Giáo án điện tử KHTN 9 cánh diều - Phân môn Vật lí Bài tập (Chủ đề 4)

CHÀO ĐÓN CẢ LỚP

ĐẾN VỚI BÀI HỌC MÔN VẬT LÍ!

KHỞI ĐỘNG

1. Điều kiện để xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn là gì?

2. Nêu một số ví dụ về tác dụng của dòng điện xoay chiều.

Gợi ý

1. Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn biến thiên (tăng hoặc giảm) thì xuất hiện dòng điện cảm ứng.

2.

• Tác dụng nhiệt được ứng dụng trong bàn là, máy sưởi, lò nướng, ...,
• Tác dụng phát sáng được ứng dụng trong đèn dây tóc, đèn LED, bút thử điện, ...,
• Tác dụng từ được ứng dụng trong chuông điện, loa điện, cần cầu điện, ...
• Tác dụng sinh lí được ứng dụng trong máy châm cứu điện, máy dốt điện cao tần, ...

BÀI TẬP CHỦ ĐỀ 4

SƠ ĐỒ TƯ DUY TỔNG HỢP KIẾN THỨC HỌC KÌ II

• Nêu những kiến thức trọng tâm đã học trong chủ đề 4.
• Thiết kế sơ đồ tư duy để tổng kết những kiến thức này vào khổ giấy A0.

CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ

Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn kín biến thiên (tăng hoặc giảm).

DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

Tác dụng nhiệt

Ứng dụng trong bàn là, máy sưởi, lò nướng,…

Tác dụng phát sáng

Ứng dụng trong đèn dây tóc, đèn LED, bút thử điện,…

Tác dụng từ

Ứng dụng trong chuông điện, loa điện, cần cẩu điện

Tác dụng sinh lí

Ứng dụng trong máy châm cứu điện, máy đốt điện cao tần,…

PHIẾU HỌC TẬP

Câu 1. Khi quay thanh nam châm xung quanh trục của cuộn dây dẫn như hình dưới đây thì trong cuộn dây dẫn có xuất hiện dòng điện cảm ứng hay không? Vì sao?

Không có dòng điện cảm ứng trong

cuộn dây dẫn vì số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn không thay đổi.

PHIẾU HỌC TẬP

Câu 2. Những tác dụng nào của dòng điện không phụ thuộc vào chiều dòng điện?

Tác dụng nhiệt

Khi dòng điện chạy qua một vật dẫn, nó làm cho vật dẫn nóng lên. Tác dụng nhiệt này không phụ thuộc vào chiều dòng điện, mà chỉ phụ thuộc vào cường độ dòng điện và điện trở của vật dẫn. Ví dụ: bóng đèn dây tóc sáng lên khi có dòng điện chạy qua, bếp điện làm nóng thức ăn.

Tác dụng quang

Dòng điện có thể làm phát sáng một số vật liệu. Hiện tượng này gọi là tác dụng phát quang. Tác dụng quang cũng không phụ thuộc vào chiều dòng điện. Ví dụ: bóng đèn huỳnh quang, đèn LED.

Tác dụng sinh lí

Dòng điện chạy qua cơ thể người có thể gây ra các tác dụng sinh lí như co giật, tê liệt, thậm chí tử vong. Tác dụng sinh lí này cũng không phụ thuộc vào chiều dòng điện.

LUYỆN TẬP

Câu 1. Dòng điện xoay chiều có đặc điểm nào sau đây?

A. Cường độ dòng điện không thay đổi.

B. Cường độ dòng điện rất nhỏ.

C. Chiều dòng điện luân phiên thay đổi.

D. Chiều dòng điện không thay đổi.

C. Chiều dòng điện luân phiên thay đổi.

A. Dòng điện xuất hiện trong dây dẫn kín khi cuộn dây chuyển động trong từ trường

B. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây khi nối hai đầu cuộn dây với đinamô xe đạp đang quay.

C. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây nếu bên cạnh đó có một dòng điện khác đang thay đổi.

D. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây nếu nối hai đầu cuộn dây vào hai cực của bình acquy.

D. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây nếu nối hai đầu cuộn dây vào hai cực của bình acquy.

Câu 2: Hiện tượng nào sau đây không liên quan đến hiện tượng cảm ứng điện từ?

Câu 3. Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong

cuộn dây dẫn kín khi

A. có đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn kín

B. số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn kín biến thiên.

C. cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường của nam châm vĩnh cửu

D. nối hai đầu của cuộn dây dẫn kín với nguồn điện một chiều.

B. số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn kín biến thiên.

Câu 4: Cách nào dưới đây không thể tạo ra dòng điện?

