TIẾT 18,19 CHUYỆN CỔ TÍCH VỀ LOÀI NGƯỜI

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Nêu tên một truyện kể về nguồn gốc loài người trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam hoặc văn học nước ngoài mà em biết.
3. Trong truyện kể đó, sự ra đời của loài người có điều gì kỳ lạ?

+ Một vài truyện kể về nguồn gốc loài người

+ Nhìn tranh, nêu tên truyện kể nguồn gốc.

+ Kinh Thánh – Jehovah sáng tạo thế gian

+ Con Rồng cháu Tiên

+ Đọc một bài thơ hoặc đoạn thơ viết về tình cảm gia đình mà em biết.

1. Tác giả

• Tên thật: Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.
• Năm sinh – năm mất: 1942 – 1988.
• Quê quán: La Khê – Hà Đông – Hà Tây (Hà Nội).
• Đọc SGK, nêu những thông tin cơ bản về nhà thơ Xuân Quỳnh

Được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật

Nêu những hiểu biết của em về bài thơ “Chuyện cổ tích về loài người”: xuất xứ, thể loại, phương thức biểu đạt, bố cục.

2. Tác phẩm

- Xuất xứ: Chuyện cổ tích về loài người  được rút ra từ tập thơ Lời ru trên mặt đất

Thể loại: Thơ năm chữ

Phương thức biểu đạt: trữ tình kết hợp tự sự và miêu tả;

Bố cục: 2 phần

Phần 1: Khổ 1: Thế giới trước khi trẻ con ra đời;

Phần 2: Còn lại: Thế giới sau khi trẻ con ra đời

1. Đọc hiểu văn bản

HƯỚNG DẪN ĐỌC

• Đọc giọng nhẹ nhàng, chan chứa tình cảm
• Nhấn mạnh vào những đoạn kể về sự xuất hiện của sự vật, con người
• Chú ý kết hợp Theo dõi và Hình dung

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
3. Thế giới trước khi trẻ con ra đời

Thế giới trước và sau khi có sự xuất hiện của trẻ em đã có sự thay đổi.

Em hãy nêu những sự thay đổi đó.

• Trời được sinh ra đầu tiên.
• Chỉ toàn là trẻ con
• Chưa có cây cối, ánh sáng, màu sắc.
• Tất cả mới chỉ là một màu đen.

2.1. Thế giới sau khi trẻ con ra đời

1. Sự biến đổi
2. Thiên nhiên:

Vai trò của sự xuất hiện các thành viên trong gia đình đối với trẻ em

Mặt trời bắt đầu nhô cao à ánh sáng xuất hiện à bắt đầu có màu sắc và sự sống của muôn loài:

• Màu sắc: màu xanh của cỏ cây, màu đỏ của hoa.
• Loài vật: chim hót.
• Sự vật: gió, sông, biển, đám mây, con đường.

=> Vì trẻ em mà thế giới đã thay đổi, điều đó nói lên ý nghĩa gì của trẻ em đối với thế giới?

* Câu hỏi thảo luận

• NHÓM 1. Món quà tình cảm nào mà theo nhà thơ, chỉ có mẹ mới đem đến được cho trẻ? Những điều tốt đẹp nào được người mẹ gửi gắm qua lời ru?
• NHÓM 2. Bà đã kể cho trẻ nghe những câu chuyện gì? Điều bà muốn gửi gắm trong những câu chuyện đó là gì?
• NHÓM 3. Tìm những từ ngữ, hình ảnh nói về bố. Theo em, nét riêng trong tinh cảm của bố danh cho trẻ là gì?
• NHIỆM VỤ CHUNG: Mỗi thành viên trong gia đình cho trẻ những điều khác nhau. Từ đây, em rút ra được điều gì?

=> Qua những câu chuyện và giọng kể trìu mến, bà gửi gắm bài học về lối sống nhân hậu, ở hiền gặp lành

- Hình ảnh người bố:

+ Bố dạy cho biết ngoan, biết nghĩ, truyền dạy tri thức về thiên nhiên và cuộc sống

+ Giúp trẻ trưởng thành về trí tuệ, là người thầy, là chỗ dựa vững chắc trong cuộc đời

2.1. Thế giới sau khi trẻ con ra đời

+ Bà và mẹ: tình cảm, sự yêu thương chăm sóc, lời ru, câu chuyện cổ tích

+ Bố cho hiểu biết, bố là biểu hiện của lý trí, thay vì tình cảm à vừa nghiêm khắc vừa yêu thương.

