Giáo án tiết 16: Thưởng thức âm nhạc dân ca một số vùng miền Việt Nam

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN – HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Dân ca là gì?

- GV phân chia các nhóm lần lượt thuyết trình về thể loại ca khúc:

+ Nhóm 1: Dân ca các dân tộc miền núi phía Bắc

+ Nhóm 2: Dân ca trung du và đồng bằng Bắc Bộ

+ Nhóm 3: Dân ca Trung Bộ

+ Nhóm 4: Dân ca Tây Nguyên

+ Nhóm 5: Dân ca Tây Nguyên

- GV khuyến khích các nhóm khi thuyết trình thể hiện một bài dân ca thuộc thể loại mà nhóm đã tìm hiểu

Bước 2 : HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS trình bày theo nhóm những hiểu biết về vùng miên dân ca mà nhóm mình được phân công tìm hiểu à HS lắng nghe, góp ý cho nhau

- Các nhóm thể hiện một bài dân ca thuộc vùng miền mà nhóm đã tìm hiểu.

Bước 3 : Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời các nhóm lên thuyết trình và thể hiện bài dân ca thuộc vùng miền mà nhóm đã tìm hiểu.

Bước 4 : Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét nội dung trả lời của HS và bổ sung thêm kiến thức

- Nhận xét phần trình diễn của các nhóm

1. Tìm hiểu về các vùng miền dân ca

- Dân ca là những bài hát do nhân dân sáng tạo, được gọt giũa, lưu truyền bằng phương thức truyền khẩu qua nhiều thế hệ

a. Dân ca các dân tộc miền núi phía Bắc

- Miền núi phía Bắc nước ta là nơi tập trung các dân tộc như: Dao, Mông, Tày, Nùng, Thái,... Các làn điệu dân ca của đồng bào nơi đây thường có giai điệu trong sáng, vui tươi, lời ca mộc mạc, giản dị gắn với những hình ảnh gần gũi của núi rừng và đời sống sinh hoạt, lao động trên nương rẫy,..

- Một số bài dân ca phổ biến có thể kể đến như: Xoè hoa- dân ca Thái, Mưa rơi- dân ca Khơ-mủ, Gà Gáy- dân ca Công Khao

b. Dân ca trung du và đồng bằng Bắc Bộ

- Các làn điệu dân ca trung du và đồng bằng Bắc Bộ thường có tính chất trữ tình, thiết tha, trong sáng lời ca mộc mạc, giản dị gắn với sinh hoạt và đời sống của người dân vùng trồng lúa nước. Có thể kể đến một số thể loại phổ biến như: hát trong quân, hát xoan, hát ru, hát dô, hát đúm, hát quan họ, đồng dao,.

c. Dân ca Trung Bộ

- Với địa hình đa dạng và trải dài theo chiều dọc của đất nước, dân ca Trung Bộ có sự phong phú về giai điệu, có những nét đẹp rất riêng và gắn với đặc điểm ngôn ngữ của từng địa phương. Có thể kể đến một số vùng miền tiêu biểu như: dân ca Thanh Hoá (VD: bài Đi cấy,...), dân ca Nghệ Tĩnh, dân ca Bình Trị Thiên (VD: bài Lí tiều khúc,...), dân ca Nam Trung Bộ với các điệu hò điệu lí, điệu vi, hát dặm, hát giao duyên, hát ru, các bài dân ca lao động gắn với các ngành nghề nông nghiệp, ngư nghiệp, dệt vải, dệt chiếu,...

d. Dân ca Tây Nguyên

- Nằm bên dãy Trường Sơn đại ngàn đầy nắng gió, vùng đất Tây Nguyên là xứ sở của những bài dân ca khi thì mạnh mẽ hoà nhịp với âm hưởng cồng chiêng cùng các điệu dân vũ, khi thì thủ thi, tâm tình những lời hát mộc mạc, giản dị, lúc lại tha thiết yêu thương với những khúc hát ru dành cho con trẻ như: bài Ru em (dân ca Xơ-đăng), bài Hát mừng (dân ca Hrê),...

e. Dân ca Nam Bộ

- Với khung cảnh của miền quê gắn với đời sống miệt vườn và hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, những điệu lí, hò (VD: hồ Đồng Tháp,...) cùng các làn điệu dân ca của đồng bào Chăm, người Hoa và Khơ-me (VD: bài Chim sáo,...) đã góp phần tạo nên kho tàng dân ca rất độc đáo của vùng quê Nam Bộ.