Giáo án bồi dưỡng học sinh giỏi Lịch sử 9

Tư liệu: Thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật.

Việt Nam sử dụng các đồng tiền

bằng pô-li-me

Trải nghiệm các thiết bị sử dụng 5G của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT)

Cán bộ phòng thí nghiệm (Thanh Hóa) kiểm tra cây giống keo nuôi cấy mô

Dây chuyền lắp ráp ô tô tại nhà máy của Công ty cổ phần ô tô Trường Hải (Thaco), tỉnh Quảng Nam

Lễ ra mắt hệ sinh thái Viettel Cloud - được đánh giá thuộc nhóm lớn nhất, hiện đại và an toàn nhất Việt Nam

Thành phố thông minh Việt Nam

 – Bình Dương

Tại Việt Nam, chẩn đoán hình ảnh 

là lĩnh vực hàng đầu ứng dụng AI

Logo Google tại sự kiện của hãng

tại Việt Nam, tháng 7/2024

Robot trí tuệ nhân tạo trợ giảng

 đầu tiên của Việt Nam

Công nghệ chụp cộng hưởng từ kết hợp trí tuệ nhân tạo tiên tiến tại Việt Nam

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc

 chứng kiến lễ kí Quy chế phát triển Chính phủ điện tử giữa Văn phòng Chính phủ với Bộ TTTT, 20/9/2018

Mô hình nhà phức tạp được thực hiện bằng máy in 3D tại xưởng in 3D, 

Công ty 3D Smart Solutions (3DS)

Liên Hợp Quốc công bố Báo cáo 

khảo sát Chính phủ điện tử 2024, 

Việt Nam đạt 0,7709 điểm về Chỉ số phát triển Chính phủ điện tử - EGDI

Bên trong một chiếc máy in 3D

 đang hoạt động

8 tháng đầu năm 2021, Việt Nam xuất khẩu hơn 2,9 tỷ USD pin mặt trời 

và các linh kiện sang Mỹ

Nhà máy điện gió lớn nhất Việt Nam được khánh thành ở Ninh Thuận

* Tư liệu: Xu thế toàn cầu hóa

Câu 1: Trình bày nguồn gốc và sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật những năm 40 của thế kỉ XX. Nêu thành tựu tiêu biểu của cuộc cách mạng này.

Trả lời:

* Nguồn gốc của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật những năm 40 của thế kỉ XX:

- Cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XX tại Mỹ và lan rộng ra toàn cầu, bắt nguồn từ nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người, đặc biệt trong bối cảnh bùng nổ dân số và vơi cạn tài nguyên thiên nhiên.

- Từ giữa thập niên 70 của thế kỉ XX, công nghệ trở thành lĩnh vực cốt lõi của cuộc cách mạng này nên được gọi là cách mạng khoa học - công nghệ. Từ thập niên thứ hai của thế kỉ XXI, cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) diễn ra với trọng tâm là sự xuất hiện của các hệ thống liên kết thế giới thực và ảo.

* Những thành tựu tiêu biểu:

- Khoa học cơ bản: đạt được những phát minh to lớn trong Toán học, Vật 1í, Hóa học, Sinh học,... ứng dụng vào kĩ thuật và sản xuất phục vụ đời sống.

- Công cụ sản xuất mới: phát minh máy tính điện tử, máy tự động, hệ thống máy tự động.

- Internet, kĩ thuật và công nghệ số:

+ Phát minh Internet (1959), trình duyệt web (1990), các công cụ tìm kiếm, mạng xã hội trên nền tảng Internet.

+ Sự bùng nổ và kết hợp công nghệ số: Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet kết nối vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Big Data), công nghệ in 3D.

- Tìm ra nguồn năng lượng mới: năng lượng nguyên tử, năng lượng mặt trời, năng lượng gió,...

