Giáo án điện tử bài 5: khái quát lịch sử văn minh thế giới cổ - trung đại

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Quan sát Hình 5.1, em hãy nhận diện những hình ảnh đó là biểu trưng của nền văn minh nào?

Kim tự tháp Eo Cát-tiu-lô

(Mê-xi-cô)

Gợi ý 1: Nằm gần khu phức hợp Đền của các chiến binh (Temple des Guerreros) thuộc nền văn minh Tô-téc.

Gợi ý 2: Một trong những di chỉ quan trọng của quần thể thành cổ Chi-chen Ít-za

Gợi ý 3: Văn minh May-a (Miệng giếng người Ít-za)

Gợi ý 4: Văn minh May-a cổ đại nằm ở bán đảo Yu-ca-tan (Me-xi-co, Trung Mỹ).

Đền Ăng-co Vát

(Cam-pu-chia)

Gợi ý 1: Là di tích tôn giáo lớn nhất thế giới.

Gợi ý 2: Ban đầu là đền thờ Ấn Độ giáo, dần dần chuyển thành đền thờ Phật giáo vào cuối thế kỉ XII

Gợi ý 3: Do vua Su-ya-van-ma II xây dựng.

Gợi ý 4: Tên hiện đại của ngôi đền nghĩa là Thành phố Đền hay Thành phố của những ngôi Đền trong tiếng Khmer (Cam-pu-chia).

Bức họa La Giô-công-đơ

(Bảo tang Lu-vrơ, Pháp)

Gợi ý 1: Bức tranh được trưng bày tại bảo tàng Lu-vre (Pa-ri, Pháp).

Gợi ý 2: Bức tranh khắc họa chân dung người phụ nữ có nụ cười bí ẩn.

Gợi ý 3: Là nền văn minh Tây Âu thời kì hậu trung đại.

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Khái niệm văn hóa, văn minh
2. Khái quát lịch sử văn minh thế giới cổ - trung đại

PHẦN 1: KHÁI NIỆM VĂN HÓA, VĂN MINH

Các em hãy đọc thông tin mục 1, quan sát Hình 5.2, 5.3 SGK tr.25 và trình bày khái niệm văn hóa, văn minh.

1. Khái niệm văn hóa

• Là những giá trị vật chất và tinh thần mà loài người sáng tạo ra trong lịch sử.
• Văn hóa có trước văn minh, phát triển đạt đến một trình độ nào đó thì văn minh mới ra đời.

1. Khái niệm văn minh

• Là những giá trị mà loài người sáng tạo ra trong giai đoạn phát triển cao của xã hội.
• Văn minh là quá trình sáng tạo, tích lũy những di sản trí thức, tinh thần và vật chất của con người qua một quá trình lịch sử, văn hóa.
• Văn minh ra đời sẽ làm thúc đẩy văn hóa phát triển.

THẢO LUẬN NHÓM

Dựa vào những kiến thức đã học ở trên, các em hãy thảo luận nhóm và thực hiện nhiệm vụ vào Phiếu học tập số 1:

Kết luận

• Văn hóa và văn minh đều là những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong tiến trình lịch sử.
• Tuy nhiên, văn hóa là là toàn bộ những giá trị mà loài người sáng tạo ra từ khi loài người ra đời đến nay. Văn minh là những giá trị mà loài người sáng tạo ra trong giai đoạn phát triển cao của nền văn hóa. Trái với văn minh là dã man, nguyên thủy.

PHẦN 2: KHÁI QUÁT LỊCH SỬ VĂN MINH THẾ GIỚI CỔ - TRUNG ĐẠI

Các em hãy đọc mục 2 - SGK tr.25 và quan sát sơ đồ hình 5.4, sau đó trả lời câu hỏi: Em hãy trình bày những nền văn minh tiêu biểu trong tiến trình phát triển của văn minh thế giới cổ - trung đại.

1. Nền văn minh phương Đông

• Bốn trung tâm văn minh lớn được hình thành gồm: Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ, Trung Hoa.
• Do điều kiện tự nhiên thuận lợi, cư dân phương Đông cổ đại sớm hình thành những nền văn minh ở lưu vực các con sông lớn.
• Một số nền văn minh phát triển rực rỡ đến thời trung đại.

1. Nền văn minh phương Tây

• Ra đời muộn hơn văn minh phương Đông, đầu tiên ở Hy Lạp và sau đó ở La Mã.
• Nền văn minh Hy Lạp, La Mã đạt được nhiều thành tựu to lớn, tiếp tục phát triển ở thời Phục hưng, tạo nền tảng cho văn minh châu Âu sau này.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Nền văn minh nào sau đây ra đời sớm nhất thế giới?

1. Trung Quốc
2. Ấn Độ
3. Ai Cập
4. Hi Lạp

Câu 2: Khác với văn minh, văn hóa thường có:

1. Bề dày lịch sử và mang tính dân tộc
2. Trình độ phát triển cao, mang tầm vóc quốc tế.
3. Tính sáng tạo cao, thúc đẩy văn minh phát triển.
4. Những giá trị sáng tạo ở trình độ cao nhất.

Câu 3: Một trong những tiêu chí đánh dấu con người bước vào thời đại văn minh là khi có:

1. Công cụ đá
2. Công cụ đồng thau
3. Tiếng nói
4. Chữ viết

Câu 4: Khái niệm trái ngược với văn minh là:

1. Dã man
2. Văn hóa
3. Văn hiến
4. Sáng tạo

Câu 5: Văn minh nhân loại đã trải qua tiến trình:

1. Kim khí → Nông nghiệp → Công nghiệp → Hậu công nghiệp
2. Công nghiệp → Hậu công nghiệp → Nông nghiệp → Kim khí
3. Nông nghiệp → Công nghiệp → Hậu công nghiệp → Kim khí
4. Công nghiệp → Nông nghiệp → Kim khí → Hậu công nghiệp

Vì sao chữ viết là một trong những thành tựu tiêu biểu và sớm nhất của văn minh nhân loại?

Chữ viết là một trong những thành tựu tiêu biểu và sớm nhất của văn minh nhân loại vì:

• Các nhà sử học phân định rạch ròi thời tiền sử và thời lịch sử. Theo đó, thời lịch sử bắt đầu xuất hiện kể từ khi có các nguồn ghi chép đáng tin cậy. Sự xuất hiện của chữ viết là một trong những tiêu chí đánh dấu con người bước vào thời đại văn minh.
• Chữ viết ra đời là thành tựu có ý nghĩa nhất của văn minh phương Đông để lại cho lịch sử nhân loại, nhờ đó việc ghi chép lịch sử được tiến hành dễ dàng hơn. Từ đó, thế hệ sau có thể hiểu hơn về lịch sử thế giới cổ đại.

VẬN DỤNG

Hãy tìm hiểu và trình bày một số kì quan thế giới cổ - trung đại mà em yêu thích trong Hình 5.5.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Ôn lại kiến thức đã học và làm bài tập trong Sách bài tập Lịch sử 10.

Đọc và tìm hiểu trước Bài 6: Văn minh Ai Cập cổ đại

CẢM ƠN CÁC EM ĐÃ LẮNG NGHE BÀI GIẢNG!