A. Quay nam châm vĩnh cửu trước ống dây dẫn kín.

B. Đặt nam châm vĩnh cửu trước ống dây dẫn kín.

C. Đưa một cực của nam châm từ ngoài vào trong một cuộn dây dẫn kín

D. Rút cuộn dây ra xa nam châm vĩnh cửu.

B. Đặt nam châm vĩnh cửu trước ống dây dẫn kín.

Câu 5: Dòng điện xoay chiều là:

A. dòng điện có cường độ biến đổi theo thời gian.

B. dòng điện có cường độ không đổi theo thời gian.

C. dòng điện có chiều từ trái qua phải.

D. dòng điện có một chiều cố định.

A. dòng điện có cường độ biến đổi theo thời gian.

Câu 6: Trong các trường hợp sau đây, trường hợp nào sử dụng dòng điện xoay chiều?

A. Dòng điện chạy qua quạt điện trong gia đình.

B. Dòng điện chạy trong động cơ gắn trên xe ô tô đồ chơi.

C. Dòng điện xuất hiện khi đưa nam châm lại gần một khung dây dẫn kín

D. Dòng điện chạy qua bóng đèn pin khi nối hai đầu bóng đèn với hai cực của một viên pin.

A. Dòng điện chạy qua quạt điện trong gia đình.

Câu 6. Trong các thiết bị điện sau, thiết bị nào hoạt động dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện xoay chiều?

A. Ấm đun nước siêu tốc.

B. Bếp từ.

C. Máy phát điện xoay chiều.

D. Quạt điện.

A. Ấm đun nước siêu tốc.

Câu 7: Khi nào thì dòng điện cảm ứng trong một cuộn dây dẫn kín đổi chiều?

A. Nam châm đang chuyển động thì dừng lại.

B. Cuộn dây dẫn đang quay thì dừng lại.

C. Số đường sức từ xuyên qua tiết diện cuộn dây đang tăng thì giảm hoặc ngược lại

D. Số đường sức từ xuyên qua tiết diện cuộn dây liên tục tăng hoặc liên tục giảm.

C. Số đường sức từ xuyên qua tiết diện cuộn dây đang tăng thì giảm hoặc ngược lại.

Câu 8: Nếu ta chạm vào dây điện trần (không có lớp cách điện) dòng điện sẽ truyền qua cơ thể gây co giật, bỏng thậm chí có thể gây chết người là do:

A. Tác dụng sinh lí của dòng điện.

B. Tác dụng hóa học của dòng điện.

C. Tác dụng từ của dòng điện.

D. Tác dụng nhiệt của dòng điện

A. Tác dụng sinh lí của dòng điện.

Câu 9: Thiết bị nào sau đây không sử dụng dòng điện xoay chiều?

A. Tủ lạnh.

B. Ấm đun nước.

C. Máy thu thanh dùng pin

D. Bóng đèn dây tóc mắc vào điện nhà 220 V.

C. Máy thu thanh dùng pin

A. Máy bơm nước chạy điện.

B. Công tắc.

C. Dây dẫn điện ở gia đình.

D. Đèn báo của tivi.

D. Đèn báo của tivi.

Câu 10: Dòng điện có tác dụng phát sáng khi chạy qua dụng cụ nào dưới đây (Giả sử các thiết bị đều hoạt động bình thường)?

VẬN DỤNG

Câu 1 (SGK – tr64).

Một cuộn dây dẫn gồm các vòng dây được quấn trên vòng cao su và hai đầu cuộn dây được nối với một đèn LED. Nhờ vòng cao su, cuộn dây dẫn có thể thay đổi hình dạng rồi lại trở lại hình dạng ban đầu bằng cách bóp và thả tay. Nếu đặt cuộn dây dẫn gần nam châm như hình 1 và liên tục làm thay đổi hình dạng của cuộn dây dẫn thì có thể làm cho đèn LED sáng nhấp nháy. Giải thích hiện tượng.

VẬN DỤNG

• Trong thí nghiệm được mô tả, khi liên tục làm thay đổi hình dạng của cuộn dây quấn trên vòng cao su (bằng cách bóp – nhả...) thì diện tích của cuộn dây dẫn kín thay đổi.
• Từ đó làm cho số đường sức gửi qua cuộn dây dẫn kín thay đổi (diện tích lớn thì có nhiều đường sức, diện tích nhỏ thì có ít đường sức đi qua).
• Do đó, trong cuộn dây dẫn kín có dòng điện cảm ứng đi qua đèn LED. Dòng điện có thể xuất hiện và đi theo hai chiều, trong đó chiều chạy thuận qua đèn (theo chiều mũi tên trên sơ đồ), nếu dòng điện đủ lớn thì đèn có thể sáng lên. Khi dòng điện đi theo chiều ngược lại thì đèn tắt. Nếu lặp đi lặp lại quá trình bóp – nhà thì đèn có thể sáng nhấp nháy.

VẬN DỤNG

Câu 2 (SGK – tr64).

--------------- Còn tiếp ---------------