- Vật liệu mới: phát minh các vật liệu nhẹ, bền, đàn hồi cao: pô-li-me, nhựa tổng hợp, bán dẫn,... thay thế cho vật liệu tự nhiên.

- Công nghệ sinh học: các cải tiến trong các ngành công nghệ gen, công nghệ tế bào, công nghệ vi sinh, công nghệ enzyme,... tạo điều kiện cho sự phát triển của cách mạng xanh, cách mạng trắng trong nông nghiệp.

- Giao thông vận tải: chế tạo ra các loại phương tiện giao thông mới: tàu siêu tốc, máy bay siêu âm khổng lồ,...

- Chinh phục vũ trụ: mở đầu bằng sự kiện Liên Xô phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên (1957), I. Ga-ga-rin bay vào vũ trụ (1961), N. Armstrong đặt chân lên Mặt Trăng (1969), đến việc xây dựng các trạm vũ trụ của Mỹ, Nga, Trung Quốc,.. cuối thế kí XX, đầu thế kỉ XXI.

Câu 2: Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XX đến thập niên thứ tư của thế kỉ XXI ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào? Nêu tác động của cuộc cách mạng này đối với nhân loại.

Trả lời:           

* Ảnh hưởng đến Việt Nam:

- Góp phần giải phóng sức lao động, giải quyết nạn thiếu lương thực, cải thiện đời sống nhân dân, thúc đẩy quá trình hội nhập sâu rộng,...

- Gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường, sự phụ thuộc của con người vào máy móc, công nghệ.

* Tác động của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật đối với nhân loại:

- Tích cực:

+ Nâng cao năng suất lao động.

+ Thúc đẩy kinh tế phát triển, nhất là các ngành dịch vụ.

+ Cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của con người.

+ Đưa tới quá trình đô thị hóa nhanh (nhiều đô thị mới xuất hiện).

+ Thúc đẩy xu thế toàn cầu hóa, khu vực hoá.

- Tiêu cực: do con người sử dụng không đúng mục đích:

+ Các loại vũ khí hủy diệt: bom nguyên tử, vũ khí hóa học.

+ Ô nhiễm môi trường, tài nguyên cạn kiệt, nước biển dâng.

+ Tai nạn giao thông, tai nạn lao động.

+ Dịch bệnh mới xuất hiện, lan nhanh.

+ Rác thải vũ trụ.

Câu 3: Thông qua cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XX, em hãy:

a. Nêu tác động của cách mạng khoa học - kĩ thuật lần thứ hai đối với đời sống xã hội của con người.

b. Trình bày hậu quả tiêu cực của cách mạng khoa học - kĩ thuật và giải pháp của con người nhằm hạn chế hậu quả đó.

c. Nêu ý nghĩa của cách mạng khoa học - kĩ thuật bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XX.

Trả lời:

a. Tác động của cách mạng khoa học - kĩ thuật

- Nâng cao năng suất lao động, gia tăng khối lượng các sản phẩm, không ngừng nâng cao mức sống và chất lượng cuộc sống của con người.

- Nền kinh tế thế giới ngày càng được quốc tế hóa cao, từ những năm 80 của thế kí XX một thị trường thế giới với xu thế toàn cầu hóa hình thành.

- Những thay đổi lớn về cơ cấu dân cư, chất lượng nguồn nhân lực, những đòi hỏi mới về giáo dục và đào tạo nghề nghiệp.

b. Hậu quả tiêu cực của nó và giải pháp của con người nhằm hạn chế hậu quả đó

- Hậu quả tiêu cực:

+ Tình trạng ô nhiễm môi trường, các loại tai nạn lao động, giao thông và dịch bệnh mới, sự cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên ...

+ Việc chế tạo các loại vũ khí hiện đại có sức huỷ diệt khủng khiếp.

- Giải pháp của con người để hạn chế các tác động tiêu cực đó:

+ Cùng nhau xây dựng môi trường xanh - sạch - đẹp ở mọi nơi, mọi lúc.

