Giáo án điện tử chuyên đề Lịch sử 10 chân trời CĐ 3 P1: Nhà nước và pháp luật Việt Nam trước năm 1858

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

• Quốc huy là gì? Quốc huy được sử dụng như thế nào?
• Ai là tác giả chế tạo Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà? Ý nghĩa của các biểu tượng trên Quốc huy là gì?

Quốc huy: “Huy hiệu của Quốc gia”, một trong những biểu tượng của một nhà nước.

Thể hiện chế độ, hình ảnh đặc trưng của nhà nước đó. Thường được sử dụng trên các ấn phẩm quốc gia như tiền tệ, hộ chiếu, giấy tờ.

Hoạ sĩ Bùi Trang Chước vẽ

Hoạ sĩ Trần Văn Cẩn chỉnh sửa

Hình tròn, nền đỏ, ở giữa có ngôi sao vàng 5 cánh.

• Tượng trưng cho cờ Tổ quốc, cho lịch sử cách mạng và tiền đồ xán lạn.

Bông lúa vàng bao quanh tượng trưng cho nông nghiệp.

Bánh xe răng tượng trưng cho công nghiệp.

Chính giữa, phía dưới là dòng chữ tên nước “Việt Nam Dân chủ Cộng hoà”.

NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

VIỆT NAM TRONG LỊCH SỬ

CHUYÊN ĐỀ 3

NỘI DUNG BÀI HỌC

Nhà nước và pháp luật Việt Nam trước năm 1858

I

Nhà nước Việt Nam từ năm 1945 đến nay

II

Một số bản hiến pháp Việt Nam từ năm 1946 đến nay

III

01

NHÀ NƯỚC VÀ

PHÁP LUẬT VIỆT NAM TRƯỚC NĂM 1858

1. Một số mô hình nhà nước quân chủ tiêu biểu

Nhóm 1: Tìm hiểu về nhà nước và pháp luật thời Lý - Trần

K: Nhà nước thời Lý - Trần tổ chức như thế nào? Tiến hành tuyển chọn quan lại như thế nào? Thời Lý - Trần bảo vệ nhà nước và giai cấp thống trị bằng cách nào?

W: Thể chế nhà nước thời Lý - Trần là thể chế gì? Thể chế này kết hợp các nguyên tắc gì? Em có biết gì về các bộ luật tiêu biểu của thời Lý - Trần?

1. Một số mô hình nhà nước quân chủ tiêu biểu

Nhóm 2: Tìm hiểu về nhà nước và pháp luật thời Lê sơ

K: Nhà nước thời Lê sơ tổ chức như thế nào? Tiến hành tuyển chọn quan lại như thế nào? Thời Lê sơ bảo vệ nhà nước và giai cấp thống trị bằng cách nào?

W: Thể chế nhà nước thời Lê sơ là thể chế gì? Thể chế này có những đặc điểm gì? Em biết gì về vua Lê Thánh Tông và bộ luật Hồng Đức?

1. Một số mô hình nhà nước quân chủ tiêu biểu

Nhóm 3: Tìm hiểu về nhà nước và pháp luật thời Nguyễn

K: Nhà nước thời Nguyễn tổ chức như thế nào? Bộ máy nhà nước Trung ương và địa phương thời Nguyễn khác thời Lý - Trần và Lê sơ như thế nào? Thời Nguyễn đã bảo vệ quyền lực của nhà vua và giai cấp thống trị như thế nào?

W: Thể chế nhà nước thời Nguyễn là thể chế gì? Thể chế này có những đặc điểm gì? Em biết gì về Bộ Hoàng Việt luật lệ?

Tính chất và đặc điểm nhà nước

Theo em, vì sao lại khẳng định bộ máy nhà nước thời Lý - Trần mang tính chất quân chủ quý tộc?

1

Qua nội dung bài học và Dụ hiệu định quan chế của vua Lê Thánh Tông năm 1471, em có nhận xét gì về đặc điểm và tính chất của bộ máy nhà nước thời Lê sơ?

