Giáo án điện tử chuyên đề Địa lí 10 kết nối CĐ 2 P3: Đô thị hoá ở các nước đang phát triển, P4 Tác động

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC NGÀY HÔM NAY!

ĐÔ THỊ HÓA

CHUYÊN ĐỀ 10.2

NỘI DUNG BÀI HỌC

Tìm hiểu khái niệm đô thị hoá và tỉ lệ dân thành thị

I

Tìm hiểu đô thị hóa ở các nước phát triển

II

Đô thị hóa ở các nước đang phát triển

III

Tác động của đô thị hóa

IV

ĐẶC ĐIỂM ĐÔ THỊ HOÁ

Đọc thông tin mục III.1, kết hợp quan sát bảng 4, hình 3, 7 SGK tr.22-25 và trả lời câu hỏi:

Đọc thông tin trong mục 1, bảng 4 và hình 7, hãy phân tích đặc điểm đô thị hoá ở các nước đang phát triển.

Dựa vào hình 3, hãy xác định một số siêu đô thị của các nước đang phát triển.

CÂU HỎI GỢI MỞ

• Đô thị hoá ở các nước đang phát triển diễn ra từ khi nào?
• Ở các nước đang phát triển, đô thị hoá gắn với quá trình nào?
• Tốc độ tăng tỉ lệ dân thành thị ở các nước đang phát triển diễn ra như thế nào?
• Đô thị ở các nước đang phát triển có đặc điểm ra sao?

1. Đặc điểm đô thị hóa

Đặc điểm đô thị hoá ở các nước đang phát triển

Đô thị hoá diễn ra muộn, gắn liền với bùng nổ dân số và công nghiệp hoá.

• Sự “bùng nổ” đô thị hoá
• Đặc trưng di dân từ nông thôn vào các thành phố để tìm kiếm việc làm, tăng thu nhập.

Nhiều đô thị ở các nước đang phát triển được hình thành.

Trong những năm gần đây, quá trình đô thị hoá diễn ra ngày càng mạnh mẽ.

KẾT LUẬN

Số dân thành thị tăng nhanh dẫn đến tốc độ tăng dân số thành thị cao

Số dân thành thị tăng nhanh và ngày càng chiếm tỉ lệ cao hơn trong tổng số dân.

Đô thị hoá diễn ra với tốc độ nhanh hơn công nghiệp hoá.

Tốc độ tăng dân số thành thị của các nước đang phát triển vẫn cao mặc dù có xu hướng giảm.

Tỉ lệ dân thành thị nhìn chung còn thấp và có sự khác biệt giữa các khu vực và các nước

Tỉ lệ dân thành thị của các nước đang phát triển thấp hơn mức trung bình của thế giới

Có sự khác biệt lớn giữa các khu vực và các nước.

Số lượng các đô thị và quy mô đô thị đều tăng nhanh.

Số lượng các đô thị và quy mô đô thị ở các nước đang phát triển tăng nhanh. Số lượng đô thị ngày càng chiếm tỉ lệ lớn trong tổng số đô thị của thế giới.

Sự tăng trưởng dân số đô thị ở các nước đang phát triển cũng chủ yếu tập trung ở các đô thị lớn và các siêu đô thị.

Vị trí một số siêu đô thị của các nước đang phát triển trên bản đồ siêu đô thị trên thế giới

Mê-hi-cô Xi-ti

Xao Pao-lô

Niu Đê-li

Thượng Hải

Mum-bai

Cai-rô

Bắc Kinh

Gia-các-ta

Siêu đô thị Mê-hi-cô Xi-ti

Siêu đô thị Xao-pao-lô

Siêu đô thị Thượng Hải

Siêu đô thị Mum-bai

Siêu đô thị Bắc Kinh

Siêu đô thị Gia-các-ta

2. Xu hướng đô thị hóa ở các nước đang phát triển

Đọc thông tin mục III.2, kết hợp quan sát Hình 8 và trả lời câu hỏi: Hãy nhận xét và giải thích xu hướng đô thị hoá ở các nước đang phát triển.

Xu hướng đô thị hoá ở các nước đang phát triển:

Phát triển các đô thị vệ tinh, đô thị vừa và nhỏ

Hiện đại hoá và hoàn thiện cơ sở hạ tầng đô thị.

Tốc độ tăng dân số thành thị và tỉ lệ dân thành thị vẫn khá cao nhưng có xu hướng giảm dần.

Số lượng các đô thị lớn và các siêu đô thị vẫn tiếp tục tăng.

Trong tương lai, đô thị hoá cũng sẽ chuyển sang hướng:

Xu hướng đô thị hoá diễn ra ở các nước đang phát triển do

Đặc điểm đô thị hoá hiện tại

Trình độ phát triển kinh tế, công nghiệp hoá ở các nước đang phát triển

Xu hướng đô thị hoá trên thế giới.

TÁC ĐỘNG CỦA ĐÔ THỊ HÓA

Chia lớp thành 4 nhóm: đọc thông tin mục IV, kết hợp quan sát Hình 9, 10 SGK tr.25-27, thảo luận và thực hiện các nhiệm vụ cụ thể:

Nhóm 1

Tác động đến kinh tế.

Nhóm 2

Tác động đến dân cư, xã hội.