+ Cấm sản xuất vũ khí hạt nhân.

+ Cắt giảm các vũ khí gây hiệu ứng nhà kính, hạn chế chất thải độc hại...

+ Bảo vệ những động vật quý hiếm để bảo tồn và phát triển cho phù hợp quy luật sinh tồn của tự nhiên.

c. Ý nghĩa của cách mạng khoa học - kĩ thuật

Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật có ý nghĩa to lớn, như cột mốc chói lọi trong lịch sử tiến  hóa văn minh của loài người, mang lại những tiến bộ phi thường, những thành tựu kì diệu và những thay đổi to lớn trong cuộc sống của con người.

Câu 4: Hãy trình bày những điểm khác biệt giữa cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật bắt từ những năm 40 của thế kỉ XX so với cuộc cách mạng công nghiệp (thế kỉ XVIII- XIX).

Trả lời:

* Về đặc điểm:

- Cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật lần thứ hai bắt nguồn từ nghiên cứu khoa học. Khoa học trở thành nguồn gốc chính của những tiến bộ kĩ thuật và công nghệ. Khoa học trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất: khoa học gắn liền với kĩ thuật, đi trước mở đường cho kĩ thuật phát triển.

- Cuộc cách mạng công nghiệp (thế kỉ XVIII - XIX) hầu hết các tiến bộ, phát minh, sáng chế đều bắt nguồn từ lĩnh vực kĩ thuật và thực tiễn sản xuất.

* Về nội dung chủ yếu:

- Cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật lần thứ hai thực hiện tự động hóa (bằng việc sử dụng rộng rãi máy tính điện tử, hiện đại hóa kĩ thuật và sản xuất trên cơ sở những phát minh khoa học mới nhất...).

- Cuộc cách mạng công nghiệp (thế kỉ XVIII - XIX) thực hiện cơ giới hóa (với các thành tựu phát minh, sáng chế trên lĩnh vực kĩ thuật).

* Về đặc trưng cơ bản:

- Cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật lần thứ hai sử dụng điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất.

- Cuộc cách mạng công nghiệp (thế kỉ XVIII - XIX) sử dụng năng lượng nước, hơi nước để cơ giới hóa quá trình sản xuất.

* Về hệ quả:

- Cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật lần thứ hai đưa nhân loại sang nền văn minh trí tuệ.

- Cuộc cách mạng công nghiệp (thế kỉ XVIII – XIX) đưa nhân loại sang nền văn minh công nghiệp.

Câu 5: Trình bày những nét chính về xu thế toàn cầu hóa. Toàn cầu hóa có tác động như thế nào đối với thế giới và Việt Nam?

Trả lời:

* Những nét chính về xu thế toàn cầu hoá:

- Toàn cầu hóa là quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối liên hệ, những tác động lẫn nhau, phụ thuộc lẫn nhau trên tất cả các khu vực, các quốc gia trên phạm vị toàn cầu.

- Xu thế toàn cầu hoá phát triển mạnh mẽ từ những năm 80 của thế kỉ XX, được thúc đẩy bởi cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật, bao trùm hầu hết các lĩnh vực, trong đó cốt lõi là toàn cầu hóa về kinh tế.

- Các trụ cột chính của toàn cầu hoá:

+ Mạng lưới thông tin toàn cầu.

+ Mạng lưới và hệ thống siêu thị toàn cầu.

+ Mạng lưới và hệ thống trụ sở toàn cầu.

+ Mạng lưới và hệ thống tài chính toàn cầu.

+ Các công ty xuyên quốc gia.

* Tác động của toàn cầu hóa:

- Đối với thế giới: Thúc đẩy sự giao lưu kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và an ninh, làm thay đổi bộ mặt của nhân loại cuối thế kỉ XX, đầu thế kỉ XXI.

- Đối với Việt Nam: Tạo ra những cơ hội và thách thức trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế.