp-pin một năm. Trong đó có từ 6 đến 9 cơn bão là đổ bộ trực tiếp vào quốc gia này.
• Không những chịu ảnh hưởng từ các cơn bão, Phi-líp-pin còn phải hứng chịu loạt thảm hoạ như động đất, núi lửa phun trào và nhiều thiên tai khác. Nguyên nhân là do quốc gia này có vị trí nằm dọc theo vành đai bão và vành đai lửa Thái Bình Dương, khu vực vốn nổi tiếng với nhiều vụ phun trào núi lửa và động đất thuộc hàng mạnh nhất thế giới.

1. Sông, hồ

Khai thác bản đồ Hình 1, 3, 4, đọc thông tin mục 2d và trả lời câu hỏi

• Trình bày đặc điểm sông, hồ của châu Á. (Nhận xét khu vực nào có nhiều sông và giải thích)
• Kể tên một số con sông lớn ở châu Á và nêu ý nghĩa của chúng đối với đời sống, sản xuất và bảo vệ tự nhiên.
• Mạng lưới sông ở châu Á khá phát triển với nhiều hệ thống sông lớn nhưng phân bố không đều và có chế độ nước phức tạp.
• Bắc Á: mạng lưới sông dày, sông bị đóng băng vào mùa đông, có lũ vào mùa xuân.
• Đông Á, Nam Á, Đông Nam Á: mạng lưới sông dày, nhiều sông lớn. Mùa lũ trùng mùa mưa, mùa cạn trùng mùa khô.
• Tây Á, Trung Á: mạng lưới sông ngòi kém phát triển.
• Châu Á có nhiều hồ lớn được hình thành từ các đứt gãy hoặc miệng núi lửa (Ca-xpi, Bai-can, A-ran,...).
• Một số sông lớn ở châu Á: Lê-na, I-ê-nít-xây, Hoàng Hà, Trường Giang, Hằng, Mê Công,...
• Ý nghĩa: Cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp.
• Gây lũ lụt hằng năm, làm thiệt hại nhiều về người và tài sản.

1. Đới thiên nhiên

Những vấn đề cần lưu ý trong sử dụng và bảo vệ tự nhiên ở châu Á

Nguyên nhân dẫn đến việc diện tích rừng tự nhiên của châu Á đang dần bị thu hẹp là gì?

Diện tích rừng tự nhiên bị thu hẹp dẫn đến những hậu quả gì?

Vấn đề cần lưu ý trong sử dụng và bảo vệ tự nhiên ở châu Á:

• Rừng tự nhiên ở châu Á còn lại rất ít, nhiều loài động, thực vật bị suy giảm nghiêm trọng về số lượng.
• Vì vậy, việc bảo vệ, phục hồi rừng là nhiệm vụ rất quan trọng của các quốc gia ở châu Á.

LUYỆN TẬP

Câu 1. Châu Á là châu lục:

1. Rộng lớn nhất thế giới
2. Có diện tích lớn thứ hai trong số năm châu lục trên thế giới
3. Có diện tích nhỏ hơn châu Âu nhưng lớn hơn châu Đại dương
4. Có diện tích tương đương với châu Âu

Câu 2. Châu Á tiếp giáp với:

1. 3 châu lục và 1 đại dương
2. 3 châu lục và 2 đại dương
3. 2 châu lục và 3 đại dương
4. 2 châu lục và 2 đại dương

Câu 3. Đặc điểm phân bố tài nguyên khoáng sản ở châu Á là:

1. Tập trung nhiều ở khu vực trung tâm, nơi có nhiều núi và cao nguyên
2. Tập trung ở khu vực đồng bằng ven biển
3. Phân bố rộng khắp trên lãnh thổ
4. Chủ yếu ở khu vực phía nam và tây nam

Câu 4. Ở châu Á, kiểu khí hậu nào chiếm diện tích lớn nhất?

1. Khí hậu hải dương và khí hậu lục địa
2. Khí hậu gió mùa và khí hậu lục địa
3. Khí hậu nhiệt đới khô và nhiệt đới gió mùa
4. Khí hậu cận nhiệt địa trung hải và cận nhiệt lục địa

Câu 5. Kể tên các đới thiên nhiên ở châu Á?

1. Đới ôn hòa, đới nóng
2. Đới lạnh, đới ôn hoà, đới nóng
3. Đới nóng, đới lạnh, đới cận nhiệt
4. Đới ôn hòa, đới cận xích đạo

VẬN DỤNG

Tìm hiểu về khí hậu nhiệt đới gió mùa ở nước ta. Khí hậu gió mùa ảnh hưởng như thế nào đến đời sống và sản xuất ở địa phương em?

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

• Ôn lại kiến thức đã học.
• Tìm hiểu về Vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên châu Á.
• Làm bài tập trong Sách bài tập Lịch sử và Địa lí 7 – phần Địa lí.
• Đọc và tìm hiểu trước Bài 6: Đặc điểm dân cư, xã hội châu Á.

XIN CHÀO TẠM BIỆT VÀ HẸN GẶP LẠI CÁC EM!