Tác động đến môi trường

Nhóm 3

Tác động của đô thị hoá ở Việt Nam và giải pháp hạn chế tác động tiêu cực

Nhóm 4

Tác động tiêu cực:

Tác động tiêu cực:

Tác động tích cực:

• Đô thị hoá kéo theo sự chuyển dịch lao động từ khu vực nông nghiệp sang các khu vực công nghiệp và dịch vụ, từ đó thay đổi cơ cấu của nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
• Năng suất lao động ở các khu vực công nghiệp, dịch vụ cao hơn ở khu vực nông nghiệp sẽ giúp cho thu nhập của lao động ở các khu vực phi nông nghiệp cao hơn ở khu vực nông nghiệp.
• Các đô thị là thị trường tiêu thụ lượng hàng hoá lớn và đa dạng.
• Các đô thị cũng là nơi thu hút đầu tư trong và ngoài nước.
• Sự phát triển đô thị dẫn tới sự phát triển hạ tầng đô thị.

• Quá tải về cơ sở hạ tầng kĩ thuật (giao thông, cấp điện, cấp nước,...) và hạ tầng xã hội (y tế, giáo dục, vui chơi giải trí,...) ở đô thị do số dân đô thị tăng nhanh.
• Tăng sự chênh lệch trong phát triển kinh tế giữa thành thị và nông thôn.

• Đô thị hoá tạo ra nhiều việc làm mới cho dân cư, trên cơ sở đó làm thay đổi sự phân bố dân cư và lao động, thay đổi cơ cấu dân số (theo lao động, theo nghề nghiệp, theo trình độ,...), tạo nên sự chuyển biến sâu rộng trong đời sống xã hội. Nâng cao thu nhập cho người lao động, nâng cao chất lượng cuộc sống dân cư.

• Đô thị hoá giúp phổ biến lối sống thành thị. Đó là lối sống với phong cách làm việc công nghiệp (khẩn trương, đúng giờ, năng suất,...), tôn trọng pháp luật (trong cách ứng xử, trong giao thông, trong công việc,...),... Những mặt tích cực của lối sống thành thị được lan toả, người dân tiếp cận với phong cách sống và thiết bị sống hiện đại,...
• Đô thị hoá làm chậm tốc độ tăng tự nhiên của dân số, giúp cơ cấu dân số ổn định hơn, chất lượng dân cư cao hơn.

• Lao động và việc làm là những vấn đề nan giải trong quá trình đô thị hoá. Ở đô thị, nhiều người lao động không được đào tạo chuyên môn nghiệp vụ, không đáp ứng được nhu cầu công việc và không tìm được việc làm, dẫn tới tình trạng thất nghiệp, gây nhiều hệ lụy. Trong khi đó, nhiều vùng nông thôn thiếu lao động, đặc biệt là lao động trẻ.
• Ảnh hưởng đến nhiều giá trị truyền thống tốt đẹp ở nông thôn.
• Nhà ở là vấn đề lớn đối với đô thị. Chênh lệch giàu nghèo ngày càng lớn.

• Đô thị hoá gắn liền với việc mở rộng và phát triển không gian đô thị, hình thành môi trường đô thị. Đó là môi trường gồm các trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá, khoa học - kĩ thuật,... tạo động lực phát triển quốc gia, lãnh thổ và nâng cao mức sống nhân dân.

• Phát triển đô thị, mở rộng đô thị, thay đổi mục đích sử dụng đất khiến môi trường thay đổi, một số hệ sinh thái tự nhiên và hệ sinh thái nông nghiệp bị mất đi, thay vào đó là các cảnh quan nhân tạo, các công trình hạ tầng đô thị.
• Đô thị góp phần tăng hiệu ứng nhà kính, làm biến đổi khí hậu, đe dọa sự phát triển bền vững.

Tác động của đô thị hóa ở Việt Nam

Đô thị hoá dẫn đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại hoá, tạo động lực cho phát triển kinh tế. Khu vực đô thị ngày càng đóng góp tỉ lệ lớn trong tổng GDP cả nước.

Phát triển đô thị góp phần quan trọng vào việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Tác động tích cực

Đô thị hoá đi liền với phát triển công nghiệp và dịch vụ đã tạo ra lượng việc làm lớn, tăng thu nhập cho người lao động.

Không gian đô thị mở rộng kéo theo cơ sở hạ tầng có quy mô ngày càng lớn, chất lượng hạ tầng dần được cải thiện.

Lối sống đô thị lan toả và phát huy nhiều mặt tích cực trong đời sống xã hội, nhất là ở nông thôn.

Tác động tiêu cực

Số dân đô thị tăng nhanh trong khi cơ sở hạ tầng đô thị phát triển không theo kịp đã dẫn tới những hệ lụy: ô nhiễm môi trường, ách tắc giao thông đô thị, tạo sức ép lên việc làm và an sinh xã hội,...

Nhiều mặt tiêu cực của lối sống đô thị cũng lan về nông thôn, phá vỡ nhiều nét đẹp lâu đời của làng quê.

Chênh lệch mức sống trong dân cư ngày càng lớn, ảnh hưởng tới trật tự xã hội,...

Một số giải pháp hạn chế tiêu cực

Cần có chiến lược, lộ trình quy hoạch đô thị đồng bộ. Đầu tư hoàn thiện và phát triển mạng lưới cơ sở hạ tầng đô thị, giao thông đường bộ thuận tiện, không ách tắc và ít gây ô nhiễm môi trường.

Phân bố và quy hoạch đô thị phù hợp với vị trí địa lí ở các vùng và điều kiện sinh thái tự nhiên.

Đô thị hoá cần gắn liền với quá trình phát triển công nghiệp, dịch vụ.

Một số giải pháp hạn chế tiêu cực

Ưu tiên phát triển giao thông công cộng, đặc biệt là các phương tiện giao thông công cộng hiện đại, không gây ô nhiễm môi trường.

Phát triển đô thị xanh và đô thị thông minh.

Phát triển kinh tế ở nông thôn.

LUYỆN TẬP

--------------- Còn tiếp ---------------