2

Cơ cấu nhà nước

Sự phân tầng trung ương của thời Lê sơ và thời Nguyễn khác thời Lý - Trần ở điểm nào?

Không còn cấp quan đại thần

Điều này thể hiện điều gì?

Mức độ tập trung quyền lực vào nhà vua ngày càng cao

Cơ cấu nhà nước

Các cấp ở địa phương thời Lý - Trần và thời Nguyễn có mấy bậc? Điểm giống nhau trong các cấp địa phương của 3 triều đại là gì? Ý nghĩa của điểm giống nhau đó là gì?

Cấp cơ sở đều là cấp xã. Từ đó vấn đề quyền tự trị làng xã ảnh hưởng đến sự tập trung quyền lực vào tay vua.

Hình 3.3. Sơ đồ hệ thống bộ máy nhà nước thời Lý – Trần

Hình 3.4. Sơ đồ hệ thống bộ máy nhà nước thời Lê sơ

Hình 3.6. Sơ đồ hệ thống bộ máy nhà nước thời Nguyễn

Ấn triện và mũ thượng của vua triều Nguyễn thể hiện điều gì?

Hình 3.5. Mũ thượng triều (có tên là mũ Cửu Long Thông thiên) của vua nhà Nguyễn

Hình 3.2. Ấn triện của vua Gia Long

Sự thay đổi quyền lực của nhà vua

Ấn triện và mũ thượng của vua triều Nguyễn thể hiện điều gì?

Sự thay đổi quyền lực của nhà vua

2 vật thể hiện quyền lực của nhà vua. Triều Nguyễn là thời kì quyền lực chuyên chế của nhà vua và tính tập quyền trung ương đạt cao độ.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Xây dựng theo thể chế nhà nước quân chủ quý tộc, là thể chế kết hợp giữa nguyên tắc đề cao quyền lực của nhà vua và nguyên tắc liên kết dòng họ.

Mô hình nhà nước quân chủ chuyên chế quan liêu.

Bộ máy nhà nước quân chủ chuyên chế được củng cố, hoàn thiện và mang tính tập quyền cao độ.

Chính quyền sùng Phật và thân dân.

Theo quan điểm Nho giáo.

Nho giáo giữ vị trí độc tôn trong xã hội.

Được xây dựng trên nền tảng kinh tế chủ đạo là nông nghiệp với vai trò của làng xã được coi trọng.

Tập trung cao độ quyền lực vào tay vua.

Tính chuyên chế tập quyền cao độ, tham nhũng, bạo ngược khiến mâu thuẫn giữa chính quyền và nhân dân diễn ra gay gắt.

- Quan lại được tuyển chọn bằng tập ấm, tiến cử, khoa cử.

- Triều Lý có hệ thống tăng quan, một số nhà sư được phong là Quốc sư.

Bộ máy chính quyền địa phương theo 4 cấp: đạo, phủ, huyện, xã.

Bộ máy nhà nước triều Nguyễn hoàn thiện hơn so với các triều đại trước.

• Các bộ do vua giao quyền hành pháp, đứng đầu là Thượng thư.
• Các cơ quan chuyên môn quản lí các lĩnh vực khác nhau và độc lập với các bộ.
• Từ thời Lê Thánh Tông, chức Tướng quốc và một số chức danh đại thần bị bãi bỏ, quyền lực của quý tộc tôn thất bị hạn chế.
• Các cơ quan giúp việc cho vua ở trung ương được tổ chức tinh gọn, bao gồm Văn thư phòng (sau đổi thành Nội các) và Tứ trụ triều đình (Cơ mật viện) để giám sát quyền lực.
• Ở địa phương, nhà Nguyễn tạm đặt 11 trấn phía bắc làm Bắc Thành và 5 trấn phía nam làm Gia Định Thành, đứng đầu là viên Tổng trấn.

--------------- Còn tiếp ---------------