Giáo án điện tử lịch sử 10 chân trời bài 6: Văn minh ai cập cổ đại

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Những hình ảnh dưới đây gợi cho em liên tưởng đến nền văn minh nào? Nêu một vài hiểu biết của em về nền văn minh này.

BÀI 6:

VĂN MINH AI CẬP CỔ ĐẠI

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH
2. Điều kiện tự nhiên và dân cư
3. Điều kiện kinh tế
4. Điều kiện chính trị - xã hội
5. THÀNH TỰU VĂN MINH TIÊU BIỂU
6. Chữ viết và văn học
7. Tín ngưỡng, tôn giáo
8. Khoa học, kĩ thuật
9. Kiến trúc và điêu khắc
10. CƠ SỞ HÌNH THÀNH
11. Điều kiện tự nhiên và dân cư

HS quan sát Lược đồ Hình 6.1 SGK tr.28 và trả lời câu hỏi:

Hãy xác định vị trí địa lí hình thành nên nền văn minh Ai Cập cổ đại.

- Vị trí địa lí:

Ai Cập cổ đại nằm ở đông bắc châu Phi, dọc hai bên bờ sông Nin.

Địa hình chia làm hai khu vực: cao nguyên thượng Ai Cập ở phía nam với nhiều đồi núi và cát; đồng bằng Hạ Ai Cập ở phía bắc, nơi sông Nin đổ ra Địa Trung Hải; phía đông và phía tây giáp sa mạc.

Có nhiều khoáng sản như đá quý, vàng, đồng.

Sông Nin dài khoảng 6 650km, chảy từ Trung Phi đến Bắc Phi, trong đó có phần chảy qua lãnh thổ Ai Cập.

Hằng năm, nước dâng đem theo lượng phù sa màu mỡ bồi đắp cho đồng bằng dọc 2 bên bờ sông, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nông nghiệp.

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

Em hiểu như thế nào về nhận định của sử gia Hy Lạp cổ đại Hê-rô-dốt:

“Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin?”

Hằng năm, sau mỗi mùa nước lũ, sông Nin bồi đắp phù sa tạo nên những cánh đồng màu mờ, thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp (lúa mì).

Sông Nin trở thành con đường giao thông chính, kết nối các vùng, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế hàng hải ở Ai Cập.

Sông Nin mang đến sự sống cho Ai Cập trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai. Lời dặn của Hê-rô-dốt cách đây hơn 2.000 năm vẫn còn nguyên giá trị.

Hãy cho biết cư dân chủ yếu của Ai Cập cổ đại.

- Cư dân chủ yếu của Ai Cập cổ đại:

• Các bộ lạc Li-bi.
• Các bộ tộc Ha-mít từ Tây Á tràn vào chiếm lĩnh vùng thung lũng sông Nin.

à Sự hỗn hợp chủng tộc.

2. Điều kiện kinh tế

Hãy mô tả một số hoạt động kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại.

• Trồng trọt theo mùa vụ với các loại cây như lúa mì, lúa mạch, nho, lanh.
• Chăn nuôi gia súc như cừu, bò, dê.
• Phát triển các nghề làm bánh mì, làm bia, nấu rượu, dệt vải, làm gốm, thuộc da, nấu thủy tinh, khai khoáng, chế tác đá, đúc đồng.
• Buôn bán với các nước láng giềng, trao đổi sản phẩm nông nghiệp và đồ thủ công; tiền tệ xuất hiện dưới dạng những mảnh kim loại.

3. Điều kiện chính trị - xã hội

• HS đọc thông tin mục 3 SGK tr.29 và trả lời câu hỏi:
• Nhà nước Ai Cập ra đời vào thiên niên kỉ IV TCN, do nhu cầu trị thủy và làm thủy lợi, tổ chức sản xuất và quản lí xã hội. Ban đầu, Ai Cập gồm hai vương quốc cổ là Thượng Ai Cập và Hạ Ai Cập, sau đó được thống nhất.

Đứng đầu là Pha-ra-ông (vua) có quyền lực tối cao về chính trị, quân sự, tôn giáo, là đại diện của thần thánh.

Giúp việc cho Ph-ra-ông là các quý tộc và tăng lữ (thu thuế, xây dựng đền tháp, chỉ huy quân đội.

Xã hội gồm nhiều tầng lớp, có sự phân hóa địa vị, giàu nghèo rõ nét.

• HS đọc mục Em có biết SGK tr.30.
• Pha-ra-ông – nghĩa ban đầu là nhà, về sau dùng để chỉ cung điện (kẻ ngự trị trong cung điện.Vương miện của Pha-ra-ông được chế tác từ đồng đỏ.Vương miện của Thượng Ai Cập có màu trắng.
• Vượng miện của Hạ Ai Cập có màu đỏ.
• à Biểu tượng của Vương quốc thống nhất.

1. THÀNH TỰU VĂN MINH TIÊU BIỂU
2. Chữ viết và văn học

• HS quan sát Hình 6.5, 6.6, đọc thông tin mục II.1 SGK tr.29 và trả lời câu hỏi:

- Chữ viết:

• Sáng tạo ra chữ tượng hình (khoảng 100 chữ), phát triển thành chữ cái (24 chữ).
• Viết trên đá, xương, vải, da thú, gỗ, sau đó chủ yếu viết trên giấy

pa-pi-rút. Bút được làm từ sậy rỗng ruột, bọc miếng đồng ở phần đầu.

- Văn học:

• Phong phú về thể loại.
• Phản ánh đời sống hiện thực, lưu danh chiến thắng của các Pha-ra-ông, ngợi ca thần linh, giàu tính trào phúng.
• Khoảng TK III TCN, thư viện A-lếch-xan-đri-a được xây dựng, có đến hàng trăm nghìn cuộn giấy, chứa đựng nhiều tri thức của nhân loại.

1. Chữ viết và văn học

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

• Theo em, thế nào là chữ tượng hình? Giá trị của chữ tượng hình Ai Cập cổ đại là gì?
• Việc xây dựng thư viện A-lếch-xan-đri-a đồ sộ thời cổ đại khiến em suy nghĩ điều gì?