Giáo án powerpoint lịch sử 10 chân trời sáng tạo

KHỞI ĐỘNG

Những hình ảnh dưới đây gợi cho em liên tưởng đến nền văn minh nào? Nêu một vài hiểu biết của em về nền văn minh này.

BÀI 6: VĂN MINH AI CẬP CỔ ĐẠI

Có Powerpoint sinh động

• Giáo án powerpoint lịch sử 10 kì 1 chân trời sáng tạo
• Giáo án powerpoint lịch sử 10 kì 2 chân trời sáng tạo

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH
2. Điều kiện tự nhiên và dân cư

HS quan sát Lược đồ Hình 6.1 SGK tr.28 và trả lời câu hỏi:

Hãy xác định vị trí địa lí hình thành nên nền văn minh Ai Cập cổ đại.

- Vị trí địa lí:

Ai Cập cổ đại nằm ở đông bắc châu Phi, dọc hai bên bờ sông Nin.

Địa hình chia làm hai khu vực: cao nguyên thượng Ai Cập ở phía nam với nhiều đồi núi và cát; đồng bằng Hạ Ai Cập ở phía bắc, nơi sông Nin đổ ra Địa Trung Hải; phía đông và phía tây giáp sa mạc.

Có nhiều khoáng sản như đá quý, vàng, đồng.

Sông Nin đã đem lại những thuận lợi gì cho người Ai Cập cổ đại?

Sông Nin dài khoảng 6 650km, chảy từ Trung Phi đến Bắc Phi, trong đó có phần chảy qua lãnh thổ Ai Cập.

Hằng năm, nước dâng đem theo lượng phù sa màu mỡ bồi đắp cho đồng bằng dọc 2 bên bờ sông, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nông nghiệp.

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

Em hiểu như thế nào về nhận định của sử gia Hy Lạp cổ đại Hê-rô-dốt:

“Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin?”

Hằng năm, sau mỗi mùa nước lũ, sông Nin bồi đắp phù sa tạo nên những cánh đồng màu mờ, thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp (lúa mì).

Sông Nin trở thành con đường giao thông chính, kết nối các vùng, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế hàng hải ở Ai Cập.

Sông Nin mang đến sự sống cho Ai Cập trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai. Lời dặn của Hê-rô-dốt cách đây hơn 2.000 năm vẫn còn nguyên giá trị.

Hãy cho biết cư dân chủ yếu của Ai Cập cổ đại.

- Cư dân chủ yếu của Ai Cập cổ đại:

• Các bộ lạc Li-bi.
• Các bộ tộc Ha-mít từ Tây Á tràn vào chiếm lĩnh vùng thung lũng sông Nin.

à Sự hỗn hợp chủng tộc.

2. Điều kiện kinh tế

HS quan sát Hình 6.2, đọc thông tin mục 2 SGK tr.29 và trả lời câu hỏi:

Hãy mô tả một số hoạt động kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại.

• Trồng trọt theo mùa vụ với các loại cây như lúa mì, lúa mạch, nho, lanh.
• Chăn nuôi gia súc như cừu, bò, dê.
• Phát triển các nghề làm bánh mì, làm bia, nấu rượu, dệt vải, làm gốm, thuộc da, nấu thủy tinh, khai khoáng, chế tác đá, đúc đồng.
• Buôn bán với các nước láng giềng, trao đổi sản phẩm nông nghiệp và đồ thủ công; tiền tệ xuất hiện dưới dạng những mảnh kim loại.

3. Điều kiện chính trị - xã hội

HS đọc thông tin mục 3 SGK tr.29 và trả lời câu hỏi:

Nêu hoàn cảnh ra đời Nhà nước Ai Cập.

Nhà nước Ai Cập ra đời vào thiên niên kỉ IV TCN, do nhu cầu trị thủy và làm thủy lợi, tổ chức sản xuất và quản lí xã hội. Ban đầu, Ai Cập gồm hai vương quốc cổ là Thượng Ai Cập và Hạ Ai Cập, sau đó được thống nhất.

HS quan sát Hình 6.3 SGK tr.29 và trả lời câu hỏi:

Hãy xác định thành phần, vị trí các tầng lớp trong xã hội Ai Cập cổ đại.

Đứng đầu là Pha-ra-ông (vua) có quyền lực tối cao về chính trị, quân sự, tôn giáo, là đại diện của thần thánh.

Giúp việc cho Ph-ra-ông là các quý tộc và tăng lữ (thu thuế, xây dựng đền tháp, chỉ huy quân đội.

Xã hội gồm nhiều tầng lớp, có sự phân hóa địa vị, giàu nghèo rõ nét.

HS đọc mục Em có biết SGK tr.30.

Pha-ra-ông – nghĩa ban đầu là nhà, về sau dùng để chỉ cung điện (kẻ ngự trị trong cung điện.Vương miện của Pha-ra-ông được chế tác từ đồng đỏ.Vương miện của Thượng Ai Cập có màu trắng.

Vượng miện của Hạ Ai Cập có màu đỏ.

à Biểu tượng của Vương quốc thống nhất.

HS quan sát Hình 6.5, 6.6, đọc thông tin mục II.1 SGK tr.29 và trả lời câu hỏi:

• Nêu thành tựu văn minh tiêu biểu của Ai Cập trên lĩnh vực chữ viết và văn học.

- Chữ viết:

• Sáng tạo ra chữ tượng hình (khoảng 100 chữ), phát triển thành chữ cái (24 chữ).
• Viết trên đá, xương, vải, da thú, gỗ, sau đó chủ yếu viết trên giấy

pa-pi-rút. Bút được làm từ sậy rỗng ruột, bọc miếng đồng ở phần đầu.

- Văn học:

• Phong phú về thể loại.
• Phản ánh đời sống hiện thực, lưu danh chiến thắng của các Pha-ra-ông, ngợi ca thần linh, giàu tính trào phúng.
• Khoảng TK III TCN, thư viện A-lếch-xan-đri-a được xây dựng, có đến hàng trăm nghìn cuộn giấy, chứa đựng nhiều tri thức của nhân loại.

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

• Theo em, thế nào là chữ tượng hình? Giá trị của chữ tượng hình Ai Cập cổ đại là gì?
• Việc xây dựng thư viện A-lếch-xan-đri-a đồ sộ thời cổ đại khiến em suy nghĩ điều gì?

Chữ tượng hình là hình ảnh động vật hoặc đồ vật được sử dụng để biểu thị âm thanh hoặc ý nghĩa, được viết thành hàng hoặc cột.

Hình ảnh một con chim đại diện cho âm thanh của chữ cái "a".

- Giá trị của chữ tượng hình Ai Cập cổ đại:

Là một trong những hệ thống chữ viết sớm nhất trên thế giới.

Minh chứng cho một thời đại hoàng kim ở Ai Cập.

Đóng vai trò quan trọng trong việc thi hành nhiều công việc của nhà nước, được các Pha-ra-ông và những người ghi chép ghi lại những thành tựu trong triều đại của họ.

=> Việc xây dựng thư viện A-lếch-xan-đri-a đồ sộ thời cổ đại phản ánh nền văn minh đương thời rực rỡ, kho tri thức cổ xưa vô cùng đồ sộ của nhân loại.

2. Tín ngưỡng, tôn giáo

HS quan sát Hình 6.7, đọc thông tin mục II.2 SGK tr.30 và trả lời câu hỏi:

Nêu thành tựu văn minh tiêu biểu của Ai Cập trên lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo.

- Thành tựu văn minh tiêu biểu của Ai Cập trên lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo:

Sùng bái tự nhiên, thờ cúng nhiều thần linh.

Quan trọng nhất là thần A-mun (vua của các vị thần), thần Ra (thần Mặt trời), thần Ô-si-dít (cai quản cõi chết và tái sinh).

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

• Tại sao người Ai Cập lại sùng bái tự nhiên?
• Theo em, tôn giáo, tín ngưỡng góp phần thúc đẩy sự phát triển những lĩnh vực nào của Ai Cập cổ đại?

Người Ai Cập sùng bái tự nhiên vì đây là một công cụ thống trị của chính quyền chuyên chế Pha-ra-ông.

Người Ai Cập cho rằng con người là bất tử, sau khi chết thể xác con nguyên vẹn thì linh hồn sẽ quay trở lại hồi sinh con người. Quan niệm  nãy dẫn đến tục ướp xác và xây lăng mộ để giữ thi thể tồn tại lâu dài.

• HS đọc mục Em có biết SGK tr.31.

3. Khoa học, kĩ thuật

• HS thảo luận theo cặp đôi, đọc thông tin mục II.3 SGK tr 30 và hoàn thành thông tin vào bảng mẫu sau:

Theo em, tại sao người Ai Cập lại rất giỏi về KHTN và kĩ thuật?