è Mỗi thành viên trong gia đình đều yêu thương, quan tâm đến trẻ. Nhưng mỗi người lại có cách thể thiện tình yêu và vai trò riêng đối với trẻ.

- Hình ảnh mái trường:

• Những hình ảnh thân thương, bình dị: Chữ, lớp, bàn ghế, phấn, bảng….
• Nơi nuôi dưỡng ước mơ, hiểu biết, giúp trẻ trưởng thành với sự tận tụy của người thầy

3. Đặc sắc nghệ thuật

- Giống với những truyện cổ khác: đều có những yếu tố hoang đường, kỳ ảo; đều nói về nguồn gốc của loài người;

- Điểm khác biệt của nhà thơ Xuân Quỳnh:

+ Không phải người lớn được sinh ra trước mà là trẻ con

+ Cách kể mang nét độc đáo, gần gũi với ca dao, tưởng phi lý nhưng lại rất đúng: Có trẻ con rồi người lớn mới trở thành bậc ông bà, cha mẹ: Sinh con rồi mới sinh cha, sinh cháu trong nhà rồi mới sinh ông.

Nghệ thuật

- Nhịp 3/2 hoặc 2/3 à tạo âm điệu nhịp nhàng như thủ thỉ, tâm tình, gần gũi với trẻ em.

- Yếu tố tự sự trong thơ.è Thơ trữ tình kết hợp yếu tố tự sự và các màu sắc hoang đường, kỳ ảo.

- Mạch thơ tuyến tính.

2. Nội dung

• Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ tưởng tượng hư cấu về nguồn gốc của loài người hướng con người chú ý đến trẻ em.
• Bài thơ tràn đầy tình yêu thương, trìu mến đối với con người, trẻ em; hướng người đọc dành tình cảm, những điều tốt đẹp nhất cho trẻ.

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Có 12 câu hỏi dạng trắc nghiệm

Thời gian suy nghĩ và trả lời là 10 giây

Trả lời chính xác để nhận điểm cộng

Chuyện cổ tích về loài người thuộc thể loại gì?

1. Thơ bốn chữ
2. Thơ năm chữ
3. Thơ sáu chữ
4. Thơ tự do

Trong văn bản, ai là người được sinh ra đầu tiên?

1. Trẻ con
2. Cha
3. Mẹ
4. Bà

Biện pháp tu từ gì được sử dụng trong các câu: “Lá cỏ bằng sợi tóc/ Cái hoa bằng cái cúc”?

1. Nhân hóa
2. So sánh
3. Đảo ngữ

Âm thanh của tiếng chim hót được truyền đi nhờ cái gì?

1. nhờ trẻ em
2. nhờ chú chim
3. nhờ không khí
4. những làn gió

Biển đã sinh ra cái gì cho trẻ con đi khắp?

1. Những cánh buồm
2. Những chiếc thuyền
3. Những làn sóng
4. Những dòng sông

Vì sao người mẹ được sinh ra?

1. Để cho trẻ hiểu biết
2. Để giúp trẻ tập đi
3. Để cho trẻ tình yêu và lời ru
4. Để cho trẻ những câu chuyện kể

Những hình ảnh nào xuất hiện trong lời ru của người mẹ?

1. Hoa, con đường, cánh cò…
2. Hoa, cánh cò, vị gừng…
3. Cô Tấm, cái bống cái bang…
4. Vết lấm, cơn mưa, bãi sông…

Bố sinh ra chủ yếu giúp trẻ những gì?

1. Để dạy trẻ lối sống yêu thương nhân hậu
2. Để cho trẻ đi khắp nơi
3. Để bế bồng và chăm sóc
4. Dạy trẻ hiểu biết, biết ngoan và biết nghĩ

Người bà đã nhắc đến câu chuyện cổ tích nào cho cháu nghe?

1. Tấm Cám, Thạch Sanh
2. Tấm Cám, Sọ Dừa
3. Thạch Sanh, Cây khế
4. Sọ Dừa, Cây khế

Thầy giáo đã viết chữ gì đầu tiên?

1. “Chuyện cổ tích”
2. “Chuyện loài người”
3. “Nguồn gốc loài người”
4. “Chuyện cổ tích về loài người”
5. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) thể hiện cảm xúc của em về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Chuyện cổ tích về loài người.