• Hằng năm, nước sông Nin dâng cao khiến ranh giới giữa các thửa ruộng bị xoá nhoà, nên mỗi khi nước rút, người Ai Cập cổ đại phải tiến hành đo đạc lại diện tích à giỏi toán học.
• Sùng bái tín ngưỡng, kỹ thuật ướp xác phát triển à y học phát triển.
• Chinh phục sông Nin à lịch pháp phát triển.

4. Kiến trúc và điêu khắc

• HS quan sát Hình 6.8,đọc thông tin SGK tr.31 và trả lời câu hỏi:
• Nêu thành tựu tiêu biểu của Ai Cập cổ đại trên lĩnh vực kiến trúc và điêu khắc.

KIẾN TRÚC

Có nhiều công trình kì vĩ, trường tồn với thời gian.

Nổi bật nhất là các kim tự tháp thể hiện quyền uy của Pha-ra-ông.

ĐIÊU KHẮC

Đạt đến trình độ cao, phục vụ cho việc xây dựng và trang trí đền đài, lăng mộ để thờ các thần linh và Pha-ra-ông.

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

Người A-rập có câu nói Con người phải sợ thời gian nhưng thời gian phải sợ kim tự tháp. Em có nhận xét gì về câu nói trên.

Cho thấy sự hùng vĩ, vượt qua sự khắc nghiệt của thời gian và trường tồn gần 5.000 năm của các kim tự tháp ở Ai Cập cổ đại.

=> Là minh chứng cho thấy sự phát triển và trình độ kiến trúc của người Ai Cập cổ đại ngay cả khi khoa học kĩ thuật chưa ra đời và phát triển.

Được hỗ trợ thêm phần trắc nghiệm lịch sử 10 chân trời sáng tạo + 1 số đề thi để hỗ trợ tốt giảng dạy

LUYỆN TẬP

Vẽ sơ đồ tư duy các thành tựu văn minh tiêu biểu của Ai Cập cổ đại.

Thành tựu văn minh của Ai Cập cổ đại

Chữ viết, văn học

+ Văn học phong phú, nhiều thể loại

+ Chữ tượng hình, viết trên giấy pa-pi-pút

Kiến trúc, điêu khắc

+ Sùng bái tự nhiên

+ Sùng bái thần linh

+ Cổ tục ướp xác

Khoa học kĩ thuật

+ Thiên văn học và tính lịch

+ Y học

+ Toán học, kĩ thuật

Kiến trúc, điêu khắc

+ Kim tự tháp

+ Xây dựng lăng mộ

VẬN DỤNG

Câu 1. Em hãy kể tên những thành tựu văn minh Ai Cập cổ đại vẫn còn giá trị sử dụng trong thực tiễn ngày nay.

• Chữ viết.
• Cách tính diện tích các hình.
• Một số công trình kiến trúc điêu khắc nổi bật: Kim tự tháp Kê-ốp, tượng bán thân nữ hoàng Nê-phéc-ti-ti, phiến đá Namer, mặt nạ bằng vàng của vua Tu-tan-kha-mun.

Câu 2. Trong vai người hướng dẫn viên du lịch, em hãy giới thiệu về thành tựu văn hóa kiến trúc tiêu biểu của cư dân Ai Cập cổ đại – Kim tự tháp Kê-ốp và tượng Nhân sư.

VẬN DỤNG

Kim tự tháp Kê-ốp là một trong bảy kì quan thế giới cổ đại, còn gọi là kim tự tháp Ghi-za hay Ku-phu. Các khối đá thạch cao tuyết hoa có trọng lượng từ 2,3 đến 4 tấn được ghè đẽo theo các kích thước đã định, mài nhẵn bề mặt rồi xếp chồng lên nhau với độ cao 146,5m (trải qua năm tháng đến hiện nay còn 138,8m). Chúng được làm hoàn hảo tới mức ngay cả một sợi tóc, một lưỡi dao hay một tời giấy mỏng cũng không thể lọt được vào khe giữa hai khối đá. Tuy vậy, nó vẫn được tính toán để chịu sự giãn nở nhiệt và thậm chí cả những trận động đất.

Tượng Nhân sư huyền bí là bức tượng nguyên khối lớn nhất hiện nay, tượng trưng cho trí tuệ và sức mạnh quyền lực của các pha-ra-ông Ai Cập.

à Hình ảnh Kim tự tháp Kê-ốp và tượng Nhân sư trở thành biểu tượng cho văn minh Ai Cập cổ đại tồn tại mãi với thời gian.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

• Hoàn thành bài tập phần vận dụng.
• Ôn lại nội dung kiến thức bài học.
• Học và chuẩn bị bài 7 